Một “Việt Nam thu nhỏ”

Nằm ở địa đầu vùng Đông Bắc Tổ quốc, Quảng Ninh hội tụ đầy đủ các yếu tố đặc thù riêng có với những thế mạnh nổi trội từ điều kiện vị trí địa lý, địa hình cho đến tài nguyên. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng nói: Quảng Ninh như một “Việt Nam thu nhỏ”. Cùng với rừng vàng, biển bạc, có lẽ, Quảng Ninh là địa phương duy nhất trong cả nước có cả đường biên giới đất liền và đường biên giới trên biển. Chỉ nhìn ở góc độ kết nối giao thông, Quảng Ninh đã khẳng định ưu thế bằng việc kết nối với Hải Phòng để phát triển thành cụm cảng quốc tế phía Bắc, kết nối với Hà Nội và các tỉnh khác trong vùng thành trung tâm trung chuyển hàng hóa xuất khẩu của miền Bắc ra các thị trường quốc tế rộng lớn, nhất là với khu vực Đông Bắc Á, Đông Nam Á.

Nghị quyết số 54-NQ/TW, ngày 14-9-2005, của Bộ Chính trị khóa IX, “Về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng sông Hồng đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020” xác định: “Hình thành các trung tâm kinh tế lớn tại Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh và xây dựng khu kinh tế tổng hợp Vân Đồn (Quảng Ninh)”.

Không chỉ ở vị thế nổi bật mang tầm quốc tế, với trên 600 danh lam, thắng cảnh, di tích lịch sử đặc biệt là Vịnh Hạ Long - Di sản thiên nhiên, kỳ quan thiên nhiên mới của thế giới; danh thắng Yên Tử - Trung tâm Phật giáo của Việt Nam..., Quảng Ninh có nhiều điều kiện để phát triển các loại hình du lịch (biển đảo, sinh thái, văn hóa lịch sử, tâm linh...) và ngành công nghiệp giải trí ở Quảng Ninh. Quảng Ninh được thiên nhiên ưu ái ban tặng một kho báu tài nguyên khoáng sản giàu có, dồi dào nhất là than đá, đá vôi, đất sét. Đây là điều kiện, là cơ hội tốt để phát triển một trung tâm khai khoáng, trung tâm nhiệt điện, vật liệu xây dựng và ngành công nghiệp phụ trợ.

Quảng Ninh cũng là nơi hội tụ, giao thoa của nền văn minh sông Hồng từ hàng ngàn đời nay với 22 dân tộc anh em đang sinh sống, cùng sức mạnh của giai cấp công nhân vùng Mỏ kỷ luật và đồng tâm. Những tiềm năng và thế mạnh đó là cơ sở để Quảng Ninh thực hiện chiến lược đổi mới mô hình tăng trưởng và tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng tăng nhanh hơn nữa tỷ trọng ngành dịch vụ trong cơ cấu kinh tế… nhằm phát triển bền vững.

Thu hút đầu tư theo hướng phát triển bền vững

Từ lợi thế nói trên, Quảng Ninh thống nhất nhận thức thu hút nguồn lực đầu tư trong và ngoài nước là nhiệm vụ, là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của các cấp, các ngành, các địa phương trong tỉnh. Với nhiệm vụ chính trị này, quan điểm chỉ đạo của tỉnh là: tích cực, chủ động và không ngừng cải thiện môi trường đầu tư, đặc biệt là thu hút các nhà đầu tư chiến lược trong và ngoài nước; đồng thời cần có sự phối hợp đồng bộ, tổ chức thực hiện bài bản, khoa học, chuyên nghiệp và hiệu quả. Đổi mới căn bản phương pháp xúc tiến đầu tư theo hướng trực tiếp làm việc với từng nhà đầu tư để giới thiệu các dự án cụ thể, phù hợp với định hướng phát triển của tỉnh và lợi ích của các nhà đầu tư; bảo đảm tính thiết thực và hiệu quả trong công tác xúc tiến đầu tư; đồng thời tích cực đẩy mạnh công tác xúc tiến đầu tư tại chỗ.

