Đài truyền hình Trung ương Cu-ba đã có buổi phỏng vấn bàn tròn (Mesa Redonda) Thư ký Thường trực Diễn đàn Xao Pao-lô, ông Van-tê Pô-ma (Valter Pomar) về những thách thức, cũng như triển vọng của Diễn đàn trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng của các quốc gia khu vực Mỹ La-tinh giai đoạn hiện nay. Xin giới thiệu để bạn đọc tham khảo.

Phóng viên: Trong phiên bế mạc Diễn đàn Xao Pao-lô lần thứ IV (tháng 7-1993) tại Thủ đô La Ha-ba-na (Cu-ba), Lãnh tụ Cu-ba Phi-đen Ca-xtơ-rô đã từng đề cập về sự cấp thiết của việc liên kết và đoàn kết giữa các lực lượng cánh tả Mỹ La-tinh; thậm chí còn nhấn mạnh đến việc cho dù chủ nghĩa xã hội có được xây dựng hay không, nhất thiết phải xây dựng cho được sự liên kết và đoàn kết. Vậy tại sao đã 20 năm kể từ khi vấn đề về liên kết và đoàn kết được Lãnh tụ Ph. Ca-xtơ-rô đề cập, nay lại tiếp tục được nhấn mạnh?

Ông Van-tê Pô-ma: Quá trình lịch sử của Mỹ La-tinh đã tạo ra những xã hội khác nhau và trong các xã hội đó, lực lượng cánh tả cũng phải thực hiện những chiến lược khác nhau. Điều đó không có nghĩa là chúng ta không cần có một chiến lược chung cho toàn châu lục. Vì sao vậy? Bởi, cho dù mỗi nước đi theo định hướng chính trị riêng của mình, thành quả của mỗi lực lượng cánh tả tiến bộ tại mỗi quốc gia, dù là đi theo con đường xã hội chủ nghĩa hay tư bản chủ nghĩa, chỉ có thể đạt được khi có sự liên kết.

Chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa tư bản quốc tế luôn tìm cách ngăn chặn sự thành công của cánh tả ở cả những nước theo con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa, trừ khi chúng ta có được một mạng lưới liên kết, giúp cho sự phát triển của các quá trình tại mỗi quốc gia. Vì vậy, chủ đề đoàn kết, liên kết đến nay vẫn đang tiếp tục có hiệu lực.

Phóng viên: Các thành viên Nhóm Công tác của Diễn đàn chờ đợi điều gì tại cuộc họp diễn ra ở thủ đô La Ha-ba-na lần này?

Ông Van-tê Pô-ma: Cuộc họp này của Nhóm Công tác nhằm chuẩn bị cho Cuộc gặp lần thứ 19 Diễn đàn Xao Pao-lô (từ ngày 31-7 đến 4-8-2013), diễn ra tại ngay nơi Diễn đàn được tổ chức lần đầu tiên (thành phố Xao Pao-lô), là dịp để các thành viên Nhóm Công tác thảo luận văn kiện cơ sở, tập trung đi sâu vào những chủ đề của văn kiện. Một mặt, các thành viên cùng đánh giá cuộc khủng hoảng của chủ nghĩa tư bản và thực trạng hiện nay, tác động của cuộc khủng hoảng đối với khu vực; mặt khác, thảo luận về chiến lược đoàn kết khu vực, được cụ thể hóa trong sự liên kết. 

Diễn đàn Xao Pao-lô được tổ chức lần đầu tiên vào tháng 9-1990 tại thành phố Xao Pao-lô (Bra-xin), theo sáng kiến của Cựu Tổng thống Bra-xin, Chủ tịch Đảng Lao động (PT) Bra-xin Lu-la da Xin-va (Lula da Silva) và Lãnh tụ cách mạng Cu-ba Phi-đen Ca-xtơ-rô. Đây là nỗ lực của hơn 100 đảng cộng sản, công nhân và cánh tả tiến bộ Mỹ La-tinh nói chung và Đảng Lao động Bra-xin nói riêng trong việc tập hợp lại lực lượng và tìm kiếm một giải pháp, một mô hình xã hội chủ nghĩa mới thay thế cho mô hình chủ nghĩa tự do mới.

