Thành tựu và hạn chế trong thời gian qua

Hơn 70 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cùng với thực hiện tốt chức năng “Đội quân chiến đấu, đội quân công tác”, quân đội ta luôn tích cực, chủ động thực hiện chức năng “Đội quân lao động sản xuất” bằng nhiều hình thức, biện pháp sáng tạo, phù hợp, bảo đảm kết hợp chặt chẽ giữa sản xuất, xây dựng kinh tế với quốc phòng - an ninh và thu được những kết quả quan trọng, góp phần đáng kể vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Những năm gần đây, nhất là từ khi có Nghị quyết số 71-NQ/ĐUQSTW, ngày 25-4-2002 của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) về “Nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế của quân đội trong thời kỳ mới - tiếp tục sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp quân đội”, nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng của quân đội được lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, tổ chức ngày càng khoa học, hoạt động đúng định hướng, toàn diện và đạt hiệu quả thiết thực. Nổi bật là, quân đội đã phát huy tốt vai trò là lực lượng xung kích, nòng cốt trong phát triển kinh tế - xã hội gắn với xây dựng tiềm lực và thế trận quốc phòng toàn dân trên các địa bàn chiến lược, vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển đảo; thực sự trở thành nhân tố không thể thiếu trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh của đất nước. Trong đó, trọng tâm là việc triển khai xây dựng các khu kinh tế - quốc phòng, hình thành thế bố trí chiến lược mới trên các địa bàn chiến lược, trọng yếu về quốc phòng - an ninh, góp phần quản lý và bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới quốc gia. Quân đội đã xây dựng được nhiều khu kinh tế - quốc phòng trên các địa bàn chiến lược với diện tích hàng triệu héc-ta, tạo điều kiện bền vững cho hàng vạn hộ dân yên tâm sinh sống, định cư lâu dài; hình thành các điểm, cụm dân cư trên vành đai biên giới và địa bàn xung yếu; giải quyết việc làm cho hàng trăm ngàn lao động, trong đó có hàng ngàn lao động là người dân tộc thiểu số. Đồng thời, hỗ trợ, giúp đỡ nhân dân xoá đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Ngoài ra, các đơn vị thường trực, nòng cốt là lực lượng Hải quân, Biên phòng, Cảnh sát biển, các quân khu, quân đoàn,... trong khi đặt trọng tâm vào nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, quản lý, bảo vệ chủ quyền biên giới, biển đảo, đã tích cực tham gia các chương trình, dự án của Chính phủ về phát triển kinh tế - xã hội vùng sâu, vùng xa, biên giới; thực hiện Chương trình 661, làm đường tuần tra và các công trình biên giới... góp phần phát triển kinh tế - xã hội, tạo nền tảng cho xây dựng và tăng cường tiềm lực, thế trận quốc phòng - an ninh bảo vệ chủ quyền biển đảo, an ninh biên giới quốc gia.

Các doanh nghiệp quân đội - lực lượng chủ yếu trong thực hiện nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế - từng bước được sắp xếp, tái cơ cấu, phát triển, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và yêu cầu nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Trong điều kiện cạnh tranh gay gắt của nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp quân đội vẫn đứng vững, tổ chức sản xuất, kinh doanh theo đúng pháp luật của Nhà nước, quy định của Bộ Quốc phòng; kết hợp giữa nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh với nhiệm vụ quốc phòng ngày càng chặt chẽ. Hầu hết các doanh nghiệp quân đội hoạt động có hiệu quả, góp phần quan trọng vào ổn định, phát triển kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội. Đặc biệt, có những doanh nghiệp đã xây dựng được thương hiệu mạnh, hoạt động ở một số lĩnh vực mà quân đội có tiềm năng như viễn thông, dịch vụ cảng biển, đóng tàu, xây dựng, khai khoáng, ngân hàng… Không chỉ chiếm lĩnh thị trường trong nước, một số doanh nghiệp quân đội đã chủ động đầu tư ra nước ngoài và thu được những kết quả bước đầu đáng khích lệ, trở thành đối tác có uy tín, góp phần tích cực cho công tác đối ngoại quốc phòng và thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế. Bên cạnh đó, các đơn vị thường trực đã nêu cao tinh thần “Tự lực tự cường”, phát huy tiềm năng, lợi thế, đẩy mạnh tăng gia sản xuất, trọng tâm là tổ chức trồng trọt, chăn nuôi, đánh bắt hải sản, chế biến, xay xát và làm một số dịch vụ theo quy định. Bình quân hằng năm, toàn quân đã tăng gia sản xuất tự túc được trên 90% nhu cầu rau xanh; 60 - 65% nhu cầu thịt, cá; trong đó, nhiều đơn vị đã tự túc được 100% nhu cầu thực phẩm. Nhờ đó, đã tạo được nguồn thực phẩm tại chỗ vững chắc, giúp ổn định, cải thiện đời sống của cán bộ, chiến sĩ và tạo nguồn thu bổ sung cho hoạt động của đơn vị. Các đơn vị sự nghiệp công lập, nhất là các cơ sở nghiên cứu, nhà trường, bệnh viện quân đội… đã phát huy thế mạnh, tận dụng tốt nguồn lực, kết hợp hoạt động dịch vụ gắn với nhiệm vụ chuyên môn theo đúng quy định, vừa tham gia có hiệu quả vào việc phát triển kinh tế - xã hội, vừa tạo nguồn thu cho đơn vị và ngân sách Nhà nước.

