Tham dự hội thảo còn có các đồng chí: Phạm Phương Thảo, nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh; TS Huỳnh Thành Lập, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, nguyên Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh; Hà Phước Thắng, Thành ủy viên, Phó Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh… và gần 200 đại biểu đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành, quận, huyện, thành phố Thủ Đức; các chuyên gia, nhà khoa học đến từ các trường đại học, học viện, viện nghiên cứu trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.

Phát biểu đề dẫn hội thảo, PGS, TS Nguyễn Ngọc Hà khẳng định, Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt, trung tâm lớn về kinh tế, chính trị, văn hoá, giáo dục và đào đạo, khoa học và công nghệ, giữ vị trí quan trọng của cả nước, có sức lan tỏa, trực tiếp thúc đẩy phát triển vùng Đông Nam Bộ và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Thời gian qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Thành phố luôn tiên phong thực hiện thí điểm các cơ chế, chính sách mới; hiện thực hóa các chủ trương, định hướng mới trước khi được triển khai thực hiện rộng khắp trong cả nước. Nghị quyết số 31-NQ/TW, ngày 30-12-2022, của Bộ Chính trị, “Về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã xác định một trong những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để phát triển thành phố trong thời gian tới là: “Ban hành chính sách, pháp luật vượt trội, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phát huy tính năng động, sáng tạo vì lợi ích chung của cán bộ Thành phố, đáp ứng yêu cầu phát triển Thành phố trong giai đoạn mới”.

Hội thảo là dịp để bàn thảo làm sáng rõ hơn thực trạng xây dựng và thí điểm các cơ chế mới, vượt trội của Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian qua; phương hướng xây dựng và thí điểm các cơ chế, chính sách mới, vượt trội để bảo đảm tính hiệu quả trong lãnh đạo, quản lý của Đảng bộ và chính quyền Thành phố và tính bền vững trong phát triển của Thành phố trong bối cảnh, điều kiện mới; thảo luận, đề xuất những giải pháp cụ thể, thiết thực, mang tính chiến lược nhằm góp phần đổi mới, nâng cao hiệu quả xây dựng và thí điểm các cơ chế, chính sách mới vượt trội của Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới. Với ý chính nghĩa chính trị đó, đồng chí Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản đề nghị hội thảo tập trung trao đổi, thảo luận một số nội dung chính:

Thứ nhất, làm rõ hơn cơ sở lý luận về cơ chế, chính sách vượt trội; thí điểm cơ chế, chính sách vượt trội; bối cảnh phát triển và tính cấp thiết đòi hỏi thí điểm cơ chế, chính sách mới, vượt trội và những vấn đề đặt ra trong quá trình triển khai thực hiện; truyền thống, kinh nghiệm của Thành phố Hồ Chí Minh trong việc đề xuất các cơ chế, chính sách mới, chưa có tiền lệ…

Thứ hai, bàn luận về tính cấp thiết phải xây dựng và thực hiện thí điểm các cơ chế, chính sách vượt trội, đi trước về xây dựng tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố, làm cơ sở để nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển chung trên cả nước.

Thứ ba, đề xuất cơ chế để nghiên cứu, phát hiện các vấn đề kinh tế - xã hội cần có cơ chế, chính sách mới, vượt trội. Vai trò của hệ thống chính trị; tổ chức nghiên cứu, nhà khoa học; tổ chức phi chính phủ; cộng đồng doanh nghiệp; người dân… trong phát hiện, xây dựng, hoạch định cơ chế, chính sách mới, vượt trội trong phát triển kinh tế - xã hội tại Thành phố Hồ Chí Minh. Cơ chế tổ chức thực hiện, điều chỉnh các cơ chế, chính sách mới, vượt trội tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Sau hơn 10 năm triển khai Nghị quyết số 16-NQ/TW, ngày 10-8-2012, của Bộ Chính trị khóa XI, “Về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020”, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã nỗ lực phấn đấu thực hiện nghị quyết để đạt được nhiều thành tựu rất quan trọng, toàn diện. Trước sự biến đổi của tình hình thế giới và khu vực diễn biến nhanh chóng, phức tạp và khó lường, đặc biệt là kinh tế thế giới, cục diện chính trị và đại dịch COVID-19, Thành phố vẫn tiếp tục là động lực, đầu tàu, dẫn dắt trong vai trò của một trung tâm lớn về kinh tế, tài chính, thương mại, văn hóa, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, giáo dục - đào tạo của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước, là của ngõ quan trọng kết với khu vực và thế giới.