Để có môi trường đầu tư tốt, phải có sự đầu tư thích đáng ban đầu về hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, có chính sách hợp lý, minh bạch… tạo ra sự hấp dẫn và tập trung thu hút các dự án quan trọng vào địa bàn trọng điểm có tính động lực và lan tỏa, Quảng Ninh tranh thủ mọi kênh thông tin để tìm kiếm và tiếp cận nhà đầu tư có tiềm năng, chiến lược. Tỉnh cũng thường xuyên rà soát cơ chế, chính sách trong khuyến khích, thu hút đầu tư để điều chỉnh kịp thời, phù hợp, đủ sức hấp dẫn và cạnh tranh. Đối với các dự án động lực, có tính lan tỏa trong nền kinh tế, tỉnh có những chính sách riêng, đặc thù có tính đột phá để khuyến khích đầu tư. Không chỉ vậy, tỉnh luôn xác định nâng cao hiệu quả thu hút đầu tư đi đôi với cải thiện môi trường đầu tư.

Cùng với thành phố Hà Nội và Hải Phòng, Quảng Ninh là một trong ba cực tăng trưởng của vùng tam giác kinh tế phía Bắc. Chính vì vậy, tỉnh có định hướng chung và áp dụng nhiều chính sách ưu đãi, để thu hút đầu tư, phát triển doanh nghiệp. Quy hoạch thu hút đầu tư theo ngành, lĩnh vực, đối tác phù hợp với lợi thế của địa phương để phát huy hiệu quả đầu tư, trọng tâm là hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, hạ tầng khu công nghiệp (KCN), khu kinh tế (KKT), du lịch, dịch vụ, công nghiệp công nghệ cao, nông-lâm- ngư nghiệp. Một trong những bước chuyển mạnh của công tác này là chọn lọc các dự án có chất lượng, có công nghệ cao, thân thiện môi trường, tăng cường sự liên kết với các doanh nghiệp trong nước và phù hợp với định hướng đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cấu trúc nền kinh tế. Tăng cường thu hút các dự án quy mô lớn, sản phẩm có khả năng, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của các tập đoàn xuyên quốc gia, từ đó xây dựng, phát triển hệ thống các ngành, công nghiệp phụ trợ; chú trọng đến các dự án có quy mô vừa và nhỏ có tác động tích cực đến kinh tế - xã hội của tỉnh. Chuyển dần thu hút đầu tư với lợi thế giá nhân công rẻ sang cạnh tranh bằng nguồn lực chất lượng cao.

Một trong những điểm nhấn của thu hút đầu tư ở Quảng Ninh chính là việc tập trung xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông (đường bộ, đường sắt, cảng biển, cảng hàng không hiện đại); hạ tầng đô thị, năng lượng; ứng dụng khoa học - kỹ thuật, sản xuất năng lượng sạch; hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông; hạ tầng KKT, KCN… Đồng thời, đẩy mạnh thu hút đầu tư vào các dự án hạ tầng về y tế, giáo dục, môi trường, dịch vụ, du lịch.

Với những giải pháp nói trên, Quảng Ninh đặt mục tiêu phấn đấu thu hút vốn đầu tư ngoài ngân sách hằng năm (bao gồm cả vốn đầu tư trong nước và vốn đầu tư nước ngoài) đạt khoảng từ 2 - 2,5 tỷ USD. Đến năm 2020, nguồn vốn đầu tư nước ngoài chiếm 40% tổng vốn đầu tư toàn xã hội của tỉnh, đóng góp khoảng 50% GDP, 60% tổng kim ngạch xuất khẩu và khoảng 20% tổng thu ngân sách của tỉnh.

Xác định nhà đầu tư chiến lược

Quảng Ninh coi trọng và tạo môi trường thuận lợi để thu hút các đối tác từ các nước công nghiệp phát triển, đặc biệt là các tập đoàn xuyên quốc gia, các nhà đầu tư có thương hiệu, uy tín hàng đầu thế giới. Bên cạnh đó, thu hút các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên nguyên tắc bảo đảm định hướng nâng cấp công nghệ và gia nhập chuỗi giá trị toàn cầu.

Năm 2013, được xác định là năm hợp tác với Nhật Bản. Khởi động đầu tiên cho dấu mốc này là việc triển khai Chương trình phối hợp hành động giữa Ủy ban nhân dân tỉnh và JETRO trong việc thực hiện Đề án “Thúc đẩy hợp tác, thu hút đầu tư của Nhật Bản vào Quảng Ninh”. Theo đó có một số nội dung cần triển khai ngay là tư vấn cải thiện môi trường đầu tư, lựa chọn và xây dựng một KCN dành riêng cho các nhà các đầu tư Nhật Bản và đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực biết giao tiếp bằng tiếng Nhật.

