Quảng Ninh khẳng định vị trí, vai trò quan trọng trong cực tăng trưởng năng động Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh

Cực tăng trưởng được hiểu là kết quả tổng hợp của việc mở rộng không ngừng các hoạt động kinh tế trong đô thị tác động đến hoạt động kinh tế của cả vùng, khiến đô thị trở thành không gian tụ tập có tác động lan tỏa, gọi là cực tăng trưởng hay trung tâm tăng trưởng. Nhận thức được tầm quan trọng của cực tăng trưởng trong phát triển kinh tế - xã hội, Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2020 - 2025 xác định: huy động sức mạnh tổng hợp thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, nâng cao đời sống mọi mặt của nhân dân. Xây dựng Quảng Ninh trở thành một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện, trung tâm du lịch quốc tế, trung tâm kinh tế biển, cửa ngõ của Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, đầu tàu thúc đẩy phát triển kinh tế quốc gia với động lực tăng trưởng chính là dịch vụ, du lịch. Với những tiềm năng, điều kiện sẵn có, Quảng Ninh từng bước trở thành cực tăng trưởng năng động Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Vị trí, vai trò của Quảng Ninh trong cực tăng trưởng năng động Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh được thể hiện ở những phương diện sau:

Thứ nhất, không gian phát triển “một tâm, hai tuyến đa chiều và hai mũi đột phá” được thực hiệu quả, bảo đảm mục tiêu liên kết, đồng bộ, phát huy thế mạnh của từng địa phương trong tỉnh cũng như thế mạnh của Quảng Ninh trong Vùng đồng bằng sông Hồng và Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Thành phố Hạ Long đã phát huy tốt vai trò trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa của tỉnh. Các đô thị được xây dựng theo mô hình đa cực, vịnh Cửa Lục trở thành trung tâm kế nối các đô thị. Tuyến hành lang phía Tây từ Hạ Long đến Đông Triều hướng đến đồng bằng sông Hồng, Hải Phòng cũng như Thủ đô Hà Nội được đẩy mạnh phát triển chuỗi đô thị - công nghiệp xanh, công nghiệp sạch, công nghệ cao và du lịch văn hóa, lịch sử, tâm linh. Khu kinh tế ven biển Quảng Yên được xác định là hạt nhân, động lực tăng trưởng mới của tỉnh và đẩy mạnh phát triển theo mô hình “Thành phố thông minh” với các khu đô thị - công nghiệp – dịch vụ - cảng biển thông minh, hiện đại. Tuyến hành lang phía Đông từ Hạ Long đến Móng Cái và hướng tới Đông Bắc Á được phát triển theo hướng đô thị sinh thái - dịch vụ, thương mại, du lịch tổng hợp cấp cao, nông nghiệp sạch - công nghệ cao cũng như phát triển kinh tế biển, phát triển công nghiệp để dẫn dắt nông nghiệp. Phát triển Khu kinh tế Vân Đồn và Khu kinh tế Cửa khẩu Móng Cái trở thành hai mũi đột phá phát triển kinh tế của tỉnh. Việc phát triển không gian một cách đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm và định hướng cụ thể, đã góp phần quan trọng vào việc thu hút đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội của Quảng Ninh, cũng như thúc đẩy liên kết vùng, nhất là cực tăng trưởng Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh.

