Tham dự Hội nghị có Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh, Phó trưởng Ban Chỉ đạo và đại diện Lãnh đạo các bộ, ngành trung ương, thành viên Ban Chỉ đạo; đại diện lãnh đạo một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. 

Đây là hội nghị có tầm quan trọng đặc biệt nhằm tập hợp, đánh giá toàn diện kết quả thực hiện Nghị quyết về tam nông của Trung ương, làm cơ sở nghiên cứu, đổi mới nhanh các cơ chế chính sách thúc đẩy phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước các cấp đối với nông nghiệp. Sau 5 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 (khóa X), ngành nông nghiệp nước ta tiếp tục phát triển khá toàn diện và đang chuyển dịch theo hướng phát triển các sản phẩm chủ lực có lợi thế, sản xuất hàng hóa, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia góp phần quan trọng xóa đói giảm nghèo, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn của nền kinh tế. 

Báo cáo tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát cho biết, trong giai đoạn 2009 - 2013, GDP nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản tăng bình quân 2,9%/năm, trong đó, nông nghiệp tăng 2,5%, lâm nghiệp tăng 5% và thủy sản tăng 4%; tổng kim ngạch xuất khẩu tăng bình quân 15,2% (dự kiến năm 2013 đạt 27,5 tỷ USD). Xây dựng nông thôn mới đã trở thành phong trào mạnh mẽ lan rộng cả nước, qua 3 năm thực hiện đã góp phần thay đổi diện mạo, cải thiện điều kiện sống của dân cư nhiều vùng nông thôn. Thu nhập bình quân của người dân nông thôn năm 2013 ước đạt khoảng 19,97 triệu đồng/năm, gấp 2,18 lần so với mức 9,2 triệu đồng năm 2008. Tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 2%/năm so với 2008. Mô hình “cánh đồng mẫu lớn” được nhiều địa phương hưởng ứng và nhân rộng ở 43 tỉnh, trên diện tích khoảng 100 ngàn ha trồng lúa. Xuất hiện ngày càng nhiều doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, trong đó, có nhiều doanh nghiệp đạt hiệu quả cao. 

Tuy đạt được nhiều thành tích quan trọng, song công tác tam nông vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, tồn tại như: chưa ngăn được suy giảm tốc độ tăng trưởng nông nghiệp; sản xuất nông nghiệp chậm chuyển biến theo hướng hiện đại, năng suất; giá trị thương mại, sức cạnh tranh và hiệu quả sản xuất nhiều loại nông sản còn thấp; an toàn vệ sinh thực phẩm vẫn là vấn đề bức xúc trong xã hội; sự gắn kết giữa công nghiệp, dịch vụ với sản xuất nông nghiệp thiếu chặt chẽ; phần lớn vật tư nông nghiệp vẫn nhập khẩu; Chương trình Xây dựng nông thôn mới thực hiện chậm, nhiều nơi thiếu nguồn lực, trông chờ vào sự hỗ trợ của ngân sách cấp trên; đời sống của dân cư nông thôn nhìn chung còn thấp; khoảng cách giàu nghèo giữa nông thôn và thành thị, giữa miền xuôi và miền núi, giữa các vùng miền có xu hướng gia tăng; đáng chú ý là tuổi bình quân của lao động nông nghiệp tăng do tình trạng người trẻ dời bỏ nông nghiệp đang gia tăng; tỷ lệ lao động được đào tạo còn thấp, số lượng đào tạo trong 5 năm qua chỉ bằng 4,1% tổng số lao động nông thôn… 

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nêu rõ, qua Hội nghị này cần tổng hợp mọi vấn đề sau 5 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 7, kể cả những vấn đề phát sinh ở xã, thôn, bản để tổng hợp tư liệu báo cáo Bộ Chính trị. Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu tập trung trí tuệ, tích cực thảo luận để cung cấp, chắt lọc nhiều thông tin cho Hội nghị; đặc biệt cần làm rõ những khó khăn, tồn tại, phân tích nguyên nhân để có phương hướng khắc phục, sửa chữa, nâng cao hiệu quả công tác nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Chủ tịch Quốc hội lưu ý việc đánh giá, phân tích cần cân nhắc đến đặc thù khác nhau về thời tiết, khí hậu, đối tượng nông dân giữa các vùng miền trong cả nước để có kết luận phù hợp. 

