Từ đầu năm 1943, sau thắng lợi to lớn của Liên Xô và ở mặt trận Xta-lin-grát và các mặt trận tiếp theo đã đưa cuộc chiến tranh thế giới thứ hai tới bước ngoặt căn bản, báo  hiệu sự thất bại không tránh khỏi của bè lũ phát-xít Đức - ý - Nhật. Nắm vững thời cơ lịch sử, tháng 2-1943, Hội nghị Thường vụ Trung ương Đảng nhận thấy cần có biện pháp thúc đẩy mau hơn nữa cách mạng cả nước đi tới cao trào. Nhận định rằng phong trào cứu nước đã lên khá mạnh ở nông thôn, nhưng còn yếu ở thành thị, nhất là ở các thành phố lớn, Hội nghị chủ trương mở rộng Mặt trận Việt Minh, phát triển mạnh mẽ phong trào ở thành thị. Ban Thường vụ Trung ương quyết định ra Tạp chí Cộng sản, cơ quan lý luận của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương, do đồng chí Trường Chinh, Tổng Bí thư của Đảng làm chủ nhiệm kiêm chủ bút.

Tạp chí Cộng sản số 1 ra ngày 28-2-1943, khổ giấy 9,5x13 cm, in litô, có đề rõ in ở nhà in Trần Phú và giá bán là 0đ20. Nội dung số 1 gồm toàn bộ Nghị quyết Hội nghị Ban thường vụ Trung ương.

Tạp chí Cộng sản số 2 ra ngày 24-9-1943, dày 69 trang, không kể 3 trang (từ trang 70 đến trang 72) đính chính những sai sót trong số 1. Trong số 2, có các bài của đồng chí Trường Chinh: “Việc giải tán Quốc tế cộng sản”; “Vấn đề khởi nghĩa - Kỷ niệm Xô viết Nghệ An”. Ngoài ra còn có những bài “Một bước tiến”, “Phong trào cách mạng ở ý”, “Một vài ý kiến về chi bộ Đảng”, một bài dịch của Hoàng Văn Thụ, bút danh là Tùng Phong: “Sự quan hệ giữa Đảng và quần chúng” (tác giả là Lạc Phủ, Đảng Cộng sản Trung Quốc), rồi đến những trang tin và mục “cắt nghĩa những chữ khó”.

Bài “Một bước tiến” với tên ký T.C.C.S. là một bài bình luận. Bài báo cho biết việc Anh, Mỹ đổ bộ vào miền Nam nước ý ngày 3-9-1943 đánh vào “pháo đài châu Âu” của phát-xít là một bước tiến của Mặt trận dân chủ quốc tế chống phát xít. Nhưng Anh, Mỹ đã hành động quá chậm, để cho Đức lấy được Rôm, giải thoát Mút-xô-li-ni và chiếm cả Bắc ý. Bài báo đặt câu hỏi: “Phải chăng chính phủ Anh - Mỹ đã ngầm muốn cho Đức chiếm Bắc ý để mượn tay quân Đức dẹp phong trào cách mạng sôi nổi ở Bắc ý rồi sẽ đánh lấy lại Bắc ý sau ?”. Bài báo cũng đã tiên đoán sự thất bại nhanh hơn của bọn phát xít, kể cả bọn phát-xít Nhật ở Viễn Đông.

Bài “Việc giải tán Quốc tế cộng sản” do đồng chí Trường Chinh viết ngày 15-7-1943. Tác giả trình bày những lý do khiến cho Quốc tế cộng sản tự giải tán là nhằm có lợi cho việc củng cố Mặt trận dân chủ quốc tế đánh bại chủ nghĩa phát- xít, có lợi cho việc thúc đẩy Anh, Mỹ tích cực ủng hộ Liên Xô kháng chiến, cùng Liên Xô đánh bại bọn phát-xít, buộc Anh, Mỹ phải mở mặt trận thứ hai. Họ không có lý do gì để thoái thác hoặc trì hoãn một khi Quốc tế cộng sản đã tuyên bố tự giải tán. Bài báo nêu rõ “Quốc tế cộng sản giải tán, nhưng các đảng cộng sản vẫn tồn tại và họ vẫn liên lạc với nhau, giai cấp vô sản thế giới vẫn có phương pháp để thống nhất ý chí và hành động ... Đảng ta cũng như các đảng anh em trên thế giới vẫn giữ nguyên tên đảng và vẫn phải là chính đảng cách mạng độc lập của thợ thuyền ... Vô luận trong tình thế nào, những người cộng sản Đông Dương chúng ta cũng không được sao nhãng việc tuyên truyền chủ nghĩa cộng sản và việc phát triển tổ chức Đảng ...”.