Đồng thời, tỉnh tập trung xúc tiến, tiếp cận các nhà đầu tư hạ tầng KCN có kinh nghiệm, tiềm lực. Tập trung tiếp cận các nhà đầu tư lớn để mời gọi đầu tư vào Quảng Ninh, tạo ra những dự án đầu tư mang tính động lực tạo sức lan tỏa.

Các giải pháp xúc tiến, thu hút đầu tư giai đoạn 2013 - 2015

Tiếp tục những thành quả ban đầu nhưng rất quan trọng đó, trước mắt Quảng Ninh tập trung thực hiện tốt các giải pháp vừa cấp bách vừa lâu dài sau:

Một là, hoàn thiện quy hoạch kinh tế - xã hội, quy hoạch ngành, vùng

Đối với các nhà đầu tư nói chung, đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài thì vấn đề có một quy hoạch tốt, ổn định có tầm nhìn chiến lược là vấn đề cốt lõi để thu hút và hấp dẫn các nhà đầu tư. Vì vậy, tập trung hoàn thiện đồng bộ việc lập quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội. Tiếp tục hoàn thiện quy hoạch phát triển không gian đô thị, xây dựng, giao thông, bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương, đặc biệt là các địa phương trọng điểm, như Hạ Long, Móng Cái, Vân Đồn, Cẩm Phả… Dựa trên sự đồng bộ về quy hoạch, Quảng Ninh sẽ từng bước hoàn thiện bức tranh tổng thể về phát triển kinh tế và thu hút đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận và lựa chọn địa điểm và lĩnh vực đầu tư.

Xây dựng quy hoạch phát triển ngành một cách rõ ràng, bài bản và phù hợp với tình hình thực tiễn và xu thế phát triển trong tương lai; đồng thời phải phát huy lợi thế của từng địa phương. Quy hoạch ngành phù hợp với tiềm năng sẵn có, phù hợp với nguồn nguyên liệu và tài nguyên thiên nhiên nhằm khai thác hiệu quả tối đa các lợi thế này. Đặc biệt phải dành quỹ đất hợp lý để kêu gọi các dự án quan trọng, các dự án thuộc diện khuyến khích và đặc biệt khuyến khích đầu tư. Thực hiện việc cấp phép đầu tư tuân thủ theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã đề ra. Hoàn chỉnh quy hoạch sử dụng đất, công bố rộng rãi, công khai quy hoạch, tập trung giải phóng mặt bằng tạo quỹ đất sạch cho các dự án đầu tư… nhằm hấp dẫn nhà đầu tư.

Hai là, giải phóng mặt bằng, hoàn chỉnh nghiên cứu khả thi các dự án

Hằng năm, Quảng Ninh luôn dành nguồn ngân sách thích đáng để thực hiện giải phóng mặt bằng các dự án, các KCN và đầu tư hạ tầng kỹ thuật khu tái định cư. Đồng thời, cam kết thực hiện đúng tiến độ, thời gian giải phóng mặt bằng, bàn giao mặt bằng sạch cho nhà đầu tư. Xây dựng cơ chế chính sách riêng cho các KCN chuyên sâu để dần hình thành ngành công nghiệp phụ trợ.

Tập trung ưu tiên để giải phóng mặt bằng và đầu tư hạ tầng kỹ thuật ngoài hàng rào đối với KCN Việt Hưng để thu hút nhà đầu tư xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật trong KCN và có những chính sách hỗ trợ nhà đầu tư hạ tầng kỹ thuật trong KCN và ưu tiên cho các nhà đầu tư thứ cấp là các doanh nghiệp của Nhật Bản.

Việc chuẩn bị tốt các báo cáo nghiên cứu khả thi của từng dự án là tiền đề để tạo sự hấp dẫn, thu hút, thuyết phục các nhà đầu tư trong và ngoài nước khi tìm hiểu đầu tư; do vậy, hằng năm, tỉnh dành một nguồn kinh phí cần thiết cho việc lập và hoàn chỉnh nghiên cứu khả thi một số dự án kêu gọi đầu tư trọng điểm, làm cơ sở để xúc tiến, kêu gọi đầu tư. Đồng thời, tiếp tục bám sát các nhà đầu tư nước ngoài đã và đang tìm hiểu, nghiên cứu đầu tư một số dự án trọng điểm có tính động lực.

