Định hướng và tầm nhìn phát triển

Để phục vụ cho mục tiêu phát triển trong cả ngắn và dài hạn, tỉnh Quảng Ninh xác định quy hoạch phải đáp ứng và phù hợp chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của cả nước, của vùng và các quy hoạch ngành, lĩnh vực; có tính liên kết cao, tạo bước đột phá trên cơ sở phát huy các tiềm năng, lợi thế của tỉnh, bảo đảm tính hiện đại, đồng bộ, xứng tầm quốc tế, tạo ra một Quảng Ninh phát triển vượt trội và bền vững. Từ các quy hoạch chiến lược, tỉnh Quảng Ninh xác lập tầm nhìn dài hạn, gắn với xây dựng quy hoạch đồng bộ, thống nhất giữa quy hoạch chung với quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết, có định hướng, tầm nhìn chiến lược.

Trong những năm gần đây, tỉnh Quảng Ninh đã thể hiện tinh thần tự lực tự cường, khát vọng phát triển trên cơ sở của một địa phương có nhiều tiềm năng, thế mạnh. Nổi bật nhất là hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại, bảo đảm liên thông tổng thể, thay đổi căn bản năng lực cạnh tranh của tỉnh. Tỉnh tích cực thực hiện chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang phát triển theo chiều sâu; xác định các đột phá chiến lược, các trọng tâm, trọng điểm với tầm nhìn dài hạn để huy động nguồn lực theo phương châm nội lực là căn bản, ngoại lực là quan trọng, kết hợp chặt chẽ nội lực với ngoại lực, tạo ra nguồn lực tổng hợp tối ưu.

Về kết cấu hạ tầng

Đầu tư hoàn thiện hạ tầng giao thông là một trong ba đột phá chiến lược được tỉnh Quảng Ninh xác định là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt. Ngay sau Đại hội lần thứ 15 của Đảng bộ tỉnh, tiếp nối những thành công về phát triển hạ tầng giao thông, đô thị, tỉnh triển khai nhiều công trình giao thông quan trọng có tính liên kết cao. Trong đó, tiếp tục kiên trì thực hiện phương châm “lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư”, ưu tiên bố trí, sử dụng vốn ngân sách nhà nước như là vốn “mồi” để kích thích, khai thác tối đa nguồn vốn của các thành phần kinh tế khác cho phát triển hạ tầng giao thông.

Mục tiêu của tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030, tầm nhìn năm 2050 là tiếp tục tập trung phát triển hệ thống các đô thị theo hướng bền vững, tạo tiền đề quan trọng trong phát triển đô thị thông minh. Xây dựng hoàn chỉnh hệ thống đô thị toàn tỉnh, phát triển theo mô hình chuỗi đô thị, là động lực phát triển kinh tế của miền Bắc và cả nước, đáp ứng mục tiêu phát triển Quảng Ninh trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030 với dịch vụ công nghiệp hiện đại, trung tâm du lịch đẳng cấp quốc tế, trọng điểm du lịch hàng đầu quốc gia. Cùng với đó, tỉnh tiếp tục nâng cao chất lượng sống đô thị thông qua việc tập trung nguồn lực hợp lý để xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật đô thị và hạ tầng xã hội đô thị, kiến trúc cảnh quan phù hợp, đồng bộ, từng bước hiện đại và bền vững.

Quy hoạch “một tâm, hai tuyến, đa chiều” đã góp phần kết nối hành lang kinh tế đông - tây, tạo kết nối nội vùng và liên vùng. Từ hạ tầng giao thông đồng bộ, tỉnh Quảng Ninh đã hình thành chuỗi mắt xích quan trọng để có thể khai thác thế mạnh riêng của từng khu vực, hình thành mô hình liên kết kinh tế tiểu vùng. Đến nay, tỉnh Quảng Ninh có sân bay quốc tế, cảng biển chuyên dụng hiện đại liên thông đến các cảng biển hàng đầu thế giới, tham gia vào trục cao tốc dài nhất Việt Nam để trở thành tỉnh đa cực, đa trung tâm, phát triển đồng bộ và toàn diện.