Kinh tế của Thành phố tiếp tục mở rộng về quy mô; đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế, cải thiện chất lượng, phát triển theo chiều sâu trên nền tảng ứng dụng khoa học và công nghệ; chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng định hướng, tập trung vào các ngành công nghiệp, dịch vụ và nông nghiệp công nghệ cao, trong đó các ngành dịch vụ phát huy vai trò là ngành mũi nhọn, các ngành công nghiệp trọng yếu tiếp tục là động lực phát triển công nghiệp của Thành phố. So với năm 2010, quy mô kinh tế của Thành phố năm 2020 tăng gấp 2,7 lần, GRDP bình quân đầu người tăng gấp đôi (đạt 6.405 USD); thu ngân sách nhà nước hằng năm trên địa bàn luôn đạt và vượt kế hoạch.

Công tác quy hoạch, quản lý, chỉnh trang và phát triển đô thị đạt nhiều kết quả thiết thực; nghiên cứu, triển khai và tổ chức thực hiện xây dựng Thành phố trở thành đô thị thông minh bước đầu đáng khích lệ; hoàn thành và đưa vào sử dụng nhiều công trình giao thông trọng điểm. Công tác bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu có nhiều chuyển biến. Một số lĩnh vực: khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, y tế, văn hóa, thể dục, thể thao đạt nhiều chuyển biến tích cực; công tác bảo đảm an sinh xã hội, tạo việc làm cho người lao động gắn với giảm nghèo bền vững có nhiều dấu ấn nổi trội; Thành phố cơ bản hoàn thành chương trình xây dựng nông thôn mới; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng nâng lên. Quan hệ đối ngoại, hợp tác quốc tế được tăng cường, mở rộng; an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội tiếp tục được giữ vững...

Công tác xây dựng Đảng, chính quyền gắn với thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI, XII được các cấp ủy, chính quyền và hệ thống chính trị của Thành phố triển khai quán triệt, thực hiện nghiêm và đạt nhiều kết quả quan trọng, phương thức lãnh đạo, sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng không ngừng được đổi mới, nâng cao; công tác cải cách hành chính được tăng cường trên tất cả các lĩnh vực gắn với triển khai xây dựng mô hình chính quyền đô thị đạt nhiều kết quả quan trọng. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội ngày càng phát huy tốt hơn chức năng giám sát, vai trò đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền lợi chính đáng, hợp pháp của nhân dân, khối đại đoàn kết dân tộc được củng cố.

Bên cạnh những thành quả đạt được, thực tiễn phát triển Thành phố thời gian qua vẫn còn một số vấn đề chưa được hoàn thiện cần khắc phục: (i) Tiềm năng, lợi thế của Thành phố chưa được khai thác tốt, kinh tế tăng trưởng chậm lại so với giai đoạn trước, chỉ tiêu thu nhập bình quân đầu người không đạt; vai trò đầu tàu, động lực tăng trưởng kinh tế của cả nước giảm sút; năng lực cạnh tranh quốc tế còn thấp; môi trường đầu tư chậm cải thiện; (ii) Hệ thống kết cấu hạ tầng đô thị còn nhiều bất cập, ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội phát triển Thành phố và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Phát triển văn hóa chưa đồng bộ với phát triển kinh tế; hệ thống y tế, giáo dục và đào tạo còn khó khăn về cơ sở vật chất, đội ngũ nhân lực và cơ chế hoạt động; nguồn nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng yêu cầu hội nhập, cạnh tranh quốc tế; nguồn lực khoa học và công nghệ chưa được phát huy tối đa; áp lực gia tăng dân số cơ học ngày càng lớn đã đặt ra những vấn đề cấp bách về giải quyết nhu cầu nhà ở và tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản; (iii) Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, hệ thống chính trị và hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước có mặt còn hạn chế, yếu kém; công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, suy thoái có những kết quả nhất định, nhưng chưa căn bản, chưa đáp ứng yêu cầu của Đảng, nhân dân và sự phát triển của Thành phố; phòng ngừa, ngăn chặn còn hạn chế, kiểm tra, giám sát kém hiệu quả, để nhiều cán bộ, đảng viên trong hàng ngũ cốt cán vi phạm kỷ luật, bị xử lý hình sự, gây ảnh hưởng đến uy tín của Đảng bộ, chính quyền Thành phố; khiếu nại, khiếu kiện liên quan đến một số dự án kéo dài qua nhiều năm, với những vấn đề tồn đọng khác giải quyết chưa xong; (iv) Việc thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù theo Kết luận số 21-KL/TW, ngày 24-10-2017, của Bộ Chính trị, “Về sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 16-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020” và Nghị quyết số 54/2017/QH14, ngày 24-11-2017, của Quốc hội, “Về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh” sau 5 năm còn một số nội dung chưa thực hiện được, tồn tại một số khó khăn, vướng mắc cần tiếp tục tháo gỡ.

