Những kết quả chính của công tác thông tin đối ngoại thời gian qua

Một là, hệ thống tổ chức, cơ chế hoạt động của Ban Chỉ đạo công tác thông tin đối ngoại từ Trung ương đến các địa phương ngày càng hoàn thiện, nền nếp.

Ban Chỉ đạo Công tác thông tin đối ngoại Trung ương đã được kiện toàn sau Đại hội XII, gồm đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành liên quan và một số cơ quan thông tấn báo chí chủ lực của Trung ương, đã xây dựng và ban hành một số văn bản chỉ đạo, thông tư hướng dẫn, làm cơ sở triển khai thống nhất các hoạt động thông tin đối ngoại trên phạm vi cả nước. Hằng năm, Ban Chỉ đạo Công tác thông tin đối ngoại Trung ương đã chỉ đạo biên soạn tài liệu, hướng dẫn triển khai thực hiện nhằm cung cấp thông tin liên quan, hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ cho lực lượng làm thông tin đối ngoại trên cả nước.

Công tác chỉ đạo, điều hành hoạt động thông tin đối ngoại ở các địa phương tiếp tục có nhiều chuyển biến tích cực. Đến nay, Ban Chỉ đạo Công tác thông tin đối ngoại của 61 tỉnh, thành phố đã được thành lập, ban hành Quy chế hoạt động và bố trí cán bộ triển khai các hoạt động thông tin đối ngoại.

Từ năm 2016, Ban Chỉ đạo Công tác thông tin đối ngoại Trung ương đã tổ chức các hội nghị giao ban khu vực tại các tỉnh, thành phố nhằm tìm hiểu tình hình hoạt động và hướng dẫn chỉ đạo thực hiện, hoàn thiện tổ chức của các ban địa phương, cũng như tăng cường hiệu quả phối hợp hoạt động giữa Trung ương và địa phương, phát huy đầy đủ sức mạnh của các lực lượng làm thông tin đối ngoại trên phạm vi cả nước.

Hai là, sự phối hợp giữa các lực lượng làm công tác thông tin đối ngoại ngày càng tích cực, hiệu quả, thiết thực.

Trong bối cảnh tình hình trong nước có những thuận lợi và thách thức đan xen, nảy sinh một số vấn đề phức tạp, tình hình khu vực và thế giới có những biến động phức tạp, Ban Chỉ đạo Công tác thông tin đối ngoại Trung ương đã phối hợp chặt chẽ với Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Đối ngoại Trung ương, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Bộ Công An, Bộ Thông tin và Truyền thông và các đơn vị liên quan thường xuyên trao đổi, cập nhật thông tin, thống nhất chỉ đạo định hướng thông tin đối ngoại, góp phần tạo dư luận trong nước và quốc tế thuận lợi phục vụ nhiệm vụ bảo vệ và phát triển đất nước.

Các cuộc giao ban thông tin đối ngoại hằng tuần, giao ban với lãnh đạo các cơ quan báo chí đối ngoại của Bộ phận thường trực Ban Chỉ đạo và giao ban báo chí của Ban Tuyên giáo Trung ương đã chú trọng việc trao đổi thông tin cập nhật, nâng cao tính dự báo, phân tích tình hình, đổi mới, đa dạng các hình thức tuyên truyền trên cơ sở kết hợp chặt chẽ giữa thông tin đối ngoại với thông tin đối nội. Những nội dung kiến nghị, đề xuất được gửi ngay tới các đồng chí lãnh đạo, các cơ quan chức năng để xem xét và triển khai trên thực tế.

Công tác khảo sát hoạt động thông tin đối ngoại tại các ban, bộ, ngành, đơn vị, địa bàn trong và ngoài nước, như Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Báo Quân đội nhân dân; các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận, Nam Định, Thái Bình, Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang, Lai Châu, Điện Biên và tại địa bàn nước ngoài có tác dụng quan trọng giúp tìm ra những bài học kinh nghiệm trong chỉ đạo và triển khai công tác thông tin đối ngoại nói chung và tại những địa bàn trọng điểm nói riêng, nhất là trong công tác phối hợp chỉ đạo định hướng, xây dựng kế hoạch, chương trình hành động, triển khai các hoạt động nhằm tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thông tin đối ngoại trong thời gian tới.