Không gian phát triển tâm - tuyến của Quảng Ninh trong giai đoạn 2020 - 2025 tiếp tục xác định lấy tâm là thành phố Hạ Long, trung tâm chính trị - hành chính - kinh tế - văn hóa của tỉnh, phát triển theo mô hình đa cực, lấy vịnh Cửa Lục làm trung tâm kết nối. Tuyến hành lang phía Tây xuất phát từ Hạ Long đến Đông Triều hướng tới đồng bằng sông Hồng và Thủ đô Hà Nội, phát triển chuỗi đô thị - công nghiệp xanh, công nghiệp sạch, công nghệ cao và du lịch văn hóa, lịch sử, tâm linh; trong đó Khu kinh tế ven biển Quảng Yên là hạt nhân, động lực tăng trưởng mới của tuyến phía Tây và của tỉnh, phát triển theo mô hình thành phố thông minh với các khu đô thị - công nghiệp - dịch vụ - cảng biển thông minh, hiện đại. Tuyến phía Đông xuất phát từ Hạ Long đến Móng Cái và hướng tới Đông Bắc Á, phát triển chuỗi đô thị sinh thái - dịch vụ - thương mại, dịch vụ tổng hợp cao cấp, nông nghiệp sạch, công nghệ cao và kinh tế biển, lấy phát triển công nghiệp để dẫn dắt nông nghiệp. Phát triển Khu kinh tế Vân Đồn, Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái là hai mũi đột phá.

Các khu công nghiệp có thể kết nối tới cảng biển, cửa khẩu, nguồn nhân lực, tạo ra chuỗi cung ứng sản xuất, đáp ứng nhiều sản phẩm kết hợp, chuỗi kinh tế hỗ trợ để cùng phát triển, hình thành cộng đồng doanh nghiệp, tạo không gian phát triển mới... Đây chính là động lực quan trọng hấp dẫn các nhà đầu tư, để hình thành chuỗi sản phẩm kinh tế có chất lượng cao.

Lợi thế được cộng hưởng khi hạ tầng giao thông phát triển, trong đó tỉnh Quảng Ninh là một trong những địa phương dẫn đầu về tốc độ phát triển và hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại bảo đảm liên thông, tổng thể, góp phần thúc đẩy liên kết vùng, hợp tác hóa lãnh thổ, tạo những hành lang, không gian phát triển mới, được tính toán, cân nhắc với kiến tạo cảnh quan - kiến trúc công trình mang dấu ấn bản sắc địa phương.

Về kinh tế - xã hội

Tỉnh Quảng Ninh lấy xây dựng quy hoạch tổng thể và cải cách hành chính là nền tảng phát triển bền vững; là công cụ quản lý của Nhà nước; là phương tiện giám sát của nhân dân. Trên cơ sở đó, tỉnh tiến hành xây dựng quy hoạch bảo đảm tính đồng bộ, tính thống nhất giữa quy hoạch chung với quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết, có định hướng, tầm nhìn chiến lược; công khai, minh bạch làm căn cứ thực hiện và tổ chức để nhân dân giám sát, xóa bỏ “tư duy nhiệm kỳ”. 

Mục tiêu của tỉnh là đến năm 2025, trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại, là một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện của khu vực phía Bắc, giữ đà tăng trưởng hằng năm trên 10%, tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) bình quân đầu người tới năm 2025 đạt trên 10.000 USD. Trong tầm nhìn đến năm 2030, xây dựng, phát triển Quảng Ninh là tỉnh kiểu mẫu giàu đẹp, văn minh, hiện đại; là một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện; trung tâm du lịch quốc tế, trung tâm kinh tế biển, cửa ngõ của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước; GRDP bình quân đầu người đạt trên 15.000 USD;...

