Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành cho lực lượng công an nhân dân (CAND) sự quan tâm đặc biệt, bởi đây là lực lượng nòng cốt thực hiện trọng trách bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền cách mạng, giữ gìn an ninh, trật tự và an toàn xã hội. Sự quan tâm của Người thể hiện trong những nhiệm vụ cụ thể, thường xuyên và liên tục trong suốt quá trình hình thành và phát triển lực lượng CAND nói chung và Công an Thủ đô Hà Nội nói riêng. Chính vì vậy, ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, dù bận trăm công nghìn việc, nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn quan tâm đến công tác xây dựng lực lượng Công an Thủ đô nhằm chuẩn bị những điều kiện cần thiết cho công cuộc xây dựng và kiến thiết đất nước nói chung, Thủ đô nói riêng. Người luôn căn dặn các chiến sĩ ngoài việc giữ gìn an ninh, trật tự, còn phải tuyên truyền, đoàn kết và hợp tác với anh em tự vệ và nhân dân trong cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ Thủ đô.

Thứ nhất, lực lượng Công an Thủ đô phải có lý tưởng cách mạng.

Trong khó khăn, phức tạp của công tác bảo vệ và xây dựng chính quyền cách mạng những ngày đầu mới giành chính quyền, Người luôn động viên, khích lệ tinh thần anh em chiến sĩ công an. Ngày 23-10-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm Nha Công an Bắc Bộ và Ty Công an ở phố Hàng Trống, sau đó, Người thăm Trường Trung cấp huấn luyện công an. Sự quan tâm, khích lệ của Người là động lực để cán bộ, chiến sĩ CAND nỗ lực học tập, rèn luyện, hoàn thành nhiệm vụ. Trong các dịp đến thăm cũng như trong di huấn của Người để lại, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đánh giá cao vị trí, vai trò của lực lượng CAND nói chung, Công an Thủ đô nói riêng. 

Trong nhiều bài viết, thư điện gửi cho ngành CAND Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở cán bộ, chiến sĩ Công an Thủ đô phải giác ngộ lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, sống, chiến đấu vì an ninh Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân; trung thành với Đảng, vì nước quên thân, sẵn sàng hy sinh vì cuộc sống bình yên của nhân dân. Người nhấn mạnh, CAND phải phục vụ nhân dân, lấy niềm vui, hạnh phúc của nhân dân làm lẽ sống của mình. Công an nhân dân phải biết chăm lo đến cuộc sống của nhân dân, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo vệ cuộc sống yên vui và hạnh phúc với lời thề thiêng liêng: Thức cho dân ngủ, gác cho dân vui chơi, lấy hạnh phúc của nhân dân làm lẽ sống của mình. Do vậy, xây dựng và giữ vững lý tưởng cách mạng là một trong những nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng của lực lượng Công an Thủ đô.

Thứ hai, thường xuyên bồi dưỡng, trau dồi đạo đức, bản lĩnh cách mạng của chiến sĩ Công an Thủ đô. 

Trong bức thư gửi đồng chí Hoàng Mai, Giám đốc Sở Công an khu XII, ngày 11-3-1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu lên những vấn đề cơ bản về tư cách của người công an cách mệnh, trở thành hệ thống chuẩn mực về đạo đức, bản lĩnh cách mạng của người chiến sĩ CAND nói chung và Công an Thủ đô nói riêng, đó là: 