Những kết quả trên cho thấy, quân đội không chỉ thực hiện tốt vai trò nòng cốt trong bảo vệ Tổ quốc, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng đất nước, mà còn tham gia tích cực, có hiệu quả vào công cuộc đó; đồng thời, khẳng định hướng đi đúng đắn, cũng như ý thức, trách nhiệm chính trị cao của quân đội trong việc quán triệt và thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng gắn với sản xuất, xây dựng kinh tế, kết hợp giữa bảo vệ Tổ quốc với xây dựng đất nước. Tuy nhiên, hoạt động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng của quân đội ta trong thời gian qua vẫn còn những mặt hạn chế, bất cập. Đó là nhận thức của một số cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp về hoạt động sản xuất, xây dựng kinh tế của quân đội chưa thật đầy đủ, do nhiều nguyên nhân cả về khách quan, chủ quan, nên tiến độ xây dựng các khu kinh tế - quốc phòng còn chậm; một số doanh nghiệp quân đội còn lúng túng trong sắp xếp, chưa chú trọng đổi mới, tái cơ cấu, nâng cao năng lực sản xuất và hiệu quả sản xuất kinh doanh, năng lực cạnh tranh chưa cao; một số đơn vị thường trực, đơn vị sự nghiệp công lập chưa phát huy đầy đủ thế mạnh để tổ chức sản xuất, tham gia xây dựng kinh tế, kết quả đạt được chưa tương xứng với tiềm năng; sự phối hợp giữa các cơ quan, giữa các cấp trong quản lý, chỉ đạo hoạt động kinh tế chưa đồng bộ và chặt chẽ; một số cơ chế, chính sách chậm đổi mới và chưa theo kịp sự phát triển của thực tiễn… Đây là những vấn đề cần được các cấp, các ngành, đơn vị quan tâm giải quyết.

Tiếp tục phát huy truyền thống để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó

Trong những năm tới, tình hình thế giới, khu vực sẽ còn diễn biến phức tạp. Đất nước ta tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng với nhiều thuận lợi, song cũng đứng trước không ít khó khăn, thách thức trong thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Tình hình đó đặt ra yêu cầu cao và tác động trực tiếp tới nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng của quân đội. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước, nhân dân giao phó, cùng với tập trung nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, quân đội cần tiếp tục đẩy mạnh và thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ này; trong đó, chú trọng thực hiện tốt một số nội dung sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế. Trước hết, cấp ủy, chỉ huy các đơn vị cần quán triệt sâu sắc và triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, Nghị quyết Trung ¬ương 8, khoá XI về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, Nghị quyết số 520-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương và Chỉ thị của Bộ Quốc phòng về nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế của quân đội. Đặc biệt, cần quán triệt và vận dụng sáng tạo quan điểm của Đảng về kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế. Trên cơ sở đó, chủ động xây dựng nghị quyết chuyên đề, kế hoạch, chương trình hành động bằng các biện pháp thiết thực, sát với đặc điểm, nhiệm vụ của từng đơn vị, doanh nghiệp quân đội. Trong quá trình thực hiện, các đơn vị, phải lấy phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, tăng cường quốc phòng - an ninh làm mục tiêu hàng đầu; kết hợp chặt chẽ hoạt động sản xuất kinh doanh với thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng trong thời bình, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu thời chiến. Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, tạo sự chuyển biến sâu sắc về nhận thức, trách nhiệm của bộ đội đối với nhiệm vụ này. Trong đó, chú trọng làm cho cán bộ, chiến sĩ thấy rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng trong giai đoạn hiện nay, cũng như vai trò của quân đội trong việc tham gia phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, tăng cường quốc phòng - an ninh, nhất là trên các địa bàn chiến lược, vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển, đảo. Từ đó, đề cao trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện.