Về mô hình tăng trưởng, tỉnh Quảng Ninh đưa ra mục tiêu cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, dựa vào ba trụ cột là thiên nhiên, con người, văn hóa; kết hợp với xu thế hòa bình, hợp tác, hội nhập và cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư theo hướng: Phát triển dịch vụ tổng hợp hiện đại ngày càng giữ vai trò chủ đạo, du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Ưu tiên thu hút công nghiệp xanh, công nghiệp sạch, công nghệ cao, công nghệ thông minh, thân thiện với môi trường. Tăng nhanh tỷ trọng đóng góp của công nghiệp chế biến, chế tạo; phát triển hợp lý, bền vững ngành công nghiệp khai khoáng. Phát triển kinh tế biển và nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp công nghệ cao. Phát triển doanh nghiệp và phát triển mạnh khu vực kinh tế tư nhân, khởi nghiệp sáng tạo, phát triển sản phẩm chủ lực và xây dựng thương hiệu của tỉnh, tạo sự liên kết giữa các thành phần kinh tế. Đẩy mạnh chuyển giao, ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ; huy động, phân bổ, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực đầu tư phát triển; sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả tài nguyên thiên nhiên⁽¹⁾.

Tỉnh Quảng Ninh tiếp tục đẩy nhanh đô thị hóa với sự định hình rõ nét chức năng đô thị biển và hình thái tổ chức không gian lãnh thổ hướng tới xây dựng thành phố trực thuộc Trung ương. Mục tiêu của tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030, tầm nhìn năm 2050 là tiếp tục tập trung phát triển hệ thống các đô thị theo hướng bền vững, tạo tiền đề quan trọng trong phát triển đô thị thông minh, nền kinh tế xanh dựa trên khoa học -  công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao. Xây dựng hoàn chỉnh hệ thống đô thị toàn tỉnh, phát triển theo mô hình chuỗi đô thị, đáp ứng mục tiêu phát triển tỉnh Quảng Ninh trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030. Cùng với đó, tỉnh tiếp tục nâng cao chất lượng sống đô thị thông qua việc tập trung nguồn lực hợp lý để xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật đô thị và hạ tầng xã hội đô thị, kiến trúc cảnh quan phù hợp, đồng bộ, từng bước hiện đại và bền vững.

Tạo liên kết với các địa phương trong phát triển kinh tế - xã hội

Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 xác định nhu cầu: “Phát triển kinh tế vùng: Xây dựng quy hoạch, tổ chức không gian lãnh thổ quốc gia một cách hợp lý, phát huy tốt nhất các lợi thế đặc thù của mỗi vùng, địa phương và tăng cường tính liên kết nội vùng và liên vùng để tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu, tạo không gian phát triển mới”. Kết nối kinh tế trục cao tốc phía Đông - Tây hướng tới việc xây dựng một mô hình liên kết kinh tế tiểu vùng, tạo không gian phát triển mới, phát huy tối đa lợi thế của các địa phương, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, cực tăng trưởng trong vùng đồng bằng sông Hồng.

Vừa qua, tuyến cao tốc Vân Đồn - Móng Cái là mảnh ghép cuối cùng được hoàn thành của tuyến cao tốc xuyên tỉnh Quảng Ninh với tổng chiều dài 176km, chiếm 16,83% tổng chiều dài đường cao tốc của cả nước đưa tỉnh Quảng Ninh trở thành điểm trung chuyển chiến lược trong khu vực Đông Á - Đông Nam Á, ASEAN - Trung Quốc. Đây là tuyến đường có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc khơi thông kết nối liên kết vùng; rút ngắn về khoảng cách và thời gian, mở rộng không gian phát triển; khơi thông và thúc đẩy tiềm năng các khu vực động lực. Tuyến đường này không chỉ có ý nghĩa với cực tăng trưởng Quảng Ninh thông qua hai mũi đột phá là Khu kinh tế Vân Đồn và Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái, mà còn kết nối ba cửa khẩu quốc tế quan trọng của khu vực miền Bắc là Lào Cai, Hữu Nghị, Móng Cái. Từ đó, hình thành mô hình liên kết kinh tế tiểu vùng, chuỗi kinh tế hỗ trợ để cùng phát triển, tạo không gian phát triển mới... Có thể nói, tỉnh Quảng Ninh đã thực hiện quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, và hiện nay, quy hoạch “một tâm, hai tuyến, đa chiều” đã hình thành và chứng minh là đúng đắn: Kết nối hành lang kinh tế đông - tây, tạo ra kết nối vùng, phù hợp chủ trương của Đảng. Tỉnh Quảng Ninh và Hải Phòng đã trở thành cực tăng trưởng mới.

