IMF: Kinh tế toàn cầu đang có sự phục hồi

Báo cáo Triển vọng kinh tế thế giới, tháng 10-2009 của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) vừa công bố nhận định, nền kinh tế toàn cầu xem ra đang mở rộng trở lại, và đã tăng trưởng nhờ kết quả hoạt động mạnh mẽ của các nền kinh tế châu Á, cũng như sự ổn định hay sự phục hồi kinh tế khiêm tốn của các nền kinh tế khác.

Theo IMF, tại các nền kinh tế tiên tiến, sự can thiệp chưa từng thấy của chính phủ đã giúp ổn định hoạt động kinh tế và thậm chí thúc đẩy sự quay trở lại mức tăng trưởng khiêm tốn tại một số nước. Các nền kinh tế đang nổi và đang phát triển nhìn chung cũng đang tiếp tục tiến lên trên con đường phục hồi được dẫn dắt bởi sự trỗi dậy tại châu Á. Sự hồi phục gần đây của giá cả hàng nguyên liệu thô và các chính sách hỗ trợ đang giúp rất nhiều những quốc gia này. Nhiều quốc gia trong khối các nước đang nổi châu Âu và khối Thịnh vượng chung châu Âu đã chịu tác động đặc biệt mạnh mẽ của khủng hoảng, và những diễn biến gần đây tại các nền kinh tế này nhìn chung là chậm hơn so với các nơi khác.

Tuy nhiên, theo IMF, tốc độ phục hồi kinh tế chậm, và hoạt động kinh tế vẫn còn kém hơn nhiều so với những mức độ trước khủng hoảng. Sự tăng trưởng được dẫn dắt nhờ sự hồi phục của ngành công nghiệp sản xuất chế biến và sự chuyển hướng của chu kỳ tồn kho. Thêm vào đó là có một số các dấu hiệu của sự ổn định doanh thu bán lẻ dần dần, niềm tin của người tiêu dùng quay trở lại và các thị trường nhà cửa hoạt động vững chắc hơn. Nhờ những triển vọng đã được cải thiện, giá hàng nguyên liệu thô đã tăng trở lại từ những mức rất thấp đầu năm nay, và thương mại thế giới đang bắt đầu nhộn nhịp lên.

Những khởi động đối với sự hồi phục này là các chính sách công mạnh mẽ khắp các nền kinh tế tiên tiến và đang nổi đã hỗ trợ mức cầu và nhất là xóa bỏ những nỗi sợ hãi về một sự đình đốn kinh tế toàn cầu. Những sự sợ hãi này đã góp phần vào việc làm tụt giảm mạnh mẽ nhất hoạt động toàn cầu và thương mại kể từ thời kỳ Chiến tranh thế giới thứ hai. Các ngân hàng trung ương đã phản ứng nhanh chóng bằng các cắt giảm lãi suất lớn chưa từng có cũng như những biện pháp không theo thông lệ nhằm bơm thêm thanh khoản và duy trì tín dụng. Các chính phủ đã phát động các chương trình kích thích tài khóa lớn trong khi hỗ trợ các ngân hàng bằng những bảo lãnh và bơm thêm vốn. Những biện pháp tiến hành đồng thời này đã giảm sự bất ổn và tăng niềm tin, thúc đẩy sự cải thiện các điều kiện tài chính với bằng chứng là sự tăng mạnh tại khắp các thị trường và một sự hồi phục của các luồng vốn quốc tế. Tuy nhiên, môi trường vẫn còn rất thách thức đối với những bên đi vay có mức tín nhiệm thấp hơn.

Nhìn chung hơn, như Báo cáo ổn định tài chính toàn cầu (GFSR) tháng 10 - 2009 đã nhấn mạnh, rủi ro của sự đảo chiều là một sự quan ngại đáng kể của thị trường, và một số những chỉ số đánh giá độ căng thẳng tài chính vẫn còn ở mức cao.

Báo cáo viết: “Sau khi giảm khoảng 1% trong năm 2009, chúng tôi dự báo hoạt động kinh tế toàn cầu sẽ tăng lên khoảng 3% trong năm 2010, và mức này khá là thấp so với mức đạt được trước khủng hoảng”.

IMF cũng dự báo các nền kinh tế tiên tiến sẽ tăng trưởng chậm chạp hầu như suốt năm 2010 với nạn thất nghiệp tiếp tục tăng cho đến tận cuối năm 2010. Tăng trưởng theo năm của năm 2010 được dự báo vào khoảng 1¼ phần trăm, sau khi đã sụt giảm 3½ phần trăm trong năm 2009.

Tại các nền kinh tế đang nổi, IMF dự báo tăng trưởng GDP thực đạt gần 5% trong năm 2010, tăng từ mức 1¾ phần trăm trong năm 2009. Sự hồi phục là nhờ hoạt động kinh tế của Trung Quốc, Ấn Độ và một số nền kinh tế đang nổi ở châu Á dẫn dắt. Các nền kinh tế đang nổi khác hiện đang có sự phục hồi kinh tế khiêm tốn nhờ sự hỗ trợ của gói kích thích chính sách và sự cải thiện các điều kiện tài chính và thương mại.

IMF cho rằng, những nguy cơ xấu đối với tăng trưởng đã dần lùi xa nhưng vẫn còn là một quan ngại. Rủi ro ngắn hạn chính là sự hồi phục sẽ ngừng lại. Sự rút bỏ sớm các chính sách nới lỏng tài khóa và tiền tệ xem ra là một rủi ro đáng kể vì sự khôi phục nhờ vào chính sách có thể phạm sai lầm đối với việc bắt đầu phục hồi mạnh mẽ của nhu cầu tư nhân. Nhìn chung, nền kinh tế toàn cầu mong manh xem ra vẫn còn dễ bị tổn thương trước một loạt các cú sốc, gồm cả việc tăng giá dầu, sự tái diễn chết người của cúm H1N1, và các sự kiện địa chính trị hoặc chủ nghĩa bảo hộ tái diễn.

Tuy nhiên, những rủi ro ngắn hạn không chỉ thiên về nguy cơ tăng trưởng đi xuống, theo như bằng chứng gần đây về sự cải thiện nhanh hơn kỳ vọng của các điều kiện tài chính. Đặc biệt, nhờ có chính sách can thiệp của chính phủ, người ta đã giảm bớt nỗi sợ hãi về sự suy sụp hoạt động kinh tế kiểu những năm 1930, và sự phục hồi mạnh mẽ kèm theo của cảm nhận thị trường tài chính có thể gây ra một cao trào lớn hơn so với kỳ vọng về tiêu dùng và đầu tư tại khắp một số nền kinh tế tiên tiến và đang nổi.

Mở rộng tầm nhìn đến trung hạn, có những rủi ro quan trọng khác nữa đối với sự phục hồi bền vững, chủ yếu là tại các nền kinh tế tiến tiến. Trên mặt trận tài chính, một quan ngại lớn là thái độ hoài nghi tiếp tục của công chúng về cái được nhận thức là sự mua lại các công ty được coi là có trách nhiệm đối với cuộc khủng hoảng đã làm giảm hỗ trợ tài chính công cho việc tái cơ cấu tài chính, do đó mở đường cho một giai đoạn đình đốn kéo dài. Về phương diện chính sách vĩ mô, rủi ro lớn tập trung vào sự xấu đi của vị thế tài khóa, bao gồm cả các kết quả của những biện pháp hỗ trợ khu vực tài chính./.