Công tác trao đổi thông tin, tăng cường hợp tác giữa các cơ quan thông tấn báo chí của Việt Nam, nhất là những cơ quan báo chí chủ lực, như Thông tấn xã Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Báo Nhân Dân, Báo Quân đội nhân dân,... với các cơ quan báo chí, truyền thông nước ngoài tiếp tục được chú trọng đẩy mạnh, góp phần tích cực tăng cường thông tin và quảng bá hình ảnh Việt Nam ra nước ngoài một cách hiệu quả.

Ba là, nội dung thông tin ngày càng chính xác, kịp thời, hấp dẫn hơn; phương thức thông tin ngày càng đa dạng, thuyết phục, đáp ứng được nhu cầu của các đối tượng khác nhau.

Công tác tuyên truyền các sự kiện trọng đại của đất nước, đặc biệt là Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khoá XIV và đại biểu hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021, hoạt động đối ngoại nổi bật của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, ngày kỷ niệm quan hệ ngoại giao của Việt Nam với các nước, các sự kiện quan trọng do Việt Nam đăng cai tổ chức được thông tin rộng rãi đến bạn bè quốc tế, người Việt Nam ở nước ngoài trên các phương tiện thông tin đại chúng. Thông qua các sự kiện này, các đơn vị đã chủ động, tích cực thông tin về chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ đối ngoại, chủ động hội nhập quốc tế; chính sách quốc phòng hòa bình của Việt Nam; quan điểm của Đảng, Nhà nước về các vấn đề khu vực, quốc tế quan trọng. Công tác thông tin đối ngoại về những thành tựu của hơn 30 năm đổi mới đất nước, quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam tươi đẹp, giàu tiềm năng, ổn định, phát triển thường xuyên được quan tâm, chú trọng nâng cao chất lượng trong những năm gần đây.

Công tác thông tin đối ngoại cũng góp phần quan trọng trong việc cung cấp thông tin, đấu tranh dư luận và định hướng báo chí đấu tranh bảo vệ biên giới lãnh thổ, chủ quyền biển, đảo; đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, xuyên tạc chủ trương của Việt Nam về quan hệ của Việt Nam với các nước liên quan đến vấn đề Biển Đông. Trong bối cảnh ngày càng phức tạp ở Biển Đông, các nước lớn tiếp tục tăng cường tranh giành ảnh hưởng; các nước trong khu vực liên tục có các hành động khẳng định yêu sách chủ quyền trên thực địa, lực lượng thông tin đối ngoại, nhất các cơ quan báo chí của ta đã tăng cường thông tin ra cộng đồng quốc tế về quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về việc giải quyết tranh chấp trên Biển Đông thông qua biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, tranh thủ được sự ủng hộ của bạn bè và nhân dân thế giới.

Trong bối cảnh tình hình trong nước còn có nhiều khó khăn, thách thức, lợi dụng sự cố và vụ việc nghiêm trọng xảy ra ở một số địa phương về khiếu kiện, tranh chấp đất đai, về môi trường..., các thế lực cơ hội, thù địch đẩy mạnh tuyên truyền sai sự thật, bôi nhọ, nói xấu các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, quân đội; kích động các quan điểm chính trị cực đoan chống phá, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, tạo dư luận, gây hoài nghi, làm giảm niềm tin của nhân dân với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc. Trong bối cảnh đó, các lực lượng làm công tác thông tin đối ngoại đã phối hợp với các cơ quan chức năng tăng cường phối hợp trao đổi thông tin, thống nhất định hướng tuyên truyền đối ngoại kịp thời, nhất là đối với những vụ, việc quan trọng, nhạy cảm, mới nảy sinh. Chúng ta đã chủ động và kịp thời hơn trong việc cung cấp thông tin chính thống cho các cơ quan báo chí, kể cả trên mạng xã hội về từng vấn đề cụ thể, qua đó góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực của các thông tin xấu, làm cho dư luận quốc tế hiểu rõ hơn về tình hình trong nước cũng như quan điểm của ta về những vấn đề quốc tế, khu vực liên quan.