Thứ hai, hệ thống giao thông đồng bộ, góp phần kết nối, thúc đẩy kinh tế phát triển cũng như liên kết giữa các địa phương, vùng miền. Trong những năm qua, Quảng Ninh luôn chú trọng phát triển hệ thống giao thông đường bộ, đường biển cũng như đường hàng không để kết nối địa phương với các vùng miền trong cả nước cũng như đối với quốc tế. Việc khánh thành tuyến đường cao tốc Hạ Long - Hải Phòng, Hạ Long - Vân Đồn, Vân Đồn - Móng Cái, cũng như Sân bay quốc tế Vân Đồn và Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long đi vào hoạt động, tạo ra động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, thu hút được nhiều các nguồn đầu tư của các công ty, doanh nghiệp, tập đoàn trong và ngoài nước hợp tác làm ăn với Quảng Ninh. Cùng với đó, hệ thống đường bộ Hà Nội - Quảng Ninh; đường hàng không Sân bay quốc tế Nội Bài, Sân bay quốc tế Cát Bi, Sân bay quốc tế Vân Đồn; Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long, Cảng biển quốc tế Hải Phòng, Cái Lân, kết hợp lại với nhau tạo thành một chuỗi liên kết đồng bộ, thống nhất, tạo động lực phát triển kinh tế cho Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh nói riêng và cả nước nói chung. Tuyến đường cao tốc Hạ Long - Hải Phòng đã góp phần hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông kết nối tam giác kinh tế Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, tạo tiền đề cho sự liên kết chặt chẽ về phát triển kinh tế, xã hội giữa các vùng. Việc rút ngắn khoảng thời gian từ Quảng Ninh đến Hải Phòng cũng như Hà Nội tạo ra sự kết nối có hiệu quả đối với mỗi địa phương nằm trong tam giác tăng trưởng của Vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc. Nó không chỉ có ý nghĩa về mặt giao thông mà còn có ý nghĩa to lớn về phát triển kinh tế trong toàn vùng, nhằm khai thác triệt để những lợi thế, tiềm năng du lịch biển đảo của các địa phương. Từ đó, ngày càng thúc đẩy cực tăng trưởng năng động Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh phát triển, kết nối sâu rộng với vùng miền trong cả nước cũng như hợp tác quốc tế.

Thứ ba, kinh tế du lịch được chú trọng phát triển thu hút đông đảo các nhà đầu tư bất động sản cũng như khách du lịch trong và ngoài nước. Quảng Ninh được ví như một “Việt Nam thu nhỏ” hội tụ đầy đủ các dạng địa hình tiêu biểu như: biển đảo, đồng bằng, trung du miền núi, đây chính là mảnh đất màu mỡ, “mỏ vàng” trong kinh doanh bất động sản du lịch cũng như nghỉ dưỡng. Địa hình biển đảo tự nhiên kỳ vĩ đã tạo cho Quảng Ninh những báu vật thiên nhiên thế giới như: Vịnh Hạ Long, quần đảo Cô Tô, bãi tắm Trà Cổ, Vườn Quốc gia Bái Tử Long, đảo Tuần Châu… Bên cạnh những danh lam, thắng cảnh Quảng Ninh còn có rất nhiều những di tích, lịch sử văn hóa như: chùa Yên Tử, đền Cửa Ông, di tích lịch sử Bạch Đằng, chùa Long Tiên, đình Quan Lạn… Ngoài ra Quảng Ninh còn có rất nhiều các đình, chùa, miếu mạo và các văn hóa lễ hội, ẩm thực khác nhau. Đây chính là nguồn lực quan trọng để Quảng Ninh thúc đẩy phát triển kinh tế du lịch, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Năm 2022 Quảng Ninh đón được 11,6 triệu lượt khách du lịch đến thăm quan, nghỉ dưỡng. Tổng doanh thu ngành du lịch của tỉnh đạt 25.172 tỷ đồng.

Trong chiến lược phát triển kinh tế, Quảng Ninh xác định phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế khác biệt của tài nguyên du lịch gắn với phát triển công nghiệp dịch vụ, công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí dựa trên nền tảng công nghiệp sáng tạo được tổ chức sản xuất ở trình độ cao để phát triển du lịch, dịch vụ nhanh, bền vững ngày càng giữ vai trò chủ đạo, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu GRDP của tỉnh.

Trên cơ sở phát triển du lịch trong tỉnh, Quảng Ninh cũng từng bước liên kết với các địa phương Hải Phòng, Hà Nội để hình thành những chương trình, sản phẩm du lịch mang tính kết nối cao. Trên cơ sở những thế mạnh về tài nguyên phát triển du lịch, Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh đã đẩy mạnh hợp tác, sử dụng tài nguyên du lịch của nhau để xây dựng những sản phẩm du lịch và xúc tiến du lịch. Các tour, tuyến du lịch được xây dựng để phục khách du lịch trong và ngoài nước. Việc quản lý chất lượng sản phẩm du lịch, hoạt động của doanh nghiệp hoạt động du lịch, cũng như tạo hình ảnh tốt đẹp với các địa điểm thăm quan, du lịch, nghỉ dưỡng, được các địa phương chú trọng.

