Văn hóa -  nguồn lực to lớn đối với sự phát triển

Thủ đô Hà Nội là “trái tim của cả nước”, trung tâm trọng yếu về chính trị - hành chính quốc gia, nơi đặt trụ sở, cơ quan Trung ương của Đảng, Nhà nước, các đoàn thể, cơ quan đại diện ngoại giao, tổ chức quốc tế và là nơi diễn ra các hoạt động đối nội, đối ngoại quan trọng nhất của đất nước. Hà Nội còn là trung tâm văn hóa lớn của cả nước và bản sắc trong khu vực; hội tụ tinh hoa văn hóa ngàn năm văn hiến của cả nước. Xây dựng, phát triển Thủ đô Hà Nội là trọng điểm trong chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, là trách nhiệm, nghĩa vụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân; phát huy đồng bộ sức mạnh tổng hợp của Thủ đô Hà Nội, của cả nước và hợp tác quốc tế trong quá trình phát triển.  

Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội về “Phát triển văn hóa - xã hội, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Thủ đô, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh” là một trong 8 chương trình lớn của Thủ đô nhiệm kỳ XVI. Đây là chủ trương đúng đắn của Hà Nội để trở thành địa phương tiêu biểu về lối sống và phong cách ứng xử văn hóa, xứng tầm với vị thế là Thủ đô của đất nước. Những chủ trương, chính sách của Thành phố về văn hóa và con người đã đi vào thực tiễn cuộc sống với những cách làm sáng tạo, hiệu quả và phù hợp, tạo động lực quan trọng trong tiến trình phát triển.

Trong thời gian qua, quán triệt và thực hiện Chương trình 04-CTr/TU một cách bài bản, quyết liệt, sáng tạo, chất lượng hoạt động văn hóa cơ sở được nâng lên; đời sống văn hóa của nhân dân ngày càng phong phú. Hà Nội là địa phương đầu tiên hoàn thành tổng kiểm kê, đánh giá, phân loại di tích và bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể với 5.922 di tích (trong đó 431 di tích được tu bổ, tôn tạo trong giai đoạn 2016-2020), 1.793 di sản văn hóa phi vật thể. Chú trọng khai thác tiềm năng, thế mạnh văn hóa, nhất là gắn với phát triển kinh tế du lịch. Nhiều di sản văn hóa trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn. Hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở được quan tâm đầu tư (tăng 60 nhà văn hóa cấp xã, 508 nhà văn hóa, điểm sinh hoạt cộng đồng so với năm 2016). Chi đầu tư phát triển văn hóa tăng 30% so với nhiệm kỳ trước. Hoạt động nghệ thuật biểu diễn chuyên nghiệp có nhiều khởi sắc, với nhiều sản phẩm có chất lượng cao đứng đầu tại các cuộc thi nghệ thuật toàn quốc. Phong trào văn hóa, nghệ thuật quần chúng tiếp tục phát triển. Giao lưu văn hóa trong nước, khu vực và quốc tế tiếp tục được mở rộng; nhiều sự kiện văn hóa nghệ thuật lớn, có uy tín, chất lượng cao được tổ chức thường niên tại Thủ đô.

Chiến lược, tầm nhìn phát triển, sáng tạo các giá trị văn hóa mới nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh của Hà Nội được quan tâm, xây dựng phù hợp với xu thế của thời đại. Hà Nội là địa phương đầu tiên của Việt Nam chính thức trở thành thành viên mạng lưới các “Thành phố sáng tạo” của UNESCO - một động lực quan trọng cho đổi mới sáng tạo, xây dựng thành phố thông minh, năng động và bền vững, nâng cao vị thế, tạo dựng hình ảnh hấp dẫn mới cho Thủ đô. Các hoạt động sáng tạo, như tổ chức phố sách Hà Nội, phát triển văn hóa đọc; khai thác có hiệu quả các không gian văn hóa sáng tạo cộng đồng (phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm và phụ cận, phố bích họa Phùng Hưng…) được dư luận xã hội và nhân dân đánh giá cao, trở thành sản phẩm văn hóa - du lịch nổi bật của Thủ đô.

Các loại hình báo chí phát triển mạnh mẽ, nội dung và hình thức ngày càng phong phú, hấp dẫn phản ánh được dòng chảy của xã hội, bám sát nhiệm vụ chính trị của thành phố. Công tác quản lý báo chí, xuất bản, truyền thông được tăng cường, đã phê duyệt và tổ chức thực hiện Đề án sắp xếp, phát triển và quản lý báo chí thành phố Hà Nội đến năm 2025. Hoạt động quảng cáo được chấn chỉnh, thực hiện theo quy định của pháp luật.

