Xây dựng đô thị thông minh ở Hà Nội

Kể từ khi mở rộng địa giới hành chính, tốc độ đô thị hóa ở Hà Nội gia tăng nhanh chóng. Tuy nhiên, sau thời kỳ phát triển “nóng”, thành phố phải đối mặt với hàng loạt vấn đề, nhất là tốc độ đô thị hóa và gia tăng dân số cơ học tăng nhanh, dẫn đến nhiều thách thức trong quy hoạch, giao thông, an ninh, y tế, giáo dục, năng lượng, phát triển nhà ở, xử lý ô nhiễm môi trường... Xây dựng một thành phố thông minh nhằm đáp ứng các yêu cầu quản trị của chính quyền và đem lại chất lượng cuộc sống tốt hơn, tiện ích, an toàn, thân thiện cho người dân, tạo ra những giá trị nhân văn cho cuộc sống cộng đồng là yêu cầu cấp thiết và là mục tiêu hướng tới của Thủ đô.

Hiện nay, Thủ đô Hà Nội đã bắt tay xây dựng thành phố thông minh. Với phương châm làm từng bước, chắc chắn, Hà Nội bắt đầu bằng việc xây dựng Trung tâm Điều hành thông minh thành phố và ứng dụng giao thông thông minh. Để xây dựng thành phố thông minh, Hà Nội bắt đầu bằng giao thông thông minh. Cụ thể, từ ngày 1-5-2017, thành phố đã triển khai thí điểm ứng dụng tìm kiếm và thanh toán phí trông giữ xe ô tô qua điện thoại di động (iParking) tại hai tuyến phố Lý Thường Kiệt và Trần Hưng Đạo (quận Hoàn Kiếm). Sau thời gian thí điểm, từ tháng 9-2017, mô hình này được nhân rộng ra 9 tuyến phố thuộc 4 quận: Hoàn Kiếm, Ba Ðình, Ðống Ða, Hai Bà Trưng. Cùng thời gian này, thành phố đã giao Tập đoàn FPT xây dựng hệ thống giao thông thông minh. Từ tháng 4-2018, thành phố đầu tư Trung tâm Giám sát hệ thống thoát nước thành phố và thử nghiệm phần mềm HSDC Maps - cảnh báo úng ngập và gợi ý chỉ đường trên điện thoại thông minh. Phần mềm này có thể tương tác với người dân qua chức năng gửi thông tin sự cố về trung tâm để xử lý.

Trong lĩnh vực môi trường, từ đầu năm 2016, Hà Nội đã vận hành hai trạm quan trắc chất lượng không khí; công bố thông tin về chất lượng môi trường không khí; thu thập cơ sở dữ liệu phục vụ quản lý và lập quy hoạch, chính sách về bảo vệ môi trường Thủ đô. Toàn bộ thông tin đã được đưa lên Cổng giao tiếp điện tử Hà Nội để người dân truy cập.

Cuối năm 2017, Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đã thông qua Nghị quyết số 11/2017/NQ-HĐND về việc điều chỉnh Chương trình Mục tiêu ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước thành phố giai đoạn 2016 - 2020, có hiệu lực từ ngày 1-1-2018. Nghị quyết nêu rõ, Hà Nội xây dựng thành phố thông minh bằng việc hình thành Trung tâm Điều hành thông minh thành phố Hà Nội và một số thành phần cơ bản của thành phố thông minh (giao thông, y tế, du lịch, giáo dục, năng lượng, môi trường thông minh...) và điều chỉnh mức kinh phí thực hiện...

Lộ trình xây dựng thành phố thông minh của Hà Nội gồm ba giai đoạn. Giai đoạn 1 (2018 - 2020), hình thành cơ bản các thành phần cốt lõi của thành phố thông minh, như nền tảng kết cấu hạ tầng, các cơ sở dữ liệu, chính quyền điện tử, các hệ thống thông minh trong những lĩnh vực thiết yếu: Giáo dục, y tế, giao thông, du lịch, môi trường và an ninh trật tự. Giai đoạn 2 (2020 - 2025), sẽ hoàn thành cơ bản các hệ thống thông minh, thu hút người dân tham gia quản lý, hình thành nền kinh tế số. Giai đoạn 3 (sau năm 2025), sẽ phát triển thành phố thông minh ở mức độ cao, mang đặc trưng của nền kinh tế tri thức.

