Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 5-8-2008, của Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn và Nghị quyết số 19-NQ/TW, ngày 16-6-2022, của Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đều cho thấy quan điểm đúng đắn của Đảng về vị trí, vai trò chiến lược của vấn đề phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn đối với công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, cũng như toàn bộ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bên cạnh đó, các nghị quyết cũng khẳng định, phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn là cơ sở để “giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc”, là cơ sở để “bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, con người Việt Nam, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế”. Đặc biệt, Nghị quyết số 19-NQ/TW còn nhấn mạnh: “Phát triển nông nghiệp, nông thôn phải gắn với không gian di sản văn hóa vật thể, phi vật thể; bảo vệ các giá trị của nền văn minh lúa nước, bản sắc văn hóa dân tộc cao đẹp”. Như vậy, văn hóa giữ vai trò quan trọng, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển. Bởi, trong xây dựng nông thôn mới, mục tiêu cuối cùng chính là nâng cao đời sống vật chất và đời sống văn hóa tinh thần cho người dân ở nông thôn. Lấy “nâng cao đời sống vật chất và đời sống văn hóa tinh thần cho người dân ở nông thôn” làm mục tiêu cuối cùng, các quan điểm của các nghị quyết cũng bảo đảm nguyên tắc của phát triển bền vững lấy con người làm trung tâm. Vì vậy, trong xây dựng nông thôn mới, bảo vệ, gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa chính là để bảo đảm “không gian sinh tồn”, “không gian văn hóa” nông thôn, vì người nông dân, vì hồn cốt, bản sắc của dân tộc. Đồng thời, các nghị quyết cũng chỉ rõ “nông dân là chủ thể của quá trình phát triển, xây dựng nông thôn mới”, “là trung tâm của quá trình phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới”. Nói như vậy cũng để thấy rõ, người nông dân vừa là người thụ hưởng các gía trị văn hóa, cũng chính là nhân tố quyết định trong bảo vệ, gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa.

Nhận thức sâu sắc việc phát triển văn hóa nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới vừa là mục tiêu, yêu cầu của phát triển bền vững, vừa là nhiệm vụ cấp bách, chủ trương có tầm chiến lược đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp cách mạng mang tính nhân văn sâu sắc của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta, ngay từ những năm đầu triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới, Quảng Ninh đặc biệt chú trọng xây dựng và triển khai các tiêu chí văn hoá trong xây dựng nông thôn mới trên thực tiễn. Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIII, nhiệm kỳ 2010-2015, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 01-NQ/TU, ngày 27-10-2010, về Chương trình xây dựng nông thôn mới tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020, với mục tiêu “Xây dựng nông thôn mới tỉnh Quảng Ninh có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ và từng bước hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức sản xuất hợp lý; gắn nông nghiệp với phát triển sản xuất dịch vụ; gắn xây dựng nông thôn với đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh thái được bảo vệ; an ninh chính trị được giữ vững; đời sống vật chất tinh thần của nông dân ngày càng được nâng cao”⁽¹⁾. Như vậy, xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc chính là một trong những mục tiêu quan trọng mà Tỉnh xác định hướng tới để giải quyết các vấn đề về nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Đây được xem như “kim chỉ nam” cho tiến trình đưa các địa phương hoàn thành mục tiêu về đích trong Chương trình xây dựng nông thôn mới tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn I (2011 - 2015) và giai đoạn II (2016 - 2020).

Bước vào giai đoạn III (2021-2025), thực hiện Nghị quyết số 25/2021/QH15, ngày 28-7-2021, của Quốc hội về việc phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025; Quyết định số 263/QĐ-TTg, ngày 22-02-2022, của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Nghị quyết số 02-NQ/TU, ngày 2-12-2020 và Nghị quyết số 08-NQ/TU, ngày 25-11-2021, của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phương hướng, nhiệm vụ năm 2021, năm 2022; Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã thông qua Nghị quyết 115/NQ-HĐND, ngày 9-7-2022, về Đề án thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025; trong đó trọng tâm là tỉnh Quảng Ninh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2022. Nghị quyết tiếp tục khẳng định quan điểm “người dân nông thôn là chủ thể, là trung tâm của quá trình phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới. Mục tiêu cao nhất là nâng cao toàn diện đời sống vật chất, tinh thần của nông dân và cư dân nông thôn theo tiêu chí của “hạnh phúc”. Rõ ràng, trong công cuộc xây dựng nông thôn mới, tỉnh Quảng Ninh xác định rõ, văn hóa giữ vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân; bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc trong xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ cần phải được chú trọng dành nguồn lực đầu tư vì sự phát triển bền vững nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