Hoạt động văn hóa xã hội ngày càng phong phú, đa dạng, chất lượng từng bước được nâng cao đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân; nhiều sự kiện lớn mang tầm quốc gia và quốc tế được tổ chức thành công; thể thao duy trì, giữ vững vị trí dẫn đầu cả nước. Việc đổi mới căn bản giáo dục được triển khai đồng bộ, tổ chức tuyển sinh trực tuyến đầu cấp, triển khai đồng bộ sổ điểm điện tử tại các trường học, đổi mới phương pháp giảng dạy, phân luồng và định hướng nghề nghiệp cho học sinh phổ thông; nâng cao chất lượng giáo dục mũi nhọn, áp dụng đào tạo theo mô hình mới theo hướng hội nhập quốc tế. Hoạt động khoa học - công nghệ đã đạt được những kết quả đáng khích lệ trong việc ứng dụng vào thực tiễn sản xuất và đời sống. Kết quả của nhiều đề tài, dự án được áp dụng với các mức độ và quy mô khác nhau, đem lại hiệu quả trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh.

Việc xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh triển khai có trọng tâm, trọng điểm, có nhiều giải pháp cụ thể bước đầu đạt hiệu quả, với nhiều mô hình, sáng kiến hay, như thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, tang, lễ hội; ban hành và triển khai các quy tắc ứng xử; đưa vào giảng dạy bộ tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh”, “Giáo dục an toàn giao thông”, “Giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa địa phương trong nhà trường”, thực hiện “đổi mới phong cách, thái độ phục vụ của cán bộ y tế hướng tới sự hài lòng người bệnh”. Nhiều mô hình gia đình, làng, tổ dân phố, khu dân cư, đơn vị văn hóa được xây dựng góp phần thiết thực xây dựng nếp sống văn hóa Hà Nội.

Phát triển kinh tế trên nền tảng phát triển văn hóa và xây dựng con người văn hóa

Tại Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025, Hà Nội đặt mục tiêu phát huy mạnh mẽ giá trị văn hóa, xây dựng con người thành nguồn lực, thành khâu đột phá để phát triển Thủ đô. Việc phát triển kinh tế Hà Nội cũng phải trên nền tảng phát triển văn hóa.

Đại hội đã quyết nghị 5 định hướng lớn, nhiệm vụ trọng tâm, 3 khâu đột phá. Trong đó, thành phố sẽ chú trọng phát triển văn hóa và con người Hà Nội trên cơ sở phát huy truyền thống Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội ngàn năm văn hiến và anh hùng, Thành phố Vì hòa bình, Thành phố Sáng tạo; tiếp thu tinh hoa văn hóa của nhân loại, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, phát triển toàn diện với những giá trị nhân văn và tinh thần yêu nước, yêu Hà Nội sâu sắc; đưa văn hóa và con người Hà Nội thực sự trở thành giá trị tinh thần to lớn, nguồn lực quan trọng quyết định phát triển Thủ đô. Từ những định hướng trên, nhiều chỉ tiêu về văn hóa cũng được nâng lên so với nhiệm kỳ trước, như: 75% số tổ dân phố, 65% số thôn, làng được công nhận và giữ vững danh hiệu văn hóa (các tỷ lệ này của nhiệm kỳ 2015 - 2020 lần lượt là 72% và 62%)…

Những nội dung về phát triển văn hóa, con người Hà Nội tại Nghị quyết Đại hội XVII sẽ cụ thể hóa tại Chương trình số 06-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội về “Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021 - 2025”. Thời gian tới, Hà Nội sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, quán triệt, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm, tinh thần đổi mới, sáng tạo ở các cấp (nhất là người đứng đầu), các ngành và cộng đồng dân cư trong triển khai các nhiệm vụ, giải pháp phát triển sự nghiệp văn hóa. Có cơ chế, chính sách và nguồn lực đầu tư thích đáng phát triển văn hóa, để văn hóa thực sự là sức mạnh nội sinh, một động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội. Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo trong lĩnh vực văn hóa; coi trọng quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí cán bộ; tăng cường đầu tư ngân sách nhà nước cho các hoạt động văn hóa, đẩy mạnh xã hội hóa trong lĩnh vực văn hóa song song với tập trung nguồn lực quản lý bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa... Xây dựng cơ chế, chính sách cụ thể, thiết thực gắn với đổi mới phương thức huy động nguồn lực xã hội, phát huy vai trò chủ thể sáng tạo của nhân dân trong sự nghiệp phát triển văn hóa ở cơ sở.

Bằng tầm nhìn mới, thành phố Hà Nội quyết tâm đổi mới, sáng tạo, triển khai các giải pháp, đưa văn hóa, con người Hà Nội thực sự trở thành giá trị tinh thần to lớn, nguồn lực quan trọng quyết định phát triển Thủ đô./.