Đổi mới việc học tập lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Hội thảo có sự tham dự của hơn 200 đại biểu là các đồng chí lãnh đạo, đại diện các ban, bộ, ngành trung ương và địa phương, các nhà khoa học, chuyên gia, cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên lý luận chính trị trên cả nước.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, GS, TS Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh khẳng định: Hội thảo khoa học “Đổi mới việc học tập lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” có ý nghĩa quan trọng, góp phần cung cấp những luận chứng khoa học, thực tiễn về công tác giáo dục lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân. Từ đó, có căn cứ tham mưu, đề xuất các định hướng, giải pháp tiếp tục chỉ đạo, định hướng đổi mới công tác giáo dục lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Trong hơn 10 năm qua, quá trình thực hiện Kết luận số 94-KL/TW, ngày 28-3-2014, của Ban Bí thư, “Về việc tiếp tục đổi mới việc học tập lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân” cơ bản đã được đặt trong tổng thể và góp phần quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 4-11-2013, của Ban Chấp hành Trung ương, “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Mạng lưới cơ sở giáo dục từng bước được củng cố và hoàn thiện về quy mô và cơ cấu. Ban Tuyên giáo Trung ương (nay là Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương) đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát, chỉnh sửa, bổ sung, ban hành chương trình giáo dục lý luận chính trị. Trên cơ sở đó, đã biên soạn giáo trình các môn học lý luận chính trị cho các trường đại học chuyên và không chuyên trong cả nước. Các cơ sở giáo dục - đào tạo đã xây dựng kế hoạch triển khai và chủ động biên soạn giáo trình, bài giảng cho phù hợp với ngành, lĩnh vực. Việc đổi mới nội dung học tập lý luận chính trị được coi trọng, từng bước được hoàn thiện theo hướng mở, liên thông giữa các cấp học, trình độ và giữa các phương thức giáo dục, đào tạo; chương trình, giáo trình lý luận chính trị mới. Đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc đặt ra cho ngành giáo dục nói chung và giáo dục lý luận chính trị nói riêng những yêu cầu trong việc xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện. Để đáp ứng yêu cầu phát triển mới, việc đổi mới học tập lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân là vấn đề đang được đặt ra.

Hơn 70 tham luận gửi về Ban Tổ chức và các ý kiến phát biểu tâm huyết của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, giảng viên lý luận chính trị tại Hội thảo đã thống nhất khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của giáo dục lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân; tập trung phân tích, làm rõ, luận giải những nội dung quan trọng, ý nghĩa của Kết luận số 94-KL/TW; khẳng định sự quan tâm của Đảng và Nhà nước với sự nghiệp giáo dục, giáo dục lý luận chính trị cho thế hệ trẻ... Theo đó, qua 10 năm thực hiện Kết luận số 94-KL/TW, công tác giáo dục lý luận chính trị đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Hệ thống chương trình và giáo trình lý luận chính trị được ban hành tương đối đồng bộ, có sự tích hợp giá trị truyền thống, chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ trương, chính sách của Đảng. Tỷ lệ học sinh, sinh viên được tiếp cận với các môn học lý luận chính trị ngày càng tăng, nhiều trường đã có sáng kiến đổi mới công tác giảng dạy, gắn lý luận với thực tiễn, đối thoại chính trị với sinh viên. Nhiều mô hình giảng dạy sáng tạo như học tập ngoại khóa, thảo luận chuyên đề, sử dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội bước đầu phát huy hiệu quả trong việc truyền cảm hứng học tập lý luận. Các tỉnh ủy, thành ủy quan tâm lãnh đạo, cùng hệ thống các trường đóng vai trò trực tiếp triển khai, giảng dạy và giám sát.

Với tinh thần thẳng thắn, khách quan và khoa học, các ý kiến phát biểu và tham luận đã chỉ ra một số tồn tại, hạn chế cơ bản cần khắc phục, như: nội dung giáo trình còn nặng tính hàn lâm, thiếu gắn kết thực tiễn; phương pháp giảng dạy chậm đổi mới; đội ngũ giảng viên lý luận chính trị còn thiếu về số lượng và chất lượng; cơ sở vật chất lạc hậu; thiếu bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả giáo dục chính trị trong thực tiễn; một bộ phận sinh viên chưa tích cực, hứng thú học lý luận chính trị.

Phát biểu kết luận Hội thảo, đồng chí Ngô Đông Hải, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương khẳng định: Hội thảo là diễn đàn quan trọng để nhìn nhận lại thực tiễn và lý luận về công tác giáo dục lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân - một lĩnh vực có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bồi dưỡng thế giới quan, nhân sinh quan, đạo đức cách mạng, lý tưởng sống, bản lĩnh chính trị và khát vọng phát triển cho thế hệ trẻ. Từ những phân tích sâu sắc về thực trạng và thách thức của công tác giáo dục lý luận chính trị, đồng chí Ngô Đông Hải nhấn mạnh một số nhóm giải pháp trọng tâm cần thực hiện trong thời gian tới.

Thứ nhất, về nội dung và chương trình. Cần rà soát, cập nhật nội dung giáo dục lý luận chính trị theo hướng gắn với thực tiễn đất nước và các vấn đề toàn cầu như chuyển đổi số, biến đổi khí hậu, chủ quyền số, an ninh phi truyền thống... Giáo trình mới cần được biên soạn theo hướng tích hợp, gợi mở, lấy thực tiễn để chứng minh lý luận, phù hợp với từng đối tượng học, cấp học, ngành học và điều kiện thực tế. Đồng thời, tích hợp giáo dục chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, truyền thống dân tộc, tinh hoa văn hóa Việt Nam, khát vọng phát triển đất nước.

Thứ hai, về đổi mới phương pháp giảng dạy và đánh giá kết quả. Cần áp dụng phương pháp sư phạm tích cực, lấy người học làm trung tâm, đẩy mạnh đối thoại, thảo luận nhóm, phản biện. Đặc biệt, cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, hệ thống bài giảng số, học liệu mở, mô phỏng tương tác để nâng cao tính thuyết phục và hấp dẫn trong giảng dạy. Khuyến khích các mô hình “lớp học lý luận mở” kết hợp thực địa, tham quan học tập lịch sử, truyền thống cách mạng. Đổi mới hình thức thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo hướng đánh giá nhận thức và kiến thức.

Thứ ba, về đội ngũ giảng viên và điều kiện cơ sở vật chất. Cần quan tâm đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị theo chuẩn mới: giỏi lý luận, am hiểu thực tiễn, thành thạo công nghệ. Nâng cao tính chủ động của giảng viên trước yêu cầu đổi mới công tác giảng dạy lý luận chính trị. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên về chuyên môn và nghiệp vụ. Có cơ chế tuyển dụng, đãi ngộ, tôn vinh đội ngũ giảng viên lý luận chính trị như một lực lượng đặc thù. Cần quan tâm đầu tư thỏa đáng cho công tác giáo dục lý luận chính trị tại các cơ sở giáo dục.

Thứ tư, về cơ chế phối hợp và kiểm định. Thiết lập cơ chế phối hợp thống nhất giữa Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các bộ, ngành liên quan và các địa phương trong lãnh đạo thực hiện các chủ trương của Đảng về công tác giáo dục lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân; quản lý nội dung và chất lượng giáo dục lý luận chính trị. Xây dựng bộ công cụ đánh giá hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị về nhận thức, thái độ, hành vi chính trị của học sinh, sinh viên./.