Gợi ý các nội dung thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh, Hội nghị cần thẳng thắn, đánh giá sâu sắc kết quả quán triệt tầm quan trọng của công tác tam nông, ý nghĩa mang tính chiến lược của vấn đề nông nghiệp, nông dân và nông thôn trong cả hệ thống chính trị. Đánh giá kết quả công nghiệp hóa sản xuất nông nghiệp; ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào nông nghiệp. Chủ tịch Quốc hội lưu ý các địa phương tránh tình trạng chỉ chú trọng phát triển công nghiệp, xem nhẹ quan tâm đầu tư cho nông nghiệp. Cần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ngay trong sản xuất nông nghiệp; cần tuyệt đối tránh tư tưởng “bỏ rơi” sản xuất nông nghiệp. 

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị các đại biểu đánh giá kết quả xây dựng nông thôn mới gắn với giảm nghèo bền vững; phân tích hậu quả việc chạy theo tiêu chí xây dựng nông thôn mới một cách hình thức; kết quả nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, an ninh trật tự của người nông dân, sự gắn kết giữa đô thị và nông thôn. Đặc biệt, phải xem xét kết quả thực hiện vai trò làm chủ của người nông dân trong xây dựng nông thôn mới. Nông dân là lực lượng của công nghiệp hóa, hiện đại hóa, của phát triển và xây dựng đất nước. Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Ban Chỉ đạo phân tích, làm rõ vai trò của cơ quan quản lý nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể, tổ chức xã hội, cũng như sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp trong công tác nông nghiệp, nông dân và nông thôn.

** Buổi chiều, Hội nghị tiếp tục với phần thảo luận của các đại biểu xung quanh những bài học kinh nghiệm trong phát triển nền kinh tế nông nghiệp, nâng cao đời sống người nông dân ở các địa phương.

Thảo luận tại Hội nghị, chia sẻ những thành tựu ban đầu sau 5 năm triển khai Nghị quyết 26/NQ-TW, nhiều ý kiến cũng thẳng thắn nêu bật những tồn tại, khó khăn từ chính sách đến việc tổ chức thực hiện Nghị quyết, đồng thời kiến nghị nhiều giải pháp đề nghị Trung ương xem xét, điều chỉnh cơ chế chính sách phù hợp.

Theo Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Nguyễn Quốc Cường, việc huy động vốn đầu tư xã hội trong phát triển nông nghiệp, nông thôn hiện đang có dấu hiệu giảm sút rõ rệt. Việc thu hút khối doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp còn chuyển biến chậm. Nhìn chung nền sản xuất nông nghiệp còn ở trong tình trạng bị động, sức cạnh tranh thấp. Dẫn chứng nhiều địa phương, diện tích trồng lúa, chuyên canh lúa hiệu quả thấp, đời sống người trồng lúa còn nhiều khó khăn, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam nhấn mạnh: Đáng lo ngại, tình trạng nhiều nơi, người nông dân bỏ ruộng, dời bỏ sản xuất nông nghiệp đang có xu hướng gia tăng. Lực lượng sản xuất nông nghiệp chủ yếu là người trung, cao tuổi và trẻ em, ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện các chương trình phát triển nông thôn, nông nghiệp.

Theo đánh giá của Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam, thời gian qua, công tác ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất nông nghiệp còn chưa đạt yêu cầu đề ra: Công nghệ nhân và sản xuất giống thấp; công nghệ nuôi trồng thủy sản đơn điệu; công nghệ chế biến bảo quản sau thu hoạch còn bỏ ngỏ, chủ yếu dựa vào các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Cơ sở hạ tầng thủy lợi có khá hơn những vẫn chưa đáp ứng yêu cầu. Công tác quản lý Nhà nước về vật tư nông nghiệp đầu vào còn kém, vẫn diễn ra tình trạng làm giả thuốc bảo vệ thực vật. Ông Cường cũng cho rằng, hiện có quá nhiều cấp trung gian giữa người sản xuất và người tiêu dùng các sản phẩm nông nghiệp. Giá trị gia tăng hiện chủ yếu thuộc về cấp trung gian, người sản xuất thụ hưởng thấp.