Phóng viên: Hiện lực lượng cánh tả, tiến bộ đang nắm quyền ở nhiều nước Mỹ La-tinh. Xin ông cho biết, những thách thức đối với Diễn đàn trước thực tế này?

Ông Van-tê Pô-ma: Thứ nhất, tại các quốc gia mà lực lượng cánh tả, tiến bộ đang cầm quyền, việc làm sâu sắc các quá trình thay đổi chính là thách thức chủ yếu. Thực tế là lực lượng cánh tả, tiến bộ tại các quốc gia này mới giành chiến thắng qua các cuộc bầu cử, trở thành những người cầm quyền, phải kế thừa một cơ cấu xã hội, chính trị và tư tưởng được xây dựng không phải cho nhân dân và vì nhân dân. Chính phủ của lực lượng cánh tả tiến bộ đứng trước thách thức phải làm sâu sắc các quá trình thay đổi này để được dân chủ hơn, phúc lợi xã hội nhiều hơn, chủ quyền dân tộc vững chắc hơn, liên kết khu vực tốt hơn và xây dựng các đường hướng chiến lược phát triển theo tinh thần mà lực lượng cánh tả ở mỗi nước mong muốn.

Thứ hai, là phải có được những chính phủ của cánh tả như những đòn bẩy để thúc đẩy nhanh hơn các quá trình liên kết. Quá trình liên kết ở Mỹ La-tinh đã phát triển nhưng vẫn còn chậm so với mong muốn của mỗi chúng ta. Các đảng cánh tả cầm quyền cần đóng vai trò thúc đẩy và nâng cao tính hiệu quả trong quá trình liên kết.

Thứ ba, lực lượng cánh tả, tiến bộ không chỉ là những nhà cầm quyền mà còn là những chính đảng và phong trào xã hội ở trong mỗi nước và cùng tồn tại với những lực lượng đối lập khác nhau. Điều này, đặt ra một mối quan hệ biện chứng khá phức tạp, có nghĩa là các chính phủ cánh tả, tiến bộ này cần duy trì quan hệ ngoại giao bình thường và hiệu quả với các chính phủ có định hướng chính trị khác, trong khuôn khổ của các liên kết khu vực, như Cộng đồng Các nhà nước Mỹ La-tinh và Ca-ri-bê (CELAC) và Liên minh Các quốc gia Nam Mỹ (UNASUR).

Bên cạnh đó, các đảng cánh tả, tiến bộ đang cầm quyền ở một số nước cần dành sự ủng hộ và đoàn kết đối với các đảng cánh tả, tiến bộ tại một số quốc gia hiện chưa giành được quyền lãnh đạo đất nước. Vấn đề này đang khiến cho một số chính đảng, thành viên của Diễn đàn gặp nhiều phức tạp trong việc xử lý quan hệ đối với các đảng, phong trào khác ở phạm vi quốc gia, cũng như đối với các chính phủ khác ở khu vực.

Phóng viên: Chúng ta đã và đang chứng kiến sự ủng hộ mà Diễn đàn dành cho Chính phủ vừa được bầu tại Cộng hòa Bô-li-va-ri-a-na Vê-nê-xu-ê-la. Diễn đàn Xao Pao-lô còn có thể làm gì hơn nữa để ủng hộ Vê-nê-xu-ê-la? 

Ông Van-tê Pô-ma: Một là, điều mà chúng ta cần phải làm là tiếp tục làm cho cộng đồng quốc tế thấy rõ rằng, phong trào cánh tả ở Vê-nê-xu-ê-la đã chiến thắng trong cuộc bầu cử. Ông Ni-cô-lát Ma-đu-rô (Nicolas Maduro) là Tổng thống chân chính, hợp pháp của Vê-nê-xu-ê-la.