Hệ thống giao thông được đồng bộ, hiện đại, rút ngắn thời gian, khoảng cách đi lại giữa các điểm du lịch, nghỉ dưỡng của Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, đồng thời còn tạo thuận lợi cho Quảng Ninh và Hải Phòng trong những năm gần đây thu hút được hơn 100 dự án đầu tư bất động sản, trong đó chủ yếu là các dự án bất động sản về du lịch, nghỉ dưỡng. Hầu hết, các tập đoàn kinh tế lớn của Việt Nam đều tập trung đầu tư vào thị trường bất động sản nghỉ dưỡng ở Quảng Ninh, Hải Phòng như: Vingroup, Sun Group, Tập đoàn FLC, Tập đoàn BIM, Tập đoàn Flamingo… Đây là tiền đề quan trọng để hỗ trợ các ngành du lịch phát triển, thúc đẩy cực tăng trưởng năng động Quảng Ninh - Hải Phòng - Hà Nội ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn.

Thứ tư, hoạt động kinh tế biển được chú trọng phát triển đưa Quảng Ninh dần trở thành trung tâm kinh tế biển. Lợi thế sẵn có với hơn 250 km bờ biển, cùng nhiều danh lam thắng cảnh, hệ thống cảng biển là điều kiện thuận lợi để Quảng Ninh phát triển kinh tế biển. Thực hiện chủ trương của Đảng về phát triển kinh tế biển, Quảng Ninh ban hành Kế hoạch số 16/KH-UBND ngày 18-1-2022 về phát triển bền vững kinh tế biển tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, nhằm khai thác, phát huy những tiềm năng, lợi thế về biển đảo, xây dựng kinh tế biển đảo Quảng Ninh phát triển năng động, mà nòng cốt chính là cảng biển, công nghiệp cũng như du lịch biển, khai thác, nuôi trồng chế biến thủy hải sản. Phấn đấu đến năm 2025 cũng như đến năm 2030, Quảng Ninh trở thành một trong những tỉnh dẫn đầu về kinh tế biển của cả nước, trở thành trung tâm kinh tế biển, là cửa ngõ, động lực phát triển tam giác kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh.

Trong những năm qua, các trung tâm kinh tế biển Vân Đồn, Hải Hà được hình thành và hoạt động có hiệu quả. Kinh tế biển Vân Đồn dần trở thành khu du lịch sinh thái biển chất lượng cao, trung tâm dịch vụ cao cấp và đầu mối giao thương quốc tế. Khu công nghiệp cảng biển Hải Hà được đầu tư phát triển trở thành đầu mối vận tải cho cả miền Bắc và vùng biển Đông. Cô Tô, Hải Hà, Tiên Yên, Quảng Yên, Móng Cái được xây dựng trở thành những trung tâm dịch vụ hậu cần đánh bắt xa bờ, thăm dò, khai thác tài nguyên biển, khu neo đậu tàu thuyền tránh bão, các trung tâm dịch vụ hậu cần nghề cá tại các huyện, thị ven biển… Cảng Cái Lân được trang bị công nghệ tiên tiến, hiện đại, đồng bộ cung cấp dịch vụ tốt nhất cho hàng vận tải đường biển [4]. Ngoài ra, Quảng Ninh cũng đang đẩy mạnh phát triển tổ hợp cảng biển - khu công nghiệp với 2 dự án quan trọng là Khu công nghiệp Bắc Tiền Phong và Khu công nghiệp Nam Tiền Phong tại Khu kinh tế ven biển Quảng Yên. Những tổ hợp cảng biển, khu công nghiệp trên sẽ góp phần giảm chi phí vận chuyển nội địa, thúc đẩy phát triển logistics cũng như liên kết vùng. Đây được coi là chìa khóa để nâng cao năng lực cạnh tranh của Quảng Ninh đối với nhà đầu tư, cũng như khẳng định vị trí, vai trò cực tăng trưởng kinh tế năng động của cả nước (Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh).