(i) Đối với tự mình phải “cần, kiệm, liêm, chính”. Người chỉ rõ: “Cần” là làm việc siêng năng, chăm chỉ, chu đáo, có kế hoạch cho mọi công việc đưa lại hiệu quả cao. Cần là luôn luôn cố gắng, luôn luôn chăm chỉ cả năm cả đời nhưng không làm quá trớn. Phải biết nuôi dưỡng tinh thần và lực lượng của mình, để làm việc cho lâu dài; “Kiệm” là tiết kiệm của dân, không xa xỉ, không hoang phí, không bừa bãi; “Liêm” là trong sạch, không tham lam, không tham ô, là luôn tôn trọng, giữ gìn của công và của nhân dân; “Chính” là làm việc phải có công tâm, làm việc gì cũng phải “công bình, chính trực”, không được “tư ân, tư huệ hoặc tư thù tư oán”, phải trung thành với Chính phủ, với đồng bào. Vấn đề đối với tự mình phải cần, kiệm, liêm, chính được coi như là một điều kiện tiên quyết, như một điểm xuất phát khi xem xét tư cách của người CAND Việt Nam nói chung và đối với chiến sĩ Công an Thủ đô nói riêng. Trong bài nói chuyện với bộ đội, công an và cán bộ trước khi vào tiếp quản Thủ đô ngày 5-9-1954, Bác căn dặn phải giữ vững phẩm chất đạo đức cách mạng: “Mấy năm kháng chiến, các cô, các chú đã học được nhiều đức tính tốt. Về xuôi, nhất là về thành thị sẽ có nhiều người phức tạp, nhiều thứ quyến rũ mình vào thói xấu. Ta ở núi rừng, quen tiết kiệm của công, của riêng. Đó là điều tốt. Về xuôi, Bác chỉ nói vài cái nhỏ: Phở ngon, rồi thì đồng hồ, bút máy, xe đạp…Nếu không giữ được thói quen tiết kiệm thì sẽ tham ăn ngon, tham các thứ xa hoa. Lương không đủ thì sẽ lấy đâu? Lúc ấy chỉ có hai cách: Một là ăn cắp của Chính phủ, hai là bị tiền mua chuộc…”⁽¹⁾. Vì vậy, các cán bộ, chiến sĩ “chớ tự kiêu tự mãn…. Phải cần, kiệm, liêm, chính. Phải làm cho đúng 10 điều kỷ luật. Phải luôn luôn cảnh giác và phải thực hiện tự phê bình và phê bình để tiến bộ không ngừng. 

(ii) Đối với đồng sự phải thân ái, giúp đỡ: Đây là phẩm chất yêu thương con người được Chủ tịch Hồ Chí Minh cụ thể hóa vào phẩm chất của người CAND Thủ đô, đó là mối quan hệ đồng nghiệp, đồng chí, đồng đội, của những người cùng chung chí hướng, cùng chung mục đích phấn đấu thực hiện nhiệm vụ chung là giữ gìn an ninh, trật tự xã hội. Thân ái, giúp đỡ là phương châm ứng xử của mỗi cá nhân trong quan hệ với đồng nghiệp. Muốn có tình thân ái thì trước hết phải giác ngộ lý tưởng cách mạng, nguyện chiến đấu vì lý tưởng đó và thấy được sức mạnh tập thể là yếu tố để giành thắng lợi trong cuộc chiến đấu với kẻ thù. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nhắc nhở: Nội bộ công an từ cấp cao đến nhân viên phải đoàn kết nhất trí”⁽²⁾, cán bộ phải chăm sóc đến đời sống vật chất và tinh thần của chiến sĩ và mỗi người phải thành thật giúp nhau kinh nghiệm và sáng kiến, giúp nhau tiến bộ. 

(iii) Đối với Chính phủ phải tuyệt đối trung thành: Trung thành với Đảng, với Nhà nước là phẩm chất quyết định nhất của người cán bộ công an, là cơ sở để CAND không ngừng rèn luyện, tu dưỡng và kiên quyết đấu tranh với mọi âm mưu, thủ đoạn của thế lực thù địch và tội phạm. Muốn làm tốt, người chiến sĩ công an phải luôn có lập trường cách mạng kiên định, trung thành tuyệt đối với lý tưởng của Đảng, vững vàng trước mọi thử thách cam go, trước sự tấn công cũng như lôi kéo của các loại đối tượng. Lòng trung thành đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân phải được thể hiện một cách rõ nét, nhất là ý thức tận tụy với công việc, luôn cố gắng khắc phục khó khăn, không sợ hiểm nguy, không sợ gian khổ, luôn phấn đấu để nâng cao hiệu qủa công tác, luôn có thái độ, động cơ làm việc đúng đắn, đặt lợi ích của mình trong lợi ích chung của quốc gia. 