Công tác thông tin, tuyên truyền thành tựu về bảo đảm quyền con người ở Việt Nam, đấu tranh phản bác thông tin sai sự thật, luận điệu xuyên tạc của các thế lực xấu về tôn giáo, dân tộc, dân chủ, nhân quyền, công tác bảo hộ công dân Việt Nam đã có bước chuyển biến quan trọng. Từ tháng 5-2016, Bộ Thông tin và Truyền thông đã phối hợp với các bộ, ngành, đơn vị liên quan tổ chức giao ban với các cơ quan thông tấn, báo chí chủ lực trong nước để chủ động cung cấp thông tin, cơ sở lập luận về những vấn đề, vụ, việc liên quan đến quyền con người được dư luận quốc tế quan tâm. Bộ Ngoại giao xây dựng Đề án tuyên truyền thành tựu của Việt Nam về dân chủ, nhân quyền, tôn giáo, dân tộc nhằm tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền giúp người dân trong nước, đồng bào ta ở nước ngoài và cộng đồng quốc tế hiểu rõ về quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về quyền con người; những thành tựu Việt Nam đạt được trong việc bảo đảm quyền con người trên các lĩnh vực; quảng bá hình ảnh Việt Nam hòa bình, ổn định, dân chủ và phát triển, đấu tranh phản bác các quan điểm, luận điệu sai trái của các thế lực cơ hội, thù địch về tình hình nhân quyền ở Việt Nam, qua đó góp phần hỗ trợ thực hiện các mục tiêu đối ngoại, thúc đẩy quan hệ với các đối tác quan trọng, tạo môi trường thuận lợi để xây dựng đất nước.

Việc chỉ đạo biên soạn, xây dựng tài liệu phục vụ tuyên truyền thường xuyên và tuyên truyền các sự kiện quan trọng, chuyến thăm nước ngoài của lãnh đạo cấp cao Việt Nam, lãnh đạo nước ngoài đến Việt Nam tiếp tục được chú trọng, đáp ứng kịp thời nhu cầu về tuyên truyền trong nước và quốc tế.

Song song với hoạt động tuyên truyền thường xuyên, nhiều ban, bộ, ngành, địa phương đã có những đổi mới trong phương thức quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới. Chiến lược Văn hóa đối ngoại của Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn 2030 được chú trọng đẩy mạnh theo hướng đổi mới, đa dạng hơn hình thức, nội dung thông tin nhằm giới thiệu tiềm năng hợp tác của Việt Nam ra nước ngoài để thu hút đầu tư, phát triển du lịch. Ngoài ra, việc cung cấp thông tin quảng bá văn hoá, du lịch, hình ảnh đất nước và con người Việt Nam tại các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục được tăng cường; nội dung và hình thức thể hiện thông tin đối ngoại được đổi mới theo hướng phù hợp hơn với các đối tượng, chú trọng nâng cao tính hiệu quả, thuyết phục.

Năm 2016, Việt Nam đón hơn 10 triệu lượt khách quốc tế đến tham quan, du lịch; đồng thời đón hàng trăm đoàn phóng viên báo chí, đoàn làm phim nước ngoài vào Việt Nam để tìm hiểu thực tế, đưa tin, viết bài, làm phim, xây dựng các chương trình quảng bá về đất nước, văn hóa, con người Việt Nam. Bộ phim “Kong: Đảo đầu lâu” với nhiều cảnh quay ấn tượng tại Việt Nam đã ra mắt vào tháng 3-2017, thu hút đông đảo công chúng, nhất là giới trẻ. Thành phố Hà Nội đã ký hợp đồng 2 năm 2017 và 2018 với kênh truyền hình CNN nổi tiếng của Mỹ để quảng cáo hình ảnh của Thủ đô và các doanh nghiệp. Đây là một trong những bước đột phá mới trong chương trình xúc tiến đầu tư, quảng bá hình ảnh của Hà Nội với mục tiêu đưa du khách quốc tế đến với Hà Nội, đến với Việt Nam.

Cùng với đó, vai trò của báo chí, truyền thông quốc tế được sử dụng hiệu quả hơn trong việc tuyên truyền về các hoạt động, sự kiện đối ngoại quan trọng của đất nước. Vừa qua, nhiều hãng truyền thông, các tờ báo quốc tế lớn, có uy tín được phép hoạt động, mở văn phòng đại diện theo quy định của pháp luật Việt Nam. Thông tin bằng tiếng nước ngoài được đẩy mạnh cả về số lượng và chất lượng.

Từ năm 2014, “Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại” được tổ chức hằng năm đã tạo dựng được uy tín và gây được tiếng vang trong dư luận, góp phần khẳng định vai trò quan trọng của công tác thông tin đối ngoại nói chung và vai trò của báo chí đối ngoại nói riêng; tạo động lực cho các phóng viên, cơ quan báo chí trong và ngoài nước tích cực tham gia hoạt động thông tin, tuyên truyền đối ngoại; tăng cường sự kết nối giữa các cơ quan báo chí đối ngoại, giữa thông tin đối ngoại với thông tin đối nội.

