Chú trọng phát triển kinh tế nhưng cần quan tâm hơn đến vấn đề xã hội

Quốc hội đánh giá sơ kết ba năm thực hiện kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế 5 năm giai đoạn 2016 - 2020; kết quả ba năm thực hiện các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi; việc thực hiện Nghị quyết số 100/2015/QH13 phê duyệt chủ trương đầu tư các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016 - 2020.

Thực hiện thành công nhiều chỉ tiêu kinh tế - xã hội

Nhiều đại biểu Quốc hội đánh giá cao những điều hành, quản lý kinh tế-xã hội của Chính phủ trong thời gian qua, giúp đất nước vượt qua nhiều khó khăn, thách thức trong đầu nhiệm kỳ; đạt được nhiều kết quả tích cực, tăng cường niềm tin trong nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp trong nước và quốc tế.

Theo đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (Nghệ An), kinh tế - xã hội năm 2018 đã đạt nhiều thắng lợi, đánh dấu bước phát triển vượt bậc trong sự điều hành vững chắc, sát sao, quyết liệt của Chính phủ từ đầu nhiệm kỳ đến nay. Đây là năm thứ hai liên tiếp chúng ta đạt được hầu hết tất cả các chỉ tiêu về kinh tế - xã hội, trong đó có hơn 2/3 các chỉ tiêu vượt kế hoạch đề ra.

Nhìn lại những ngày đầu nhiệm kỳ với bề bộn khó khăn, thách thức của nhiều năm trước tích tụ lại: nợ công cao, dư địa tài khóa tiền tệ trong nước cạn kiệt, biến đổi khí hậu, thiên tai thường xuyên, tâm trạng xã hội bất an, lòng tin của nhân dân có phần suy giảm. Trong khi đó, nhu cầu nguồn lực cho đầu tư phát triển cũng như bảo đảm an sinh xã hội, quốc phòng, an ninh của đất nước đòi hỏi rất lớn.

“Tại thời điểm đó, tôi cùng nhiều đại biểu Quốc hội hết sức lo lắng, không biết Chính phủ có nhanh chóng vượt qua được những thách thức đó không. Bây giờ đứng trên thành công nhìn lại, chúng tôi quả thực khâm phục với những bước phát triển ngoạn mục của nửa đầu nhiệm kỳ vừa qua... Những thành tựu đó là sự nỗ lực phấn đấu của cả hệ thống chính trị, mà trước hết là vai trò lãnh đạo Trung ương, sự điều hành quyết liệt, sáng tạo của Chính phủ, sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp và cử tri cả nước vui mừng phấn khởi”, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu nói.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu cũng đưa ra các băn khoăn, lo lắng của cử tri về tình trạng nhiều dự án điều chỉnh tăng vốn đầu tư, kéo dài thời gian hoàn thiện trong thời gian qua khiến thất thoát lớn nguồn lực nhà nước, gây bức xúc dư luận.

“Đầu nhiệm kỳ, nhiều đại biểu Quốc hội lên tiếng phản ứng gay gắt vì 12 dự án thua lỗ hàng nghìn tỷ do Bộ Công Thương quản lý, thì đến bây giờ lại phát sinh thêm các dự án do Bộ Giao thông Vận tải quản lý”, đại biểu Cầu phản ánh và đưa ra một số ví dụ như dự án đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi hơn 34.000 tỷ vừa nghiệm thu, thông xe, chỉ sau vài trận mưa là hỏng. Dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông điều chỉnh mức đầu tư so với ban đầu tăng 205,27%; dự kiến hoàn thành đưa vào sử dụng vào năm 2013, nay đã quá sáu năm chưa kết thúc. Dự án đường sắt đô thị tuyến Bến Thành - Suối Tiên do Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đầu tư với tổng mức đầu tư ban đầu là hơn 17 tỷ đồng, đã điều chỉnh tăng thêm là hơn 47 tỷ đồng (tăng 272%); dự kiến hoàn thành đưa vào sử dụng vào cuối năm 2018 này nhưng đến nay mới hoàn thành 52% khối lượng công việc...

“Cứ tình trạng điều chỉnh tăng thêm thế này, cứ kéo dài thời gian thế này thất thoát lãng phí là nhiều vô kể. Cử tri đòi hỏi Chính phủ, Quốc hội cần xử lý xử lý nghiêm những sai phạm này”, Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu nói.

Cũng tại hội trường, nhiều đại biểu đã đánh giá thực trạng và kiến nghị các giải pháp về phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới. Bên cạnh những thành tựu đạt được, một số đại biểu “chưa thật sự an tâm, còn cảm thấy lo lắng” trước nhiều khó khăn thách thức đã và đang đặt ra trong thời gian tới như chất lượng tăng trưởng tích cực, cải thiện nền kinh tế dựa vào vốn tài nguyên sức lao động, đầu tư nước ngoài; công nghiệp chủ yếu là quan hệ gia công sản xuất; nông nghiệp chưa phát huy lợi thế của nền nông nghiệp nhiệt đới; nền nông nghiệp còn chịu nhiều rủi ro về thị trường dễ bị tổn thương; nền kinh tế dựa vào khai thác tài nguyên thô, lao động giá rẻ, chế biến thô là phổ biến, trong khi cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư chưa thật sự lan tỏa trong nền kinh tế.