Thứ năm, Quảng Ninh đạt được những thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội. Đây là tiền đề quan trọng để tỉnh phát triển nhanh và bền vững, khẳng định vai trò của cực tăng trưởng kinh tế, tạo sự lan tỏa trong vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc cũng như trong cả nước. Tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức cao 10,7%, đến năm 2020 quy mô nền kinh tế của Quảng Ninh đạt 211.476 tỷ đồng. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo hướng bền vững. Tổng thu ngân sách nhà nước giai đoạn 2015 - 2020 đạt 212.492 tỷ đồng. Năng suất lao động xã hội đạt 292,9 triệu đồng/người năm 2020. GRDP bình quân đầu người năm 2020 ước đạt trên 6.700 USD/người/năm, gấp hơn 2 lần bình quân chung cả nước. Trong 6 năm liên tiếp (2016 - 2021), Quảng Ninh giữ vững đà tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) hơn hai con số, trở thành một cực tăng trưởng kinh tế toàn diện khu vực phía Bắc. Quy mô GRDP năm 2021 (giá hiện hành) của Quảng Ninh đạt hơn 238.000 tỷ đồng.

Một số nhiệm vụ cần thực hiện để phát huy vị trí, vai trò trong cực tăng trưởng năng động của cả nước thời gian tới

Đạt được những kết quả trên, là sự nỗ lực phấn đấu không ngừng của Đảng bộ và nhân dân tỉnh Quảng Ninh với quyết tâm dám nghĩ, dám làm, kế thừa, đổi mới phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”. Phương thức lãnh đạo, bộ máy chính quyền được cải tổ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị. Cải cách hành chính được thực hiện có hiệu quả, tăng trưởng kinh tế gắn kết chặt chẽ với tiến bộ công bằng xã hội. Khẳng định quyết tâm là một trong những cực tăng trưởng của đất nước, giữ vai trò dẫn dắt, “đầu tàu” phát triển của vùng Đông Bắc bộ.

Đặc biệt, trong những năm qua, đại dịch COVID-19 tác động sâu sắc đến mọi hoạt động kinh tế, xã hội, Quảng Ninh đã khẳng định được ý chí vững vàng, quyết tâm phát triển và đổi mới tư duy không ngừng. Với phương châm “3 trước, 4 tại chỗ”; dự phòng, tích cực, chủ động, từ xa, từ sớm, từ cơ sở, từ đó thực hiện hiệu quả mục tiêu kép, vừa chăm lo, bảo vệ sức khỏe cho nhân dân, vừa ổn định kinh tế - xã hội, phục hồi các ngành sản xuất, giữ đà tăng trưởng trong trạng thái bình thường mới.

Như vậy, với đường lối và chủ trương đúng đắn, cách làm và bước đi phù hợp, Quảng Ninh đã đạt được những thành tựu to lớn trong phát triển kinh tế - xã hội. Những kết quả này khẳng định bản lĩnh chính trị, ý chí tự lực, tự cường, tinh thần năng động, sáng tạo của Quảng Ninh, đưa Quảng Ninh trở thành một trong những tỉnh đi đầu trong công cuộc đổi mới đất nước, khẳng định vị trí, vai trò của một cực tăng trưởng năng động của cả nước.  

Để giữ vững và phát huy hơn nữa vị trí, vai trò của cực tăng trưởng năng động của cả nước, trong thời gian tới Quảng Ninh cần phải thực hiện tốt những nhiệm vụ sau:

Một là, đẩy mạnh cải cách hành chính, cải cách thể chế, môi trường đầu tư kinh doanh; khơi thông các điểm nghẽn tăng trưởng, huy động các nguồn lực xã hội để phát triển hạ tầng cơ sở, tiếp tục đột phá tái cơ cấu kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng.