Phát huy vai trò của văn hóa trong xây dựng nông thôn mới

Cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương lớn của Đảng, từ nhiều năm qua, các cấp ủy, chính quyền của tỉnh Quảng ninh đã ưu tiên dành nhiều nguồn lực, ban hành và thực hiện có hiệu quả nhiều chủ trương, chính sách thúc đẩy phát triển văn hóa, con người, quan tâm bố trí nguồn lực, triển khai nhiều giải pháp đẩy mạnh việc thực hiện 2 tiêu chí về văn hóa (tiêu chí số 6 và 16). Với mục tiêu trên, Quảng Ninh đẩy mạnh xây dựng và triển khai, hoàn thành các tiêu chí văn hóa trong xây dựng nông thôn mới; song song với phát huy các giá trị văn hóa đóng góp vào công cuộc xây dựng nông thôn mới, được thể hiện ở những điểm sau:

Một là, củng cố, phát triển hệ thống thiết chế văn hóa gắn với khai thác hiệu quả các thiết chế văn hóa thông qua các bản sắc, giá trị văn hoá.

Trong những năm qua tỉnh Quảng Ninh đã quan tâm chỉ đạo thông qua các nghị quyết, chương trình, đề án, kế hoạch để phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở. Trong đó có Quyết định số 921/QĐ-UBND, ngày 14-4-2022, của Ủy ban nhân dân tỉnh, về việc phê duyệt Đề án nâng cao hiệu quả hoạt động hệ thống thiết chế văn hóa thể thao cơ sở trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2025 đã đưa ra các giải pháp phát triển hệ thống thiết chế văn hóa thể thao toàn diện phù hợp với sự phát triển của kinh tế - xã hội. Theo đó, việc xây dựng thiết chế văn hóa ở Quảng Ninh được cụ thể hóa bằng những con số, những chỉ tiêu trong các Nghị quyết của Tỉnh uỷ, trong đề án của UBND tỉnh, trở thành hiện thực sinh động trong đời sống của nhân dân các dân tộc trong toàn tỉnh. Từ đây, cả 14 huyện, thị xã, thành phố với tổng số 186 xã, phường, thị trấn (11 thị trấn, 48 phường và 127 xã) đều xây dựng chương trình, kế hoạch, lộ trình thực hiện đề án. Sự quan tâm của cấp uỷ, chính quyền các cấp từ tỉnh xuống cơ sở được thể hiện ở cơ chế, chính sách cụ thể về đào tạo cán bộ, quy hoạch đất đai, hỗ trợ kinh phí xây dựng cơ sở vật chất và tổ chức các hoạt động vănhóa thể thao. Đặc biệt, tỉnh Quảng Ninh còn phân bổ ngân sách để hỗ trợ có mục tiêu cho các huyện, thị xã, thành phố xây dựng nhà sinh hoạt cộng đồng thuộc chương trình xây dựng nông thôn mới. UBND tỉnh cũng đã khuyến khích các huyện mở rộng diện tích để lồng ghép với các công trình văn hóa khác của thôn khu như: Đình làng, sân vui chơi, nơi tập luyện thể dục thể thao… Trên cơ sở đó, các huyện, thị xã, thành phố xây dựng và hoàn thiện hệ thống cơ sở vật chất văn hóa thể thao cấp xã, thôn, các trung tâm văn hóa - thể thao huyện; thực hiện lắp đặt các dụng cụ thể dục thể thao đơn giản tại nhà văn hóa cấp thôn, cấp xã, cấp huyện. Đến nay toàn tỉnh 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, huyện về cơ sở vật chất văn hóa⁽²⁾.