(iv) Đối với dân phải kính trọng lễ phép: Bác khẳng định, nhân dân là lực lượng quyết định sự nghiệp đấu tranh giành, giữ và bảo vệ chính quyền. Do vậy, Người luôn nhắc nhở các chiến sĩ công an: Khi nhân dân giúp đỡ ta nhiều thì thành công nhiều, giúp đỡ ta ít thì thành công ít, giúp đỡ ta hoàn toàn thì thắng lợi hoàn toàn. Dựa vào dân, kính trọng dân, hết lòng phục vụ nhân dân vừa là đường lối, vừa là biện pháp cơ bản, vừa là nhân cách, lẽ sống, lý tưởng của lực lượng công an. Kính trọng, lễ phép với dân, bởi lẽ: “Công an nhân dân phải là kiểu mẫu, phải là người chuyên trách thi hành chính sách, phương châm của Đảng và Chính phủ cho tốt”⁽³⁾. Chính vì vậy, trong bài nói chuyện tại Lớp chỉnh huấn khóa II của Bộ Công an, ngày 16-5-1959, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Làm công an thì phải làm cho dân tin, dân yêu, dân ủng hộ. Có dựa vào nhân dân thì công an mới hoàn thành được tốt nhiệm vụ của mình. Nhân dân có hàng triệu tai mắt thì kẻ địch khó mà che giấu được. Nếu trong công tác, các cô, các chú được dân ủng hộ, làm cho dân tin, dân phục, dân yêu thì nhất định các cô, các chú thành công. Muốn được như vậy cũng phải trau dồi đạo đức cách mạng, cũng phải chống chủ nghĩa cá nhân”⁽⁴⁾. 

(v) Đối với công việc phải tận tụy: Muốn làm tròn nhiệm vụ, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, công an cần phải có kế hoạch. Công an không thể đi sau công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp, giao thông vận tải. Tốt nhất công an phải đi bước trước… Công việc của công an ngày càng nhiều, công an càng phải cố gắng nhiều. Công an còn phải giúp cơ quan giữ bí mật. Công việc của công an nhiều và rất quan trọng, chỉ cần sơ hở một chút, lơ là một chút là kẻ địch sẽ chui vào những sơ hở của ta để phá hoại. Do vậy, đòi hỏi mỗi chiến sĩ CAND phải thực sự tận tụy với công việc. Đối với Hà Nội, trách nhiệm “phải làm cho Thủ đô trong sạch về tinh thần và vật chất” như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chia sẻ trong buổi làm việc với Đảng đoàn Bộ Công an tháng 6-1968. Điều này càng đòi hỏi sự tận tụy với công việc gấp nhiều lần của cán bộ, chiến sĩ Công an Thủ đô để xây dựng một Hà Nội trong sạch hơn.

(vi) Đối với địch phải kiên quyết khôn khéo. Tư tưởng này là sự phát triển, cụ thể hóa quan điểm “dĩ bất biến, ứng vạn biến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Hà Nội những ngày đầu giành chính quyền phải đứng trước muôn vàn khó khăn, nhất là sự bao vây, chống phá của các thế lực thù địch. Do vậy, nhiệm vụ giữ gìn an ninh, trật tự và an toàn xã hội đòi hỏi mỗi cán bộ, chiến sĩ Công an Thủ đô phải khôn khéo và kiên quyết để giữ vững đường lối, chiến lược, nguyên tắc, mục tiêu cơ bản của cách mạng, không khoan nhượng, thỏa hiệp trước kẻ thù. Các chiến sĩ công an cần linh hoạt, mềm dẻo về sách lược, biện pháp, nghệ thuật công tác để vừa làm thất bại âm mưu, hoạt động của kẻ địch, vừa tránh hao tổn lực lượng, phục vụ sự nghiệp đấu tranh giành, giữ và xây dựng chính quyền. Đối với địch, phải tỉnh táo nắm bắt phương thức, thủ đoạn hoạt động của kẻ thù, từ đó có biện pháp, chiến thuật phù hợp để đấu tranh liên tục, thường xuyên, có hiệu quả trên mọi mặt trận. 