Theo nhiều đại biểu, những hạn chế đó không chỉ mất lợi thế của đất nước mà còn đang hình thành những yếu tố bất lợi trong điều kiện hội nhập kinh tế thế giới và trước cuộc cạnh tranh thương mại, bảo hộ mậu dịch diễn biến khó lường.

Nguồn vốn đến được với doanh nghiệp còn chậm trễ

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội thời gian qua là thành công và khá toàn diện. Tuy nhiên, tất cả mọi lĩnh vực đều có những vấn đề, những khía cạnh chưa ổn, chưa an tâm hoặc chưa thực sự hiệu quả.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí chỉ ra, về đầu tư của FDI, chúng ta thấy rất rõ chuyển giao công nghệ chưa đạt được yêu cầu như mong muốn. “Như trong lĩnh vực y tế, các công nghệ mà để lại 3 năm, 5 năm, 10 năm không còn giá trị gì nữa, vì người ta không dùng công nghệ này nữa rồi, đồng thời lại tốn năng lượng, nguy cơ gây ô nhiễm... Tôi cũng rất vui vì Thủ tướng đã nói rằng không phải chúng ta bằng mọi giá phải lấy cho được FDI. Cá nhân tôi nghĩ, bây giờ có FDI ngay trong nhân dân. Vấn đề là làm sao có được cơ chế thì sẽ có nguồn vốn từ người dân thôi”, đại biểu Trí nói.

Theo đại biểu Bùi Ngọc Phương (Quảng Bình), qua giám sát, việc sử dụng nguồn vốn vay nước ngoài FDI, nhiều doanh nghiệp phản ánh hầu hết các dự án đều mất rất nhiều thời gian chờ đợi vốn vì phải qua nhiều trung gian, phải qua nhiều bộ để có vốn dự án.

“Trong bộ thì có nhiều cục, trong cục thì có vụ, trong vụ thì có các phòng, ban và cá nhân phụ trách. Với quá trình quá nhiều tầng nấc như vậy, nên nguồn vốn được đến với doanh nghiệp rất chậm trễ. Thậm chí có những dự án điều chỉnh một vấn đề nhỏ nhưng phải mất hàng năm mới thực hiện được”, đại biểu Phương nói, từ đó đề nghị Chính phủ tiếp tục quyết liệt chỉ đạo cải cách hành chính, cắt giảm các điều kiện, thủ tục kinh doanh, phân cấp trong một số lĩnh vực để tạo điều kiện cho các địa phương, doanh nghiệp thực hiện các dự án đầu tư một cách nhanh chóng, nhất là việc phân bổ nguồn vốn.

Chú trọng phát triển kinh tế, nhưng cần quan tâm hơn đến các vấn đề xã hội

Khuyến nghị về các chỉ tiêu kinh tế - xã hội mà Quốc hội giao cho Chính phủ, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) cho rằng cần quan tâm, chú trọng hơn đến các chỉ tiêu về các vấn đề xã hội.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí nói: “Trong các chỉ tiêu Quốc hội giao cho Chính phủ, và các chi tiêu của Chính phủ giao cho các bộ, ngành, tôi đề nghị cần phải bổ sung thêm một số chỉ tiêu nữa vì nó rất cần thiết. Đó chỉ tiêu về biển, về du lịch, về giáo dục - đào tạo. Còn các chỉ tiêu của Chính phủ giao cho Bộ Y tế, có lẽ phải điều chỉnh, phải thêm các chỉ tiêu về sản khoa, trẻ em, các chỉ tiêu về dịch bệnh, số vụ, số người bị bệnh không lây nhiễm, bệnh bẩm sinh, bệnh di truyền...”

Ngoài phát triển kinh tế, đại biểu Bùi Ngọc Phương (Quảng Bình) đề nghị Chính phủ cần phải tiếp tục tích cực chỉ đạo tăng cường hơn nữa vấn đề phòng, chống tội phạm. Theo đại biểu, thời gian qua tình trạng giết người tàn độc diễn ra ở nhiều nơi, nạn cờ bạc, số đề, cho vay nặng lãi làm phát sinh tín dụng đen, các băng, nhóm đâm thuê, chém mướn, đòi nợ thuê làm nhiều gia đình khốn đốn; bạo lực còn tràn vào nhà trường, bệnh viện... Thực trạng trên đã khiến xã hội phát sinh nhiều tiêu cực, bất an, xuất hiện tình trạng “người ngay sợ kẻ gian”.

Bên cạnh đó, đại biểu Phương đề nghị Chính phủ tập trung quyết liệt hơn nữa khắc phục tình trạng buôn lậu, hàng nhái, hàng giả, trốn thuế, gian lận thương mại. “Tôi đưa ra ví dụ: pháo nổ thì đến Tết là nổ râm ran. Nếu như các hàng lậu mà nổ như pháo thì phải nói rằng xã hội có nhiều điều bức xúc”, đại biểu Phương nói.