Hai là, tập trung nguồn lực, đẩy nhanh tiến độ xây dựng và nâng cao hiệu quả hoạt động của các khu kinh tế - quốc phòng. Theo đó, các cơ quan, đơn vị cần chủ động phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương có liên quan xây dựng, hoàn thiện quy hoạch chi tiết, kế hoạch thực hiện từng giai đoạn, phù hợp với điều kiện cụ thể của địa bàn và từng khu kinh tế - quốc phòng. Đồng thời, làm tốt công tác quy hoạch xây dựng dự án; huy động, quản lý, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, đầu tư theo thứ tự ưu tiên, thực hiện đồng bộ việc xây dựng kết cấu hạ tầng kết hợp với bố trí lại dân cư, hỗ trợ, giúp đỡ đồng bào phát triển sản xuất, ổn định cuộc sống; coi trọng kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh trong vùng dự án; tiếp tục tham gia toàn diện vào các chương trình mục tiêu quốc gia, xây dựng nông thôn mới… bằng các biện pháp phù hợp. Cùng với đó, cần đẩy mạnh kiện toàn tổ chức, biên chế, cổ phần hóa, tái cơ cấu các đơn vị kinh tế - quốc phòng đáp ứng yêu cầu phát triển. Các doanh nghiệp quân đội cần chủ động rà soát, xây dựng chiến lược phát triển, chiến lược sản xuất kinh doanh phù hợp với mô hình hoạt động, quyết tâm giữ vững thương hiệu doanh nghiệp quân đội, coi trọng gắn hiệu quả sản xuất kinh doanh với nâng cao năng lực thực hiện nhiệm vụ quốc phòng - an ninh; tập trung ưu tiên phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng cán bộ kỹ thuật, cán bộ là người dân tộc ở địa phương. Tiếp tục triển khai thực hiện tốt Dự án đưa trí thức trẻ tình nguyện lên xây dựng các khu kinh tế - quốc phòng; đẩy mạnh nghiên cứu, cải tiến, đổi mới công nghệ; tăng cường hoạt động kinh tế đối ngoại, mở rộng thị trường, đồng thời tích cực tham gia vào hoạt động đối ngoại quốc phòng. Mặt khác, cần tập trung đổi mới quản trị doanh nghiệp, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát tài chính, thực hành tiết kiệm,… nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, bảo đảm tốt đời sống cho người lao động và tăng thu nộp ngân sách.

Ba là, chú trọng tổ chức và quản lý chặt chẽ hoạt động sản xuất, làm kinh tế của các đơn vị thường trực và đơn vị sự nghiệp công lập. Cùng với đặt trọng tâm vào hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị trung tâm, các đơn vị thường trực và đơn vị sự nghiệp công lập cần phát huy thế mạnh tại chỗ và tận dụng tối đa nguồn lực để tổ chức tăng gia sản xuất, làm kinh tế phù hợp với điều kiện cụ thể, bảo đảm đúng quy định của Nhà nước và Bộ Quốc phòng. Trong đó, chú trọng đẩy mạnh sản xuất kinh doanh theo hướng tập trung, bền vững; tích cực áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, công nghệ để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, dịch vụ; tổ chức sản xuất kinh doanh gắn với phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, nhất là trên các địa bàn chiến lược, vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển, đảo. Các cơ sở, trung tâm nghiên cứu khoa học và đào tạo, các bệnh viện quân đội... căn cứ vào điều kiện thực tế, nâng cao chất lượng hoạt động dịch vụ gắn với kỹ thuật, chuyên môn theo đúng phạm vi, quy định của Nhà nước và Bộ Quốc phòng nhằm hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ chính trị trung tâm, tham gia phát triển kinh tế - xã hội, tạo thêm nguồn thu để giữ gìn và tăng cường năng lực hoạt động. Bên cạnh đó, cấp uỷ, chỉ huy các đơn vị cần coi trọng phát huy vai trò của các cơ quan chức năng, nhất là cơ quan hậu cần, tài chính, trong việc tham mưu, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát hoạt động sản xuất, làm kinh tế ở đơn vị, quản lý chặt chẽ, sử dụng đúng mục đích các nguồn thu từ hoạt động này theo quy định.

Bốn là, thực hiện nghiêm Quy chế về kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh trong khu vực phòng thủ. Dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, sự quản lý, điều hành của chính quyền, cơ quan quân sự các cấp cần làm tốt công tác tham mưu và thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình trong việc gắn hoạt động quân sự với hoạt động bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Xây dựng khu vực phòng thủ một cách toàn diện cả về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và quốc phòng - an ninh theo Nghị quyết 28-NQ/TW, ngày 22-9-2008 của Bộ Chính trị khóa X và Nghị định 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ về khu vực phòng thủ; trong đó, chú trọng chăm lo xây dựng xã, phường vững mạnh toàn diện làm cơ sở để xây dựng tỉnh, thành phố trở thành khu vực phòng thủ có chiều sâu và ngày càng vững chắc. Các địa phương phải thường xuyên thực hiện các biện pháp xây dựng tiềm lực quốc phòng; xây dựng lực lượng vũ trang địa phương; xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, gắn với thế trận an ninh nhân dân; xây dựng khu vực phòng thủ vững mạnh; sẵn sàng động viên nền kinh tế quốc dân đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quốc phòng của địa phương và cả nước trong mọi tình huống. Cơ quan quân sự phải chấp hành nghiêm chế độ huấn luyện, diễn tập, qua đó điều chỉnh kế hoạch, quyết tâm, phương án tác chiến,… sát với yêu cầu thực tế cũng như nâng cao sự phối hợp đồng bộ của cả hệ thống chính trị trong việc huy động tiềm lực kinh tế cho nhiệm vụ quốc phòng - an ninh khi có tình huống xảy ra, góp phần giữ vững ổn định chính trị, xã hội, tạo môi trường thuận lợi cho từng địa phương và cả nước thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nắm vững phương hướng, mục tiêu, quan điểm của Đảng và phát huy những kết quả, kinh nghiệm đạt được, nhất định Quân đội sẽ hoàn thành tốt nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc./.