Lời Ban Biên tập: Nhà nước ta coi giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Sau hơn 20 năm đổi mới, giáo dục Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, so với yêu cầu phát triển của đất nước còn nhiều việc phải làm. Đây cũng là vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm của bạn đọc. Tạp chí xin trao đổi cùng độc giả một số nội dung có liên quan.

Hỏi: Chính sách của Nhà nước ta về giáo dục các cấp, trực tiếp là cấp trung học phổ thông và đại học trong thời gian tới?

Đáp: Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa ban hành thông báo kết luận của Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Thiện Nhân tại cuộc họp lãnh đạo cán bộ chủ chốt các vụ, cục, đơn vị trực thuộc Bộ về việc tiếp tục thực hiện chủ trương đổi mới thi và tuyển sinh.

- Năm học 2008 - 2009 vẫn tổ chức hai kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, bổ túc trung học phổ thông và thi tuyển sinh vào đại học, cao đẳng.

- Thi tốt nghiệp trung học phổ thông và bổ túc trung học phổ thông vào các ngày 28, 29 và 30-5-2009.

- Không tổ chức kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông và bổ túc trung học phổ thông lần 2.

- Các học sinh không đỗ tốt nghiệp được Sở Giáo dục và Đào tạo cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông để tạo điều kiện cho các học sinh này học nghề.

- Thi tuyển sinh đại học, cao đẳng vẫn được tổ chức theo phương thức “ba chung” chia làm ba đợt vào các ngày 3, 4, 5 tháng 7 (đợt1); ngày 8, 9, 10 tháng 7 (đợt 2) và ngày 14, 15, 16 tháng 7 (đợt 3) năm 2009. Nếu kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông và bổ túc trung học phổ thông đạt được sự nghiêm túc và tin cậy như kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng hiện nay thì việc tổ chức một kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông sẽ được thực hiện vào năm 2010.

Hỏi: Những yêu cầu để nâng cao chất lượng giáo dục trong thời gian tới?

Đáp: Về chiến lược phát triển giáo dục thời gian tới, Thủ tướng Chính phủ vừa có 5 yêu cầu cho ngành giáo dục với tinh thần chung là nâng cao tính khả thi, hiệu quả và đóng góp của giáo dục và đào tạo vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Một là, tập trung nâng cao chất lượng giáo dục ở các cấp học và trình độ đào tạo, đặc biệt là ở đại học. Tạo bước đột phá về dạy nghề và đào tạo theo nhu cầu xã hội. Phấn đấu tăng chỉ tiêu về tỷ lệ lao động qua đào tạo vào năm 2010 lên50%.

Tạo điều kiện để thu hút các thành phần kinh tế và người học tham gia, hỗ trợ công tác đào tạo, nhằm tạo sự chuyển biến thực sự, nhảy vọt về đào tạo nghề và dạy nghề theo nhu cầu xã hội, đáp ứng yêu cầu cả về số lượng và chất lượng lao động cho nền kinh tế nói chung và các doanh nghiệp trong và ngoài nước nói riêng.

Hai là, tiếp tục hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng cơ cấu hợp lý, thống nhất, mở, liên thông; đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng đa dạng của nhân dân. Chuẩn bị phương án sử dụng vốn vay của Ngân hàng Thế giới và Ngân hàng Phát triển châu á để xây dựng bốn trường đại học đạt trình độ quốc tế.

Ba là, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục của Chính phủ, của Bộ Giáo dục và Đào tạo và cơ quan quản lý giáo dục các cấp; trong đó chú trọng việc ban hành kịp thời, đầy đủ các văn bản quản lý, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, bố trí cán bộ phù hợp với yêu cầu nhiệmvụ.

Bốn là, xây dựng chính sách tài chính cho giáo dục theo hướng Nhà nước tiếp tục chăm lo tốt hơn nữa cho giáo dục; ưu tiên đầu tư ngân sách bảo đảm giữ mức tỷ lệ 20% tổng chi ngân sách nhà nước cho giáo dục và có thể tăng thêm lên đến 21% - 22%; gắn với việc phải quản lý tốt, đầu tư có hiệu quả; thực hiện có hiệu quả cơ chế tự chủ đối với các cơ sở giáo dục công lập. Đồng thời, xác định rõ các cơ chế, chính sách đẩy mạnh xã hội hóa, huy động các nguồn lực xã hội đầu tư cho giáo dục, đào tạo, phát triển mạnh các cơ sở giáo dục ngoài công lập.

Nhà nước có chính sách cụ thể hỗ trợ cho các cơ sở giáo dục ngoài công lập (cả ở đại học, dạy nghề và phổ thông), trước hết về đất đai và vốn. Xác định rõ ràng, cụ thể các tiêu chí thành lập cơ sở giáo dục, bảo đảm chất lượng, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và các tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội tham gia vào công tác thành lập trường theo quy hoạch phát triển của Nhà nước.