Bốn là, lực lượng làm thông tin đối ngoại ngày càng được củng cố, tăng cường; hoạt động ngày càng đa dạng.

Các cơ quan báo chí đối ngoại đã mở rộng các hình thức trao đổi thông tin, hình ảnh, xây dựng chương trình, phát sóng trên các kênh của nhau, phát hành các sản phẩm bằng tiếng nước ngoài của đối tác, qua đó góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam một cách hiệu quả tại các địa bàn nước ngoài. Một số cơ quan thông tấn, báo chí, phát thanh, truyền hình đang tiếp tục chuẩn bị mở văn phòng đại diện ở nước ngoài trong thời gian tới. Thông tin báo chí bằng tiếng nước ngoài, như tiếng Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Trung Quốc, Lào, Khmer, Nhật Bản, Hàn Quốc... được chú trọng hơn, đặc biệt hướng tới các địa bàn trọng điểm.

Hoạt động của các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục được chú trọng tăng cường thông qua công tác phối hợp chỉ đạo với Bộ Ngoại giao và các cơ quan liên quan. Việc triển khai Đề án “Nâng cao hiệu quả công tác thông tin đối ngoại của các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài” của Bộ Ngoại giao đang được tiến hành từng bước, chú trọng nâng cao vai trò, hiệu quả hoạt động của các cơ quan đại diện trong bối cảnh nước ta hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, tranh thủ nhiều hơn nữa sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, góp phần tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho công cuộc bảo vệ và phát triển đất nước.

Các đoàn thể, tổ chức nhân dân đã tích cực góp phần tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam, thành tựu công cuộc đổi mới của Việt Nam với bạn bè quốc tế thông qua các hoạt động đối ngoại song phương và đa phương, hoạt động của các đoàn ra nước ngoài, đón tiếp và trao đổi với khách quốc tế tại Việt Nam, sẵn sàng đối thoại với các cá nhân, tổ chức còn chưa hiểu đúng về Việt Nam, trong đó có vấn đề quyền con người, chủ quyền biển, đảo và một số vấn đề khác. Ban Đối ngoại Trung ương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Liên hiệp Các tổ chức hữu nghị Việt Nam, Ban Chỉ đạo Nhân quyền của Chính phủ đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị, địa phương liên quan và thông qua nhiều hình thức linh hoạt để thông tin, tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân, bạn bè, đối tác có cảm tình với Việt Nam tham gia ủng hộ chúng ta trong các hoạt động đấu tranh trên các vấn đề quan trọng, nhạy cảm.

Bên cạnh đó, công tác tập huấn, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức cho lực lượng làm thông tin đối ngoại được chú trọng. Năm qua, Ban Chỉ đạo đã tổ chức 03 hội nghị tập huấn cho hơn 1.000 lượt cán bộ là lực lượng làm thông tin đối ngoại của các tỉnh, thành phố trong cả nước. Một số địa phương đã chủ động tổ chức hội nghị tập huấn, mời chuyên gia đến nói chuyện, trao đổi thông tin, bồi dưỡng nâng cao kiến thức cho cán bộ làm công tác thông tin đối ngoại cấp cơ sở.

Năm là, công tác nghiên cứu, dự báo ngày càng được quan tâm.