Thứ ba, chiến sĩ CAND Thủ đô phải thường xuyên trau dồi kiến thức lý luận, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.

Năng lực thực hiện lý tưởng cách mạng của người chiến sĩ công an một mặt là chuyên môn, nghiệp vụ, mặt khác còn là năng lực tư duy nhận thức và khả năng thực hành công tác. Trong nhiều lần về thăm, làm việc và nói chuyện với lực lượng CAND, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh, các chiến sĩ công an phải “cố gắng học tập chính trị, học tập nghiệp vụ, học tập văn hóa và thời sự”⁽⁵⁾, bởi năng lực của con người hoàn toàn không phải do tự nhiên mà có mà một phần lớn do công tác, do tập luyện mà nên. Vì vậy, phải coi thực tiễn là trường học lớn, là môi trường rèn luyện phẩm chất chính trị và năng lực công tác của cán bộ, đảng viên nói chung và chiến sĩ CAND nói riêng. Mỗi cán bộ công an phải cố gắng gương mẫu trong học tập, trong công tác, trong đạo đức cách mạng, luôn ra sức học tập chủ nghĩa Mác - Lê-nin để nâng cao tư tưởng và cải tiến công tác của mình cũng như giúp đồng chí mình tiến bộ. Trong Thư gửi Cán bộ, chiến sĩ Đội Phòng cháy, chữa cháy Công an Hà Nội ngày 3-8-1966, Người căn dặn, anh em chiến sĩ phải không ngừng học tập, nghiên cứu, phát huy sáng kiến, tổng kết kinh nghiệm để tiến bộ hơn. Thường xuyên hướng dẫn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho lực lượng dân phòng để họ trở thành người giúp việc đắc lực cho các đồng chí. 

Thứ tư, xây dựng lực lượng CAND phải tiến hành song song với xây dựng tổ chức, bộ máy.

Ngày 21-2-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh 23-SL, về thành lập Việt Nam công an vụ trên cơ sở hợp nhất các Sở Cảnh sát với các Sở Liêm phóng toàn quốc, hợp nhất tổ chức và nhiệm vụ của ngành. Với Công an Hà Nội, tháng 6-1946, Ty Công an Hà Nội được thành lập đã nhanh chóng củng cố, phát triển lực lượng, phát huy vai trò lực lượng vũ trang chuyên chính, mưu trí, dũng cảm đấu tranh, trấn áp, bóc gỡ các tổ chức đảng phái phản động và tay sai ở Thủ đô Hà Nội, góp phần xuất sắc vào chiến công đầu của CAND Việt Nam. Ngày 15-1-1950, trong Thư gửi Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu phải “xây dựng bộ máy công an nhân dân. Tức là công an phải có tinh thần phục vụ nhân dân, là bạn dân. Đồng thời phải dựa vào các đoàn thể mà tổ chức và giáo dục nhân dân trong công việc phòng gian, trừ gian, để nhân dân thiết thực giúp đỡ công an. Cách tổ chức công an phải giản đơn, thiết thực, tránh cái tệ quá hình thức, giấy má. Lề lối làm việc phải dân chủ”⁽⁶⁾. 

Để nâng cao chất lượng xây dựng đội ngũ cán bộ CAND Thủ đô, cần thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ sau:

Một là, công tác xây dựng lực lượng CAND phải đặt dưới sự lãnh đạo toàn diện của Thành ủy Hà Nội và Đảng ủy Công an Trung ương, sự chỉ đạo chặt chẽ sát sao của Thường vụ Đảng ủy, Ban Giám đốc Công an thành phố Hà Nội nhằm định hướng cho công tác xây dựng lực lượng CAND triển khai thực hiện hiệu quả và thống nhất. Chú trọng triển khai thực hiện Nghị quyết 22-NQ/TW, ngày 15-3-2018, của Bộ Chính trị, về “Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” và Nghị quyết số 12-NQ/TW, ngày 16-3-2022, của Bộ Chính trị, về “Đẩy mạnh xây dựng lực lượng công an nhân dân thực sự trong sạch, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới”.