Năm là, đối với giáo dục mầm non và phổ thông ở các trường công lập, ngân sách nhà nước là nguồn tài chính chủ yếu để bảo đảm chi phí của quá trình đào tạo. Học phí là sự đóng góp một phần nhỏ của người dân, phù hợp với khả năng chi trả của các gia đình, để chia sẻ chi phí đào tạo với Nhànước.

Đối với đào tạo nghề nghiệp từ trình độ sơ cấp đến đại học ở các trường công lập, học phí là sự chia sẻ quan trọng của người học trong chi phí đào tạo. Nhà nước thực hiện việc miễn, giảm học phí đối với đối tượng nghèo, diện chính sách, cho vay để học nghề các trình độ. Các cơ sở giáo dục và đào tạo ngoài công lập phải tuân thủ các quy định về chất lượng của Nhà nước và tự quyết định mức học phí.

Hỏi: Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam giai đoạn 2008 - 2020 là gì?

Đáp: GS, TS Nguyễn Hữu Châu - Phó Trưởng Ban Thường trực - Ban Biên soạn chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2008 - 2020 cho biết: Từ nay đến năm 2015, cả nước có khoảng 95% và năm 2020 có 98% trẻ 5 tuổi qua lớp mẫu giáo, chuẩn bị vào lớp 1. Mạng lưới các cơ sở giáo dục mầm non, nhất là ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa được phát triển, bảo đảm đến năm 2010 có 80%, năm 2015 có 95% và năm 2020 có 100% số xã, phường có trường, lớp mầm non. Chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ đến năm 2020 sẽ có những chuyển biến cơ bản, trẻ được phát triển hài hòa về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ với 90% số trẻ 5 tuổi đạt chuẩn phát triển, tỷ lệ suy dinh dưỡng dưới mức 10%.

Với bậc học phổ thông, ngành giáo dục đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2010 có 63/63 tỉnh, thành phố đạt chuẩn phổ cập bậc trung học cơ sở (THCS), trong đó có 70% phổ cập đúng độ tuổi và đến năm 2020 sẽ đạt 100%. Phấn đấu đến năm 2020 có 80% số thanh niên Việt Nam trong độ tuổi đạt trình độ học vấn tương đương trung học phổ thông (THPT). Về chất lượng, với giáo dục tiểu học phấn đấu 60% số học sinh đạt yêu cầu quốc gia về đọc hiểu vào năm 2010, 75% vào năm 2015 và tăng dần ở những năm tiếp theo. Năm 2020, sẽ có 70% số học sinh được học chương trình tiếng Anh mới từ lớp 3 và đạt mức độ 1 theo chuẩn năng lực ngoại ngữ quốc tế...

Với giáo dục nghề nghiệp, ngành giáo dục đặt mục tiêu đến năm 2020 có khoảng 30% số học sinh tốt nghiệp THPT được học trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Với giáo dục thường xuyên, năm 2010 phấn đấu tăng tỷ lệ người biết chữ trong độ tuổi 15 trở lên đạt 96%, đến năm 2015 là 97% và 98% vào năm 2020.

Đặc biệt, với giáo dục đại học, sẽ nâng tỷ lệ sinh viên/ vạn dân lên 200 vào năm 2010, lên 300 vào năm 2015 và 450 vào năm 2020. Mở rộng quy mô đào tạo trong các cơ sở giáo dục đại học ngoài công lập, phấn đấu đến năm 2020 đưa tỷ lệ sinh viên trong các cơ sở ngoài công lập chiếm 40% tổng số sinh viên cả nước. Về chất lượng, mục tiêu tới năm 2020 sẽ phải có ít nhất 5 trường đại học Việt Nam được xếp hạng trong số 100 trường đại học hàng đầu của khu vực ASEAN và 2 trường đại học đứng trong danh sách 200 trường đại học hàng đầu thế giới. Theo đó, sinh viên phải có khả năng sử dụng tiếng Anh trong học tập, nghiên cứu và làm việc sau khi tốt nghiệp. 80% số sinh viên đạt mức 3 tiêu chuẩn năng lực ngoại ngữ quốc tế. Đến năm 2020, có ít nhất 5% tổng số sinh viên tốt nghiệp có trình độ ngang bằng với sinh viên tốt nghiệp loại giỏi ở các trường đại học hàng đầu trong khối ASEAN, 85% số sinh viên tốt nghiệp được các doanh nghiệp, cơ quan sử dụng lao động đánh giá đáp ứng được yêu cầu công việc. Về đội ngũ giảng viên, phấn đấu đến năm 2020 có 65% số giảng viên đại học đạt trình độ thạc sĩ và 30% là tiến sĩ./.