Một số ý kiến tại Hội nghị kiến nghị Trung ương sớm có biện pháp mạnh mẽ toàn diện hơn nữa để thúc đẩy phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng khả thi, bền vững hơn; khắc phục tình trạng phân tán trong sản xuất, nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp. Đặc biệt, cần đổi mới chính sách tín dụng để thu hút đầu tư cho nông nghiệp, nông dân và nông thôn, tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực này. Nhà nước cần mở rộng ưu đãi để tăng cường thu hút lực lượng nhân lực chất lượng cao, cán bộ khoa học kỹ thuật đến với nông thôn. Các đại biểu cũng kiến nghị Trung ương cần có chỉ đạo các địa phương quản lý tốt diện tích đất trồng lúa nhằm đảm bảo an ninh lương thực trước mắt và lâu dài cho đất nước.

Phát biểu kết luận Hội nghị sau một ngày làm việc, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn khẳng định quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong việc tiếp tục thực hiện tốt hơn nữa các mục tiêu của Nghị quyết có tầm ý nghĩa chiến lược này.

Lắng nghe và tiếp thu các ý kiến của các đại biểu tại Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, mục đích cao nhất của Nghị quyết là tăng cường nhận thức một cách sâu sắc trong toàn Đảng, toàn dân về vai trò của công cuộc xây dựng nông thôn, vai trò của nông dân trong tiến trình phát triển của đất nước và không ngừng nâng cao đời sống người nông dân. Xây dựng và phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn phải gắn liền với công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Đánh giá cao thành tựu chung của cả nước trong triển khai Nghị quyết của Trung ương, góp phần làm chuyển biến quan trọng bộ mặt nông thôn, nâng cao một bước đời sống người nông dân, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cấp ủy, chính quyền địa phương cần nhận thức rõ, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phải bắt đầu từ xây dựng và phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn.

Chỉ rõ, phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn phải dựa trên vai trò chủ thể của người nông dân, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cho rằng, để thực hiện hiệu quả Nghị quyết của trung ương về tam nông, cần chủ động khai thác tốt tiềm năng tài nguyên, thế mạnh, nguồn nhân lực và đặc thù của địa phương; đi đôi với làm tốt việc xây dựng thương hiệu, không ngừng mở rộng thị trường. Phát triển nông nghiệp, nông thôn phải dựa trên nền tảng ứng dụng khoa học công nghệ; phải tuân thủ nguyên tắc của cơ chế thị trường.

Chủ tịch Quốc hội khẳng định, xây dựng nông nghiệp, nông dân và nông thôn không chỉ là nhiệm vụ của riêng người nông dân hay riêng cơ quan nhà nước mà là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị; trong đó, có vai trò quan trọng của các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần vận dụng Nghị quyết một cách linh hoạt, sáng tạo tùy thuộc vào điều kiện tự nhiên, vị trí, đặc thù của mỗi địa phương, vùng miền để có kết quả cao nhất. Trên tinh thần đó, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị các địa phương làm tốt hơn nữa khâu quy hoạch trong xây dựng nông thôn mới sao cho quy hoạch nông nghiệp gắn liền được với quy hoạch các ngành nghề công nghiệp, thương mại, dịch vụ; gắn với quy hoạch ngành; quy hoạch giao thông và nhất là bám sát quy hoạch sử dụng đất.

Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn mong muốn các địa phương tập trung đổi mới mô hình tổ chức sản xuất; không ngừng đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp; chú trọng công tác giáo dục, đào tạo, dạy nghề; quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, phù hợp với mục đích cao nhất của Nghị quyết là không ngừng nâng cao đời sống người nông dân./.