Sáng 22-11, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường.  Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn điều khiển phiên họp. Với đa số phiếu tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng cháy, chữa cháy.

Luật sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định về trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân; trách nhiệm tuyên truyền, phổ biến, giáo dục về phòng cháy và chữa cháy; chế độ, chính sách đối với người tham gia chữa cháy; về phòng cháy đối với khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao; về tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của lực lượng phòng cháy, chữa cháy...

Thảo luận về tình hình triển khai thi hành (trong đó có việc ban hành các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành) các luật, nghị quyết đã được Quốc hội khóa XIII thông qua, đa số các đại biểu đánh giá Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan hữu quan đã có nhiều cố gắng trong công tác chỉ đạo điều hành, tổ chức triển khai thi hành luật, pháp lệnh và ban hành các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành.

Đại biểu Đặng Đình Luyến (Khánh Hòa) đánh giá: Về cơ bản, trình tự, thủ tục ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh đúng theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; chất lượng của các văn bản từng bước được nâng lên so với trước. Những kết quả của hoạt động này đã góp phần đưa luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đi vào cuộc sống. Tuy nhiên, đại biểu cũng cho rằng công tác triển khai thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết còn nhiều hạn chế. Nhiều văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành chưa được ban hành kịp thời để bảo đảm có hiệu lực cùng thời điểm với hiệu lực của luật, pháp lệnh, nghị quyết.

Điều này làm cho các quy định của luật, pháp lệnh chưa được thực thi, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức; giảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước... Đây là vấn đề cần được xem xét nghiêm túc để sớm khắc phục trong thời gian tới.

Đánh giá về nguyên nhân của tình trạng trên, đại biểu Bùi Sỹ Lợi (Thanh Hóa) nhận định chương trình xây dựng luật, pháp lệnh trong suốt nhiệm kỳ khóa XIII của Quốc hội là rất lớn. Quốc hội mới chỉ xây dựng được 46/144 dự án (31,9%). Sau khi thông qua Hiến pháp sửa đổi, số lượng luật, pháp lệnh phải thông qua sẽ tăng lên rất nhiều. Đây là một áp lực cả về số lượng và chất lượng, do vậy tiến độ ban hành các văn bản quy định chi tiết có nguy cơ ngày càng chậm.

Hầu hết các văn bản hướng dẫn đều giao cho Chính phủ và các bộ, ngành. Bên cạnh đó, do số lượng luật lớn, nhiều luật có nội dung dài nên khả năng tiếp thu của các đối tượng điều chỉnh còn thấp; khả năng tuyên truyền luật, pháp lệnh chưa sâu rộng; việc phối hợp giữa các cơ quan soạn thảo, tổ biên tập còn thiếu đồng bộ, chất lượng cán bộ tham gia soạn thảo văn bản còn hạn chế... Đại biểu cho rằng, việc xây dựng luật cần xuất phát từ yêu cầu thực tiễn cuộc sống, không chạy theo số lượng, coi trọng chất lượng. Cơ quan thẩm tra của Quốc hội có trách nhiệm “song hành” với cơ quan soạn thảo ngay từ giai đoạn đầu để cùng đề xuất các chính sách, tham mưu cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định các chính sách mới phù hợp với thực tiễn, giám sát các văn bản để phát hiện sai sót, kiến nghị hoặc dừng các văn bản trái pháp luật...

Cùng quan điểm trên, đại biểu Nguyễn Thanh Thụy (Bình Định) cho rằng Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội tăng cường phối hợp chặt chẽ với Chính phủ, các cơ quan liên quan trong việc chuẩn bị hồ sơ trình dự án; tăng cường giám sát; công khai những cơ quan chậm ban hành văn bản hướng dẫn; kiên quyết không đưa vào chương trình kỳ họp những dự án luật không bảo đảm quy định ngay từ kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XIII.

Đại biểu cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành quan tâm, bảo đảm nguồn lực cho công tác xây dựng luật, pháp lệnh.

Trong buổi làm việc chiều 22-11, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân điều khiển phiên họp.

Đã có 24 đại biểu Quốc hội của 24 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phát biểu. Các ý kiến thảo luận tập trung vào những nội dung như: Quyền của người sử dụng đất; Thời hạn giao đất, cho thuê đất để sản xuất nông nghiệp; Thu hồi đất, trưng dụng đất; Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; Công chứng, chứng thực hợp đồng liên quan đến quyền sử dụng đất; Giá đất, cơ quan định giá đất; Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; Giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về đất đai…

Với nhận thức Luật Đất đai là đạo luật quan trọng, có tác động lớn đến các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình sử dụng đất, tác động đến sự phát triển kinh tế đất nước và ảnh hưởng đến toàn xã hội, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan hữu quan đã dành nhiều thời gian, công sức nghiên cứu cẩn thận, kỹ lưỡng và thực hiện các bước đi thận trọng.

Chính phủ đã chuẩn bị công phu, thảo luận nhiều lần, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã dành 5 phiên họp để cho ý kiến, Quốc hội dành 3 kỳ họp để thảo luận, cho ý kiến. Ngoài ra, cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo để lấy ý kiến các tổ chức, cá nhân, các ngành, các cấp, các địa phương và những đối tượng chịu sự tác động của Luật.