Ba là, đào tạo nguồn nhân lực

Ưu tiên các nguồn lực, đặc biệt tranh thủ nguồn kinh phí hỗ trợ để tăng cường và củng cố các cơ sở đào tạo lao động, các trung tâm dạy nghề của tỉnh, tiến tới thành lập các Trung tâm dạy nghề có tầm cỡ khu vực và quốc tế để đào tạo nguồn lao động để cung ứng cho các doanh nghiệp trong tỉnh nói chung và các doanh nghiệp FDI nói riêng. Tập trung xây dựng kế hoạch triển khai đầu tư phát triển dự án nguồn nhân lực với hình thức “3 nhà” (doanh nghiệp - Nhà nước - nhà trường).

Thành lập cơ sở đào tạo nghề liền kề KCN để trực tiếp đào tạo nghề cho những lao động có nhu cầu làm việc trong KCN, đáp ứng nhu cầu sử dụng lao động của nhà đầu tư, tạo đời sống ổn định cho người dân lao động. Trước mắt, giao cho các Trung tâm đào tạo nghề của tỉnh triển khai đào tạo lao động đạt tiêu chuẩn tay nghề bậc 2 cung cấp cho từng dự án theo yêu cầu của nhà đầu tư.

Hợp tác với các trường đại học, cao đẳng trong và ngoài nước đào tạo lao động có tính chất chuyên ngành đang xúc tiến đầu tư tại Quảng Ninh. Đặc biệt là nguồn nhân lực cho các ngành công nghiệp nhưng có trình độ ngoại ngữ để cung cấp cho Quảng Ninh.

Bốn là, xây dựng chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư

Làm tốt công tác hỗ trợ đầu tư, xây dựng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư để tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư triển khai dự án đầu tư, sản xuất - kinh doanh trên địa bàn tỉnh, giúp giảm chi phí đầu tư, nâng cao hiệu quả, sức cạnh tranh, tăng tính hấp dẫn đối với các nhà đầu tư.

Tỉnh tập trung chỉ đạo và dành nguồn vốn thích đáng để đầu tư kết nối hạ tầng kỹ thuật ngoài hàng rào dự án: giao thông, cấp điện, cấp nước,… đồng thời, đầu tư xây dựng hạ tầng xã hội ngoài hàng rào, tạo điều kiện cho các dự án của nhà đầu tư phát triển ổn định, lâu dài trên địa bàn tỉnh. Ngoài ra, tỉnh chỉ đạo rà soát, nghiên cứu lại giá thuê đất; xây dựng chính sách hỗ trợ giải phóng mặt bằng và hỗ trợ đầu tư các công trình hạ tầng kỹ thuật đầu mối trong các KCN. Đối với những dự án trọng điểm, có tính chất động lực, tỉnh sẽ tiến hành hoàn chỉnh các điều kiện kết nối về hạ tầng kỹ thuật - xã hội cũng như xây dựng chính sách hỗ trợ, ưu đãi đầu tư riêng đối với từng dự án để khuyến khích đầu tư như Dự án Sân bay Vân Đồn, Khu phức hợp vui chơi giải trí cao cấp có casino tại KKT Vân Đồn…

Năm là, xây dựng mối quan hệ đối tác chiến lược với các tổ chức, hiệp hội, công ty tư vấn thương mại, đầu tư nước ngoài

Thực tế cho thấy, một số tổ chức của nước ngoài như JETRO, JICA, JBAV, KOTRA… có tiếng nói quan trọng trong việc hỗ trợ, định hướng các nhà đầu tư của nước họ nghiên cứu đầu tư trên một số địa phương. Do vậy, xây dựng chương trình làm việc với các tổ chức nêu trên để tranh thủ sự hỗ trợ của các tổ chức này trong công tác xúc tiến đầu tư là hướng ưu tiên quan trọng.

Tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách cụ thể, phù hợp và minh bạch, khuyến khích các tổ chức, cá nhân mời gọi nhà đầu tư tiềm năng đầu tư vào Quảng Ninh là một biện pháp thúc đẩy nhanh, mạnh công tác xúc tiến đầu tư có hiệu quả.

Đổi mới phương pháp và hình thức xúc tiến đầu tư theo hướng trực tiếp làm việc với trực tiếp từng nhà đầu tư để giới thiệu các dự án cụ thể phù hợp với định hướng phát triển của tỉnh và lợi ích của các nhà đầu tư. Đồng thời đàm phán tìm ra bằng được những cơ chế, chính sách ưu đãi tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nhà đầu tư và ưu tiên cho những nhà đầu tư phát triển lâu dài tại Quảng Ninh và đầu tư có chuyển giao những công nghệ tiên tiến./.