Theo Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông Hà Nội - cơ quan thường trực thực hiện nhiệm vụ xây dựng thành phố thông minh của Hà Nội - trong giai đoạn 1 của tiến trình xây dựng thành phố thông minh, Hà Nội đã tập trung xây dựng và phát triển nền tảng của chính quyền điện tử hướng tới chính quyền số; phát triển thương mại điện tử tạo tiền đề cho hình thành kinh tế số trong tương lai. Kết cấu hạ tầng viễn thông được xây dựng và phát triển hiện đại, an toàn.

Hà Nội đã có bước đột phá căn bản về công nghệ thông tin, bảo đảm triển khai ứng dụng công nghệ thông tin theo hướng tổng thể, đồng bộ và sử dụng chung trên một hệ thống, gắn với mô hình chính quyền đô thị. Thành phố đã triển khai thành công các dịch vụ công trực tuyến và phần mềm “một cửa điện tử” dùng chung trên phạm vi ba cấp chính quyền, với 1.671 thủ tục hành chính, đạt tỷ lệ 100%; hoàn thành tích hợp, kết nối 249/249 dịch vụ công trực tuyến lên Cổng dịch vụ công quốc gia.

Tháng 10-2019, dự án thành phố thông minh do liên doanh giữa Tập đoàn BRG (Việt Nam) và Tập đoàn Sumitomo (Nhật Bản) đầu tư phát triển với tổng mức đầu tư 4,138 tỷ USD trên diện tích 272 ha tại huyện Đông Anh đã được khởi công và dự kiến hoàn thành vào năm 2028. Dự án sẽ áp dụng nhiều công nghệ thông minh, với sáu yếu tố: Năng lượng thông minh, giao thông thông minh, quản trị thông minh, học tập thông minh, đời sống thông minh và kinh tế thông minh.

Căn cứ Nghị quyết số 11/2017/NQ-HĐND, thành phố đã xác định trong giai đoạn 2018 - 2020 xây dựng Trung tâm Điều hành thông minh thành phố Hà Nội với 8 trung tâm chức năng. Theo đề xuất của Tập đoàn Viettel, Trung tâm Điều hành thông minh thành phố Hà Nội được triển khai làm hai giai đoạn chính. Năm 2018, hoàn thành 3 trung tâm chức năng: Giám sát bảo mật, an toàn thông tin; Hỗ trợ cán bộ sử dụng công nghệ thông tin thành phố; Quản lý thông tin báo chí và thông tin truyền thông. Cùng với đó, sẽ triển khai một số hạng mục của các trung tâm chức năng: Giám sát, điều hành giao thông và phòng, chống tội phạm nơi công cộng; phân tích dữ liệu; hỏi đáp ý kiến phục vụ người dân. Từ năm 2019 đến năm 2020, Hà Nội hoàn thành nốt một số hạng mục và các trung tâm chức năng còn lại.

Hiện tại, Sở Thông tin và Truyền thông Hà Nội phối hợp với các đơn vị liên quan để hoàn thiện các thủ tục pháp lý, xây dựng cơ chế, quy định về chức năng hoạt động, đào tạo nhân lực... nhằm phục vụ cho việc phối hợp triển khai, vận hành hoạt động các hạng mục của thành phố thông minh. Như vậy, hình hài về một “Hà Nội - đô thị thông minh” sẽ là hiện thực trong một tương lai không xa.

Hướng tới trở thành một “siêu” đô thị thông minh

Nghị quyết Đại hội đại biểu lần thứ XVII (nhiệm kỳ 2020 - 2025) Đảng bộ thành phố Hà Nội chỉ ra lộ trình rất rõ ràng: Đến năm 2025, phát triển nhanh và bền vững Thủ đô theo hướng đô thị xanh, thành phố thông minh, hiện đại; đến năm 2030, Hà Nội trở thành thành phố “xanh - thông minh - hiện đại”. Đây là những tiền đề quan trọng để Hà Nội kiến tạo những giá trị văn hiến cho tương lai.

Hà Nội đang từng bước phát triển thành một siêu đô thị thông minh dựa trên nền tảng công nghệ mới, con người văn hóa, văn minh. Theo Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, thời gian tới, Hà Nội tập trung vào hai vấn đề lớn là phát triển hạ tầng kỹ thuật đô thị thông minh (chiếu sáng, cấp thoát nước, giao thông thông minh…) và hình thành lớp cư dân thông minh.