Hai là, lực lượng CAND Thủ đô cần thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện tinh thần phục vụ nhân dân, chăm lo bảo vệ lợi ích của nhân dân, tin vào sức mạnh và phải dựa chắc vào lực lượng to lớn của nhân dân mà làm việc. Tăng cường gắn bó mật thiết với nhân dân, phát huy vai trò, trách nhiệm và sức mạnh to lớn của nhân dân trong việc giúp đỡ, kiểm tra, giám sát để xây dựng lực lượng Công an Thủ đô ngày càng trong sạch, vững mạnh.

Ba là, đổi mới mạnh mẽ các mặt công tác tư tưởng và giáo dục lý luận chính trị trong CAND; duy trì và đẩy mạnh thực hiện “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, “Công an nhân dân vì nước quên thân, vì dân phục vụ” và phong trào “Học tập và thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy công an nhân dân”. Xuất phát từ đặc điểm, tính chất yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự ở địa bàn trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước, xây dựng lực lượng Công an Thủ đô gồm nhiều lĩnh vực và có mối quan hệ hữu cơ, tác động qua lại lẫn nhau. Do vậy, phải tăng cường chỉ đạo và thực hiện tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ trong toàn lực lượng; kiên quyết phòng, chống các hoạt động tác động “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ lực lượng; bảo đảm đội ngũ cán bộ, chiến sĩ công an luôn vững vàng về lập trường tư tưởng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng và nhân dân, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trước mắt và lâu dài. 

Bốn là, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để đôn đốc công việc, uốn nắn, giải quyết kịp thời những việc làm tiêu cực, vi phạm pháp luật. Động viên, phổ biến kịp thời kinh nghiệm hay, việc làm có hiệu quả; tập trung xem xét, giải quyết dứt điểm đơn thư khiếu nại, tố cáo theo đúng quy định pháp luật, không để tình trạng tồn đọng kéo dài. Mỗi cán bộ, chiến sĩ phải chịu sự kiểm tra, giám sát và phê bình của tổ chức và quần chúng thông qua các đoàn thể, các phương tiện truyền thông đại chúng, truyền thông xã hội. Ngược lại, đối tượng được quần chúng phê bình, góp ý phải thẳng thắn trả lời một cách nghiêm túc, trung thực.

Năm là, xây dựng và thực hiện các chính sách phù hợp với từng lực lượng, từng địa bàn, có sự điều chỉnh chính sách theo hướng tăng cường cho lực lượng trực tiếp chiến đấu, cho công an cơ sở thông qua quá trình thực hiện chính sách liên quan đến tiền lương, nhà ở, thi đua khen thưởng, bảo hiểm xã hội... Triển khai thực hiện có hiệu quả chính sách đãi ngộ và thu hút nhân tài cho lực lượng Công an Thủ đô nhằm động viên cán bộ, chiến sĩ yên tâm công tác, góp phần bồi dưỡng và xây dựng nguồn nhân lực có chất lượng cao cho lực lượng Công an Thủ đô.

Có thể khẳng định, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng lực lượng CAND, trong đó có Công an Thủ đô, hàm chứa nhiều giá trị nhân văn cao cả và những giá trị bền vững. Tư tưởng đó trở thành di sản tinh thần vô giá để xây dựng lực lượng CAND chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại./.

-----------------

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Bài nói chuyện với bộ đội, công an và cán bộ trước khi vào tiếp quản thủ đô 5-9-1964, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 9, tr. 46
(2) Chủ tịch Hồ Chí Minh với công tác an ninh trật tự, Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội, 1985, tr. 42
(3) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 7, tr. 269
(4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 12, tr. 223
(5) Khu Di tích Chủ tịch: Chủ tịch Hồ Chí Minh với các lực lượng vũ trang nhân dân, Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội, 2007, tr. 360
(6) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 6, tr. 312