Cũng tại hội trường, nhiều đại biểu kiến nghị về thực trạng và giải pháp giảm nghèo bền vững cho các vùng nông thôn, vùng cao, vùng dân tộc thiểu số; các vấn đề về tăng tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội; nâng cao chất lượng y tế, giáo dục - đào tạo...

Những giải pháp về giáo dục - đào tạo còn chưa có tính đột phá

Lĩnh vực giáo dục - đào tạo luôn là vấn đề được cử tri quan tâm lớn, tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIV, các đại biểu tiếp tục có nhiều thảo luận nhằm hướng tới nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, cũng như cho ý kiến về vấn đề sách giáo khoa đang được dư luận quan tâm trong thời gian qua.

Phát biểu tại hội trường, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh An Giang) dẫn lại báo cáo của Chính phủ, trong đó có đánh giá chất lượng giáo dục đại học còn chưa cao, cơ cấu chưa hợp lý, biên chế giáo viên còn thừa thiếu cục bộ, sai phạm trong kỳ thi phổ thông quốc gia, vấn đề sách giáo khoa... gây ra bức xúc trong dư luận.

“Các thiếu sót này đa phần đã được nêu ra từ các báo cáo trước đây. Và đợt này cá biệt có một số vấn đề. Trong chín tháng vừa qua như một loạt vụ gian lận thi cử trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2018 và tình trạng bất ổn trong thị trường phát hành sách giáo khoa cho học sinh phổ thông. Chính phủ cũng đưa ra một số giải pháp trong thời gian tới, tuy nhiên theo tôi, những giải pháp này còn chưa có tính đột phá, vì vẫn gần giống như các giải pháp đã nêu từ kỳ họp trước”, đại biểu Hiếu nói.

Đại biểu cho rằng cần phân tích chính xác nguyên nhân gây bất cập, thiếu sót vừa xảy ra để tìm ra mắt xích bị lỗi trong quá trình vận hành. Đơn cử như trong báo cáo thẩm tra của Quốc hội đánh giá quy trình chung kỳ thi trung học phổ thông năm 2018 đã được xây dựng chặt chẽ, quy chế thi được ban hành đầy đủ nhưng vẫn còn sơ hở trong bảo mật.

“Vậy ai là người chịu trách nhiệm trong sơ hở này? Hay là lỗi khách quan, lỗi do quy trình?” đại biểu đặt câu hỏi, đồng thời đề nghị phải chỉ rõ ra cá nhân nào trực tiếp chịu trách nhiệm thì mới đề ra được biện pháp khắc phục hiệu quả, cũng như lấy được lòng tin của nhân dân.

“Trong thực tế, khi tìm ra trách nhiệm chính của một sai phạm, xử lý nghiêm thì sai phạm ấy mới không bị tái phạm trong lĩnh vực ấy, trong địa phương ấy, cũng như trên phạm vi cả nước”, đại biểu Hiếu nói. Bên cạnh đó, các biện pháp tăng cường kiểm tra, giám sát, chấn chỉnh được chúng ta nhắc lại rất nhiều lần nhưng hiệu quả chưa cao, chưa giải quyết được những thiếu sót hạn chế đã và đang tồn tại trong hệ thống giáo dục, cũng như y tế.

Đại biểu mong muốn trong thời gian tới, Chính phủ có sự quan tâm hơn nữa đến hai lĩnh vực an sinh xã hội quan trọng là giáo dục, y tế. Như theo báo cáo của Chính phủ, chúng ta đã có sự thành công rất đáng được ghi nhận trong phát triển kinh tế. Khi người dân căn bản “có cơm ăn, áo mặc” thì người dân quan tâm nhất chính là bảo đảm sức khỏe của mình, người thân trong gia đình mình, có chăm lo việc học tập cho con em.

Đại biểu mong Chính phủ tăng cường đầu tư và theo dõi, giám sát để nâng cao chất lượng hai lĩnh vực này, để nguồn ngoại tệ khổng lồ chảy ra nước ngoài phục vụ cho việc chữa bệnh và du học ngày càng giảm theo thời gian. Chính phủ nên thống kê con số này, lấy làm chỉ tiêu để định hướng cho việc phát triển bền vững.

Về vấn đề sách giáo khoa phổ thông, đại biểu Cao Đình Thưởng (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ) đề nghị cả nước cùng dùng chung một bộ sách giáo khoa còn lại là sách tham khảo, sách nâng cao cho những đối tượng cần thiết.

“Không nên một chương trình có nhiều bộ sách giáo khoa. Bởi nhiều là bao nhiêu, không khéo dễ bị lạm dụng. Điều này chỉ thích hợp với tương lai. Chúng ta cần hội nhập nhưng cũng cần giữ gìn bản sắc dân tộc bởi mỗi công dân Việt Nam là người Việt Nam”, đại biểu đề nghị./.