Đại biểu Nguyễn Bắc Việt (Ninh Thuận) cho rằng: về cách sử dụng thuật ngữ trong dự thảo, cần nghiên cứu, thay đổi cụm từ “thu hồi đất” đang sử dụng trong dự thảo luật để phù hợp với quan điểm của Đảng, Nhà nước về quyền và lợi ích của người dân đối với đất đai.

Giải thích về đề nghị của mình, đại biểu Việt cho rằng: cách dùng từ “thu hồi đất” như dự thảo là chưa phù hợp với quan điểm từ trước tới nay của Đảng, Nhà nước ta trong suốt quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc cũng như xây dựng và phát triển đất nước. Thu hồi đất chỉ phù hợp với các trường hợp vi phạm quy định của pháp luật về sử dụng đất. Trên tinh thần đó, đại biểu kiến nghị thay đổi cụm từ “thu hồi đất” bằng cụm từ “thay đổi quyền sử dụng đất.”

Buổi thảo luận đã ghi nhận nhiều ý kiến của các đại biểu tán thành thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội nhưng phải vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Nếu vì lợi ích của doanh nghiệp thì phải thỏa thuận với người sử dụng đất.

Đại biểu Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) nêu ý kiến, việc quy định thu hồi đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội là đúng đắn nhưng cần quy định rõ các trường hợp để tránh lợi ích nhóm, tránh việc lợi dụng thu hồi đất để hưởng lợi. Đại biểu Phương Thị Thanh (Bắc Kạn) thì cho rằng, quy định các trường hợp thu hồi đất để sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế - xã hội là quá rộng, chỉ nên thu hồi trong trường hợp thật cần thiết.

Nhiều ý kiến tại buổi thảo luận cũng đề nghị quy định rõ hơn về việc lấy ý kiến nhân dân trong quản lý và sử dụng đất đai để bảo đảm quyền của nhân dân.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) đặt vấn đề: Đất đai thuộc sở hữu toàn dân, người dân có quyền tham gia ý kiến vào lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Đây cũng là việc công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, bảo đảm quyền lợi của nhân dân, tránh tình trạng thông tin quy hoạch chỉ có người có trách nhiệm được biết, người dân không nắm được, gây thiệt thòi trong thực tế.

Một số đại biểu bày tỏ sự băn khoăn với quy định về thu hồi, trưng dụng đất, trong đó có điều kiện thu hồi để phát triển kinh tế - xã hội với mục đích kinh doanh lợi nhuận và đề nghị: Khi Nhà nước thu hồi đất của người dân phải sát với giá của thị trường, đồng thời tính đến phần lợi nhuận hình thành trong tương lai để người dân có đất bị thu hồi có đủ điều kiện ổn định lại cuộc sống.

Đại biểu Nguyễn Bắc Việt, đoàn Ninh Thuận cho rằng: Trong Dự thảo Luật đất đai (sửa đổi) lần này nên ghi rõ là Nhà nước thay đổi quyền sử dụng đất của cá nhân, tổ chức trong trường hợp cần thiết vì lợi ích quốc gia và lợi ích của nhân dân. Khi tiến hành thu hồi đất cần bổ sung quy định Mặt trận Tổ quốc các cấp và các tổ chức đoàn thể tham gia giám sát để tạo sự đồng thuận cao.

Về vấn đề giá đất, tán thành với quy định như trong dự thảo, song các đại biểu Quốc hội đề nghị làm rõ hơn các khái niệm “giá đất phải theo mục đích sử dụng đất hợp pháp tại thời điểm định giá”, “phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường”.

Đại biểu Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) cho rằng: giá đất, tổ chức tư vấn giá đất, là vấn đề nhạy cảm, là nguyên nhân cơ bản phát sinh khiếu kiện. Đại biểu đề nghị cần làm rõ khái niệm “giá đất phổ biến trên thị trường”. Cần quy định cụ thể về tổ chức tư vấn giá đất, làm rõ khái niệm “giá đất thị trường có biến động lớn” là bao nhiêu phần trăm.

Các đại biểu Quốc hội cũng đề nghị bổ sung trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu chính quyền địa phương trong việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất để phòng, tránh các tiêu cực trong quản lý nhà nước về đất đai.

Đại biểu Trương Văn Vở đề nghị cần bảo đảm nguyên tắc nhất quán trong việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trong đó có tính đến yếu tố liên kết vùng, địa phương, nhằm khắc phục tình trạng cát cứ, lợi ích nhóm trong quy hoạch sử dụng đất. Đại biểu cũng đề nghị bổ sung quy định trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu chính quyền địa phương trong thu hồi đất, nhằm khắc phục hiệu quả các sai phạm tương đối phổ biến hiện nay là: Sai quy hoạch, sai diện tích sử dụng đất, sai thẩm quyền, trình tự thủ tục và phòng chống tiêu cực, tham nhũng trong quản lý đất đai.

Theo chương trình, sáng thứ 2 tới, Quốc hội sẽ biểu quyết, thông qua Luật Bảo vệ và kiểm dịch thực vật và thảo luận về Luật Xây dựng (sửa đổi)./.