Bài “Vấn đề khởi nghĩa - Kỷ niệm Xô viết Nghệ An” của đồng chí Trường Chinh viết nhân dịp kỷ niệm lần thứ 13 Xô viết Nghệ An đã phân tích ý nghĩa lịch sử sâu xa, những tác dụng tích cực của nó đối với phong trào cách mạng, đồng thời vạch ra những khuyết điểm và sai lầm gây ra thất bại của Xô viết Nghệ An. Từ những bài học kinh nghiệm của Xô viết Nghệ An, tác giả đã phân tích những vấn đề của việc sửa soạn khởi nghĩa chống phát-xít Nhật, Pháp, nêu lên những phương pháp cốt yếu làm cho đông đảo quần chúng tham gia khởi nghĩa, làm cho chiến tranh du kích biến thành địa phương khởi nghĩa, làm cho khởi nghĩa có tính chất quần chúng, đúng ý nghĩa cách mạng giải phóng dân tộc ...”.

Tạp chí Cộng sản số 3 đã biên tập xong, đang chuẩn bị xuất bản thì diễn ra Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945. Do vậy, việc xuất bản tạp chí phải đình lại.

Sau thắng lợi của Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945, Đảng ta đứng trước tình thế hết sức khó khăn. Nạn đói khủng khiếp đầu năm 1945 chưa được khắc phục thì lại tiếp nạn lụt lớn ở Bắc Bộ. Giữa lúc đó, hai chục vạn quân của Tưởng Giới Thạch tràn vào miền Bắc, với danh nghĩa công khai thi hành nhiệm vụ do đồng minh giao cho là tước vũ khí quân đội Nhật, nhưng kỳ thực là ôm ấp âm mưu thâm độc xóa bỏ Đảng ta, xóa bỏ Mặt trận Việt Minh và lật đổ chính quyền nhân dân, lập chính phủ bù nhìn làm tay sai cho chúng. Ngày 23-9-1945, được quân đội Anh giúp sức, thực dân Pháp nổ súng đánh chiếm Sài Gòn, rồi mở rộng chiến tranh ra toàn Nam Bộ. Trước tình hình cực kỳ gay go và phức tạp đó, Đảng ta đã có những chủ trương phát huy cao độ sức mạnh tổng hợp của cách mạng, đồng thời áp dụng một sách lược khôn khéo, mềm dẻo nhằm phân  hóa và cô lập cao độ kẻ thù. Ngày 11-11-1945, Đảng ta tuyên bố “tự giải tán” tạm thời rút vào hoạt động bí mật, tiếp tục lãnh đạo đất nước, lãnh đạo chính quyền nhân dân, đẩy mạnh củng cố và phát triển Đảng, đưa sự nghiệp cách mạng của dân tộc tiến lên. Tờ báo Sự thật, về mặt công khai là cơ quan của Hội Nghiên cứu chủ nghĩa Mác, nhưng thực chất là tờ báo của Đảng.

Đêm 19-12-1946, cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ.

Trong những năm 1945-1946, do công cuộc gìn giữ chính quyền, chuẩn bị kháng chiến quá khẩn trương, Đảng ta không xuất bản tạp chí lý luận. Từ tháng 8-1947 đến tháng 8-1950, Đảng ta lần lượt xuất bản tạp chí Sinh hoạt nội bộ và Tạp chí Cộng sản.