Với tuyến cao tốc liên vùng Hà Nội - Hải Phòng - Hạ Long - Vân Đồn - Móng Cái chạy qua các tỉnh, thành phố lớn, như Hà Nội, Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng và Quảng Ninh đã kiến tạo ra hành lang giao thông gắn với hành lang kinh tế, hành lang đô thị, mở ra không gian phát triển mang tính liên vùng.

Cùng với đó, tỉnh đang nghiên cứu đầu tư đường kết nối Hạ Long - Lạng Sơn và Hạ Long - Bắc Giang, đây là những tuyến giao thông quan trọng kết nối, liên kết vùng, nhất là kết nối di sản của các địa phương, mở ra cơ hội lớn cho phát triển du lịch Quảng Ninh và Bắc Giang, Lạng Sơn. Đồng thời, giảm thời gian di chuyển từ Bắc Giang, Lạng Sơn đến Hạ Long và ngược lại, từng bước giảm khoảng cách chênh lệch vùng miền, tạo động lực để đồng bào dân tộc các địa phương vùng cao thoát nghèo.

Để tăng cường liên kết vùng, kết nối khu vực, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục hoàn thiện thủ tục đầu tư tuyến đường ven sông nối cao tốc Hạ Long - Hải Phòng với thị xã Đông Triều, dài 41,2km, tổng mức đầu tư hơn 9.400 tỷ đồng dự kiến khởi công trong cuối năm 2022. Tuyến đường có vai trò quan trọng trong mạng lưới giao thông đối ngoại, đối nội, là trục phát triển không gian, kết nối các đô thị quan trọng trên hành lang kinh tế phía Tây của tỉnh. Đồng thời, thúc đẩy và khai thác tiềm năng, lợi thế mà mỗi địa phương đang sở hữu, giữ vai trò động lực, hạt nhân mới thúc đẩy tăng trưởng phía tây cũng như hạt nhân đô thị Hạ Long, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển, tăng sức hấp dẫn thu hút các nhà đầu tư.

Tỉnh Quảng Ninh là cửa ngõ hội nhập thế giới của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, điểm nút trong Khu vực hợp tác phát triển “hai hành lang, một vành đai kinh tế Việt Nam - Trung Quốc” và hợp tác liên vùng vịnh Bắc Bộ mở rộng một số nước Đông Nam Á với Trung Quốc. Đồng thời, tỉnh được xác định là vùng động lực, cực tăng trưởng của khu vực phía bắc. Thời gian qua, với tư duy đổi mới, sáng tạo, khát vọng phát triển bền vững, tỉnh đã đẩy mạnh huy động nguồn lực xã hội hóa để phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng. Việc xác định quan điểm giao thông đi trước một bước giúp tỉnh Quảng Ninh xây dựng mục tiêu phát triển kết cấu hạ tầng, hành lang giao thông chất lượng, hiện đại, gắn với các hành lang kinh tế, hành lang đô thị đã mở ra không gian phát triển mới, tạo nguồn lực mới, cơ hội mới, động lực mới không chỉ cho tỉnh Quảng Ninh mà cho cả vùng đồng bằng sông Hồng./.

-------------------