Trong bối cảnh bùng nổ thông tin trên mạng xã hội thời gian qua, nhiều đề tài, đề án và hội thảo khoa học nghiên cứu về công tác thông tin đối ngoại trong bối cảnh ứng dụng mạng xã hội đã được triển khai. Các công trình nghiên cứu, dự báo tình hình nhằm xác định vai trò, tác động nhiều chiều của mạng xã hội đến đời sống chính trị - xã hội, đến công tác thông tin tuyên truyền nói chung và công tác thông tin đối ngoại nói riêng, từ đó có những kiến nghị, đề xuất về giải pháp phát huy ưu thế và hạn chế tác động tiêu cực của mạng xã hội, phục vụ việc tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động thông tin đối ngoại trong tình hình mới.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác thông tin đối ngoại thời gian qua còn một số hạn chế, như chưa phát huy được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị; có lúc chưa được triển khai một cách thống nhất, đồng đều trên cả nước và ở các địa bàn nước ngoài. Cơ chế phối hợp và hoạt động thông tin đối ngoại giữa Trung ương và địa phương, giữa các đơn vị tại địa phương còn nhiều lúc thiếu đồng bộ; việc cung cấp thông tin, nhất là thông tin về một số vụ, việc nhạy cảm, phức tạp, mới nảy sinh do phải qua nhiều cấp, nhiều khâu, nên bị chậm trễ, hạn chế hiệu quả tuyên truyền. Vẫn còn nhiều thông tin tiêu cực, thiếu chính xác, chưa được kiểm chứng về tình hình trong nước; thông tin thiếu kiểm chứng, thiếu nhạy cảm chính trị từ nguồn báo chí nước ngoài, ảnh hưởng bất lợi đến quan hệ ngoại giao và công tác thông tin đối ngoại của Việt Nam. Thông tin bằng tiếng nước ngoài còn thiếu, đơn điệu; chưa khai thác, tận dụng hiệu quả vai trò của các cơ quan thông tấn, báo chí, các tổ chức, cá nhân nước ngoài có uy tín cũng như công nghệ mới, phương tiện truyền thông hiện đại, mạng xã hội. Nhận thức về yêu cầu, đòi hỏi, kiến thức và kỹ năng trong bối cảnh hội nhập quốc tế mạnh mẽ, toàn diện của lực lượng làm thông tin đối ngoại còn hạn chế; đội ngũ cán bộ chuyên trách, nhất là ở cơ sở còn hạn chế cả về số lượng và chất lượng.

Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thông tin đối ngoại trong tình hình mới

Trên cơ sở bám sát các sự kiện quan trọng trong nước, dự báo tình hình khu vực và thế giới, công tác thông tin đối ngoại trong thời gian tới cần bám sát những định hướng lớn, đó là tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động thông tin, tuyên truyền đối ngoại; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, góp phần tạo môi trường trong nước và quốc tế thuận lợi để giữ gìn hoà bình, ổn định, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, phát triển đất nước; nâng cao vị thế và uy tín của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới. Để đạt được điều đó, cần thực hiện tốt một số giải pháp chính như sau:

Thứ nhất, tăng cường nâng cao nhận thức về vai trò công tác thông tin đối ngoại trong tình hình mới; hoàn thiện tổ chức, cơ chế chỉ đạo, phối hợp hoạt động thông tin, tuyên truyền đối ngoại.

Thứ hai, tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác thông tin, tuyên truyền đối ngoại theo phương châm “Chính xác, kịp thời, linh hoạt, phù hợp với từng đối tượng”. Trong đó, có một số nội dung, như chú trọng nâng cao hiệu quả, tính thuyết phục của các thông tin, bài viết, hình ảnh, ấn phẩm thông tin đối ngoại, phù hợp với các đối tượng và địa bàn; tranh thủ được các phương tiện truyền thông hiện đại, thu hút lượng công chúng lớn; tận dụng hơn nữa vai trò của báo chí nước ngoài, các chuyên gia, học giả, cá nhân có uy tín quốc tế trong thông tin đối ngoại; tiếp tục mở rộng địa bàn, tăng cường và nâng cao hiệu quả thông tin bằng tiếng nước ngoài. Phát huy hơn nữa vai trò quan trọng của các đại sứ quán, tổng lãnh sự quán, trung tâm văn hóa Việt Nam ở nước ngoài; chú trọng hơn nữa việc khai thác thông tin từ thế giới vào Việt Nam phù hợp với chủ trương, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phù hợp với thuần phong, mỹ tục, văn hóa Việt Nam.

Thứ ba, nâng cao hiệu quả đấu tranh phản bác luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực cơ hội, thù địch, nhất là đối với các vấn đề nhạy cảm, mới phát sinh.

Thứ tư, làm tốt công tác nghiên cứu, dự báo, tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ làm công tác thông tin đối ngoại.

Có thể khẳng định, mặc dù còn có những hạn chế nhất định, nhưng công tác thông tin đối ngoại đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần tích cực vào việc tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thành tựu đổi mới, giới thiệu quảng bá hình ảnh đất nước, văn hóa, con người Việt Nam; đấu tranh phản bác các thông tin sai sự thật, luận điệu xuyên tạc của các thế lực cơ hội, thù địch, góp phần tăng cường sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế và kiều bào ta ở nước ngoài, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, an ninh quốc gia, bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, nâng cao vị thế của nước ta ở khu vực và trên thế giới./.