Để làm được điều này, trước tiên, Hà Nội sẽ hình thành Trung tâm điều hành thông minh dựa trên các nền tảng công nghệ mới nhất. Trung tâm điều hành thông minh với 8 chức năng, tập trung vào những vấn đề bức xúc nhất của đời sống đô thị hiện đại, cụ thể: Trung tâm Giám sát, điều hành giao thông và phòng, chống tội phạm công cộng; Trung tâm Giám sát bảo mật và an toàn thông tin; Trung tâm Hỗ trợ cán bộ sử dụng công nghệ thông tin; Trung tâm Quản lý thông tin báo chí và truyền thông; Trung tâm Ấn định dữ liệu... Đây chính là “bộ não” của chính quyền thành phố, là công cụ để điều hành, giám sát các hoạt động kinh tế - xã hội.

Hà Nội lựa chọn hai lĩnh vực là giao thông và du lịch để triển khai trước. Cụ thể, sẽ khởi động Trung tâm Giao thông thông minh tích hợp, bao gồm hệ thống giám sát xử lý an toàn giao thông bằng hình ảnh, phần mềm giám sát an ninh công cộng, hệ thống điều khiển đèn tín hiệu giao thông thông minh, biển báo giao thông điện tử, hệ thống phần mềm giám sát trung tâm điều hành giao thông, hệ thống phần mềm quản lý điều hành vận tải hành khách công cộng, hệ thống vé điện tử thông minh xe buýt, hệ thống thu phí điều tiết hạn chế các phương tiện cá nhân. Ở lĩnh vực du lịch, Hà Nội sẽ xây dựng Cổng thông tin du lịch ứng dụng trên điện thoại di động; phần mềm quản lý các hoạt động kinh doanh dịch vụ du lịch. Đồng thời, triển khai bản đồ du lịch Hà Nội, hạ tầng tích hợp dữ liệu du lịch thành phố...

Tuy nhiên, để quá trình xây dựng đô thị thông minh đạt hiệu quả, Hà Nội cần: Thứ nhất, việc xây dựng đô thị thông minh là một quá trình lâu dài, nên cần có kế hoạch, đề án dài hạn, huy động sự tham gia của các tầng lớp nhân dân. Thứ hai, cần tập trung phát triển yếu tố hệ thống quản trị có tính liên minh và tận dụng tối đa các nguồn lực xã hội. Thứ ba, cung cấp hệ thống wifi miễn phí tại các khu vực công cộng, khu vui chơi giải trí để người dân có thể truy cập và được sử dụng các tiện ích bất kỳ lúc nào. Thứ tư, kết nối các trung tâm dữ liệu, điều hành để kịp thời tiếp nhận và xử lý phản ánh của nhân dân. Thứ năm, thay đổi thói quen, nhận thức và hành vi của người dân để người dân cùng tham gia trách nhiệm với chính quyền thành phố.

Trong quá trình xây dựng thành phố thông minh, Hà Nội gặp không ít khó khăn về nguồn lực kinh tế; cơ chế, chính sách; đào tạo, phát triển nguồn nhân lực; thiết kế đô thị… Song, với khát vọng vươn lên, với tiềm lực, lợi thế của mình, Hà Nội sẽ biến thách thức thành cơ hội. Khi đó, Hà Nội - kinh đô ngàn năm văn hiến, sẽ là thành phố thông minh và đáng sống./.

-----------------

1. “Hà Nội hướng tới phát triển đô thị xanh, thành phố thông minh” https://vov.vn/xa-hoi/ha-noi-quy-hoach-vung-huyen...
2. “Hướng tới đô thị thông minh, xanh, bền vững” https://hanoimoi.com.vn/tin-tuc/Chinh-tri/971590/...
3.“Đến 2030, Hà Nội sẽ là đô thị xanh - thông minh - hiện đại ...” https://vov.vn/chinh-tri/den-2030-ha-noi-se-la-do...
4. “3 giải pháp để xây dựng Hà Nội là thành phố thông minh, bền vững” https://kinhtedothi.vn/3-giai-phap-de-xay-dung-ha-noi-la-thanh-pho-         thong-minh-ben-vung-338582.html 
5. “Thủ đô Hà Nội - Thành phố thông minh, thành phố sáng tạo” https://www.qdnd.vn/van-hoa/doi-song/thu-do-ha-noi-thanh-pho-    thong-minh-thanh-pho-sang-tao-632703 
6. “Thành phố thông minh - Hà Nội viết chuyện 10 năm” http://hanoimoi.com.vn/megastory/2020/hnmo-smartcity-141020/index.html