Với gần 90 tham luận được gửi đến Ban Tổ chức, trong có 63 tham luận được chắt lọc đăng vào kỷ yếu và 10 ý kiến phát biểu tham luận tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận sâu và làm rõ một số nội dung trọng tâm:

Một là, khẳng định sự cần thiết, tính cấp bách của các cơ chế, chính sách mới vượt trội đối với sự phát triển bền vững của Thành phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh phát triển mới, để Thành phố phát huy hiệu quả mọi tiềm năng, lợi thế; đón đầu, khai thác tốt các cơ hội để phát triển mạnh mẽ, giữ vững vai trò đầu tàu, trung tâm lan tỏa, tạo xung lực mới trong phát triển kinh tế - xã hội của khu vực phía Nam và cả nước, đóng góp nhiều hơn vào sự phát triển chung của cả nước theo tinh thần “Thành phố Hồ Chí Minh vì cả nước, cả nước vì Thành phố Hồ Chí Minh”.

Hai là, tổng kết những thành tựu mà Thành phố đã đạt được trong thời gian qua, đồng thời dự báo những thách thức đang và sẽ đặt ra đối với sự phát triển của Thành phố trong thời gian tới. Trên cơ sở đó, xác định những lĩnh vực, nội dung quan trọng cần có các cơ chế, chính sách vượt trội để Thành phố Hồ Chí Minh phát triển trong thời gian tới (bao gồm quản lý đầu tư; tài chính ngân sách; quản lý đô thị và tài nguyên môi trường; ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược; quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; tổ chức bộ máy và xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, thu hút chuyên gia, nhà khoa học…). Quan tâm tạo lập cơ chế, chính sách để thực hiện hiệu quả các mô hình mới như chính quyền đô thị, trung tâm tài chính quốc tế, đô thị tương tác cao, phát triển kinh tế số…

Ba là, các cơ chế, chính sách đặc thù để bảo đảm thành phố Thủ Đức phát triển đúng với kỳ vọng, trên cơ sở phân cấp và trao quyền nhiều hơn. Các cơ chế, chính sách mới cần hướng tới bảo đảm tính mở, dự báo được các vấn đề trong quá trình thực hiện, đặc biệt là các xung đột pháp lý, xung đột về thẩm quyền, trách nhiệm của các cơ quan liên quan.

Kết luận Hội thảo, PGS, TS Nguyễn Tấn Phát khẳng định, nội dung kỷ yếu và các ý kiến trao đổi, thảo luận tại hội thảo đã bám sát vào mục tiêu, chủ đề đặt ra; cung cấp nhiều luận cứ khoa học, gợi mở những vấn đề vừa mang tính thực tiễn vừa mang tính lý luận dưới các góc nhìn đa chiều. Cơ quan Thường trực Tạp chí Cộng sản tại miền Nam và Học viện Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh sẽ chắt lọc, báo cáo với Thường trực Thành ủy và gửi đến các cơ quan có liên quan về kết quả hội thảo cùng với các kiến nghị, đề xuất của hội thảo đối với việc xây dựng và thực hiện các cơ chế, chính sách mới vượt trội tại Thành phố Hồ Chí Minh, góp phần cùng Thành phố thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 31-NQ/TW của Bộ Chính trị./.