Aristotle và Hàn Phi Tử con người chính trị và thể chế chính trị

PGS, TS Nguyễn Văn Vĩnh chủ biên
09:22, ngày 18-04-2007

Aristotle (năm 384-322 trước công nguyên) và Hàn Phi Tử (năm 280-233 trước công nguyên) - một ở phương Tây, một ở phương Đông, nhưng đều là nhà tư tưởng lỗi lạc của thời kỳ cổ đại, cùng quan tâm nghiên cứu và đưa ra nhiều quan điểm lớn về những vấn đề quan trọng nhất của đời sống chính trị - xã hội đương thời: đó là quan điểm về con người chính trị và thể chế chính trị.

Về con người chính trị, cả Aristotle và Hàn Phi Tử đều xuất phát từ bản tính tự nhiên, cố hữu của con người, nhưng Hàn Phi Tử khai thác khía cạnh thiện và ác của con người, còn Aristotle khai thác khía cạnh suy lý và hợp tác của họ. Từ đó Hàn Phi Tử xây dựng lý thuyết pháp trị của mình nhằm ngăn chặn tính ác của con người để ổn định xã hội Trung Quốc thời kỳ loạn lạc; còn Aristotle xây dựng lý thuyết chính trị của mình với mục đích làm sao cho trong đời sống cộng đồng con người được sống tốt hơn. Như vậy, điểm xuất phát và mục tiêu chính trị của họ có những điểm tương đồng, mặc dù họ khai thác và phân tích các khía cạnh cụ thể rất khác nhau.

Về thể chế chính trị, cả Aristotle và Hàn Phi Tử đều đặc biệt chú ý đến vai trò, quyền lực của pháp luật; đều chủ trương pháp luật phải được thực thi trong thực tế. Như vậy, trong các tác phẩm của cả hai nhà tư tưởng vĩ đại phương Tây và phương Đông thời cổ đại này đều đã “lấp lánh” tư tưởng pháp quyền. Điều đó có giá trị lý luận và thực tiễn cao trong lịch sử tư tưởng và vẫn có ý nghĩa đặc biệt cho đến ngày nay.

Đây sẽ là một tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà nghiên cứu và đông đảo những người quan tâm.