Hai là, chúng ta cần dành sự đoàn kết chính trị cho Vê-nê-xu-ê-la. Các đồng chí Vê-nê-xu-ê-la hiện đang gặp nhiều thách thức, trong đó có việc phải củng cố vững chắc vai trò lãnh đạo tập thể. Quá trình thay đổi của nền kinh tế Vê-nê-xu-ê-la nhằm bảo đảm ổn định về lương thực, thực phẩm và tự chủ về công nghiệp, cũng như giải quyết những phúc lợi xã hội có từ việc xuất khẩu dầu lửa từ hơn một thế kỷ nay, đang gặp nhiều khó khăn. Các đồng chí Vê-nê-xu-ê-la nhận thức rõ sự cần thiết này và coi đó là sự tất yếu.

Tôi cho rằng, mặc dù chúng ta đang hành động trong bối cảnh mà các lực lượng cánh hữu trên thế giới và tại mỗi quốc gia đang rất hung hăng và ngạo mạn, tuy nhiên, tình hình này sẽ được giải quyết nhanh hơn nếu có sự đoàn kết chính trị, kinh tế và xã hội, cùng với sự ủng hộ không chỉ về chính trị mà cả về thực tiễn, của các nền kinh tế trong khu vực.

Phóng viên: Một cuộc phản công của đế quốc Mỹ trong khu vực đang hiển hiện: bằng chứng là Cuộc đảo chính ở Hôn-đu-rát (Honduras), đảo chính nghị viện ở Pa-ra-goay (Paraguay), việc phủ nhận kết quả bầu cử ở Vê-nê-xu-ê-la, các mưu toan đảo chính ở Bô-li-vi-a (Bolivia) và Ê-cu-a-đo (Ecuador). Diễn đàn sẽ làm gì trong tình hình này?

Ông Van-tê Pô-ma: Trước hết, chúng ta cần nhận thức về cuộc phản công. Tiếp đến là, phải đẩy nhanh quá trình liên kết và đoàn kết giữa các đảng, các phong trào và các chính phủ tiến bộ. Ví dụ về trường hợp của Pa-ra-goay, để chuẩn bị cho cuộc bầu cử của nước này diễn ra vào ngày 21-4 vừa qua, Diễn đàn Xao Pao-lô đã nỗ lực để phong trào cánh tả Pa-ra-goay có thể đưa ra một danh sách ứng cử viên duy nhất vào Nghị viện. Tuy nhiên, kết quả đã không như mong đợi. Phong trào cánh tả Pa-ra-goay đã về vị trí thứ 3, 4 và 5 trong quá trình bầu cử, tạo ra một thất bại chính trị hơn là thất bại về bầu cử. Do vậy, chúng ta cần phải có ý thức về tình hình và có các biện pháp để sự đoàn kết trở thành hiện thực. Cần nhận thức rằng, cuộc chiến chủ yếu là cần làm cho quần chúng giác ngộ. Và yếu tố quyết định ai sẽ thắng, chính là sự giác ngộ của đa số quần chúng./.

Đảng Cộng sản Việt Nam có mối quan hệ gắn bó với Diễn đàn Xao Pao-lô ngay từ những hội nghị đầu tiên, thông qua việc cử các đoàn đại biểu đến dự và làm quan sát viên tại Diễn đàn. Tại các buổi gặp gỡ và làm việc với các đảng cộng sản, công nhân và cánh tả khu vực Mỹ La-tinh, đoàn đại biểu Đảng ta luôn nhận được sự đón chào trân trọng cùng với những lời bày tỏ sự cảm ơn chân thành từ phía bạn và những lời ca ngợi những thành tựu đổi mới của nhân dân ta. Tham dự Diễn đàn Xao Pao-lô, Đảng ta có dịp trao đổi kinh nghiệm tổng kết từ thực tiễn cách mạng Việt Nam. Tham luận của đoàn đại biểu Đảng ta với tiêu đề “Thành tựu và bài học tổng quát của cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam 70 năm qua” tại Diễn đàn lần thứ IX, được tổ chức ở Ni-ca-ra-goa (năm 2000) đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của các đại biểu tham dự.