Hai là, phát triển dịch vụ, du lịch, thương mại đưa Quảng Ninh trở thành trung tâm dịch vụ - du lịch - thương mại hiện đại lớn nhất cả nước, thu hút các nhà đầu tư lớn trong nước và quốc tế đến để đầu tư kinh doanh; Phấn đấu để Quảng Ninh trở thành điểm đến hấp dẫn hàng đầu của khách du lịch quốc tế có khả năng chi tiêu cao khi đến Việt Nam thăm quan, nghỉ dưỡng.

Ba là, chú trọng phát triển giáo dục, đào tạo phù hợp với những định hướng, chiến lược phát triển của Quảng Ninh, đáp ứng nhu cầu phát triển thực tiễn xã hội; Có cơ chế ưu đãi, chính sách đặc thù thu hút và trọng dụng nhân tài; Phát triển kinh tế tri thức, ứng dụng công nghệ khuyến khích các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới và sáng tạo.

Bốn là, đẩy mạnh xây dựng kết cấu hạ tầng, mở rộng không gian phát triển “một tâm, hai tuyến đa chiều và hai mũi đột phá”. Xây dựng Vân Đồn trở thành đô thị biển đảo xanh, hiện đại, thông minh; trung tâm kinh tế, năng động phát triển ngành nghề mới, công nghệ mới, trình độ cao, trọng tâm là dịch vụ logistics, du lịch cao cấp; trung tâm khởi nghiệp, sáng tạo và giao thương quốc tế.

Năm là, chú trọng phát triển du lịch, dịch vụ đẳng cấp cao, tăng cường đầu tư kết cấu hạ tầng các trung tâm du lịch, đa dạng các loại hình du lịch, kết nối với các trung tâm du lịch lớn của quốc gia và quốc tế. Đẩy mạnh phát triển kinh tế biển, đưa Quảng Ninh trở thành trung tâm kinh tế biển, là cửa ngõ, động lực phát triển kinh tế của cả nước.

Quảng Ninh là địa phương có nhiều tiềm năng, thế mạnh để phát triển kinh tế - xã hội. Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh, Quảng Ninh đạt được những thành tựu to lớn về kinh tế, xã hội; mở rộng không gian phát triển, phát huy những tiềm năng thế mạnh của tỉnh; phát triển kết cấu hạ tầng, mở rộng liên kết giữa các địa phương vùng miền; kinh tế du lịch và kinh tế biển có sự phát triển mạnh mẽ. Những thành tựu đó đã khẳng định vị trí, vai trò của Quảng Ninh là một trong những cực tăng trưởng kinh tế năng động của cả nước. Để giữ vững và phát triển hơn nữa vị trí, vai trò của cực tăng trưởng năng động của cả nước, đòi hỏi Quảng Ninh cần phải thực hiện tốt những nhiệm vụ, giải pháp, đề ra những chủ trương cụ thể phát huy hơn nữa tiềm năng, thế mạnh của tỉnh, đưa Quảng Ninh ngày càng phát triển hơn trong những năm tiếp theo.

--------------------------------------------

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh (2020), Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2020 - 2025, Quảng Ninh.

2. Hội đồng Lý luận Trung ương – Tỉnh ủy Quảng Ninh – Bộ Biên tập Tạp chí Cộng sản (2022), Kỷ yếu Hội thảo khoa học cấp Quốc gia “Nguồn lực và động lực cho phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong điều kiện thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19 tầm nhìn quốc gia và hành động địa phương”, Quảng Ninh.

3. Nguyễn Xuân Ký (2022), Tỉnh Quảng Ninh kiên cường vượt qua các đợt dịch, biến “nguy” thành “cơ” duy trì tăng trưởng 2 con số để tạo đà bứt phá phát triển, giữ vững vai trò một cực tăng trưởng kinh tế toàn diện phía Bắc, Tạp chí Cộng sản, số 2, tr. 79-85.

4. Hồ Sĩ Quý (2022), Quảng Ninh: nhận diện các yếu tố hình thành cực tăng trưởng, Tạp chí Thông tin khoa học xã hội, số 1, tr. 30-39.

5. UBND tỉnh Quảng Ninh (2022), Kế hoạch số 16/KH-UBND ngày 18-1-2022 về phát triển bền vững kinh tế biển tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, Quảng Ninh.