Bên cạnh việc đầu tư đồng bộ hệ thống thiết chế văn hóa thể thao cơ sở, các cấp chính quyền địa phương cũng quan tâm, huy động nguồn lực đặc biệt đầu tư các thiết chế văn hóa thể thao cấp tỉnh với các công trình hiện đại đạt các tiêu chuẩn quốc tế và khu vực; 99,8% thôn khu được tỉnh đầu tư xây dựng nhà văn hóa. Thông qua hệ thống thiết chế văn hóa thể thao, đời sống tinh thần nhân dân trên địa bàn không ngừng được nâng cao với hình thức sinh hoạt phong phú, đa dạng về nội dung thu hút đông đảo nhân dân trên địa bàn tham gia. Mặt khác, việc xây dựng các thiết chế văn hóa thể thao cấp tỉnh với các công trình hiện đại đạt các tiêu chuẩn quốc tế và khu vực đã giúp Quảng Ninh có thể khai thác hiệu quả các thiết chế văn hóa, thể thao quy mô hiện đại, thu hút các sự kiện lớn mang tầm quốc tế và khu vực như Cụm công trình Bảo tàng, Thư viện tỉnh, Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển lãm, Nhà thi đấu đa năng 5.000 chỗ, Cung Văn hóa Thanh thiếu nhi... Thiết chế văn hóa thể thao đã trở thành một điểm du lịch như Bảo tàng Quảng Ninh, gắn với phát triển du lịch cộng đồng của địa phương, thông qua các bản sắc, giá trị văn hóa tại thiết chế văn hóa và sinh thái tự nhiên để thu hút khách du lịch trong và ngoài nước đến thăm quan trải nghiệm như: Trung tâm Bảo tồn văn hóa Dân tộc Dao xã Bằng Cả, Khu Văn hóa Thể thao Dân tộc Tày huyện Tiên Yên⁽³⁾,... Đồng thời, thông qua các sự kiện văn hóa, thể thao, giải trí mang tầm quốc tế như: SEA Game 31, Đại hội Thể thao toàn quốc 2022, Giải Marathon Quốc tế Di sản Hạ Long 2022,… hình ảnh của những công trình văn hóa hiện đại, hình ảnh của Quảng Ninh đổi mới được lan tỏa khắp thế giới. Đây không chỉ là những cơ hội quảng bá hình ảnh con người, vùng đất, quê hương Quảng Ninh, mà hơn hết, chính mỗi con người Quảng Ninh đều đang trực tiếp tham gia, làm phong phú thêm đời sống tinh thần, nâng cao thể chất của người dân.

Nhằm nâng cao chất lượng hoạt động trung tâm Văn hóa - Thể thao cấp xã là cơ sở để nâng cao chất lượng văn hóa cơ sở hơn nữa, tỉnh còn xây dựng mô hình điểm “Nâng cao hiệu quả hoạt động Trung tâm văn hóa thể thao” ở tất các các địa phương, tiếp tục phát huy công năng của các trung tâm Văn hóa - Thể thao cấp xã trên địa bàn tỉnh; phục vụ ngày càng tốt hơn nhu cầu hưởng thụ văn hóa, vui chơi, giải trí của cộng đồng và đáp ứng lộ trình xây dựng nông thôn mới ở địa phương. Mô hình này được tỉnh lựa chọn triển khai thí điểm bắt đầu từ Trung tâm Văn hóa - Thể thao xã Đông Hải (huyện Tiên Yên) dưới hình thức Mô hình Câu lạc bộ được thành lập gồm 5 người trong Ban Chủ nhiệm Trung tâm Văn hóa và Thể thao của xã và 20 thành viên thường xuyên tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao của địa phương. Câu lạc bộ sẽ thường xuyên tổ chức các hoạt động tại Trung tâm Văn hóa – Thể thao xã bao gồm: Tổ chức hoạt động Ngày hội đọc sách, mở các lớp năng khiếu văn hóa – thể thao cho thanh thiếu nhi, các cuộc liên hoan, hội thi văn nghệ, thể thao, năng khiếu nghệ thuật và hướng dẫn triển khai các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đến nhân dân trên địa bàn. Đên nay, mô hình này được triển khai ở tất các các địa phương, trong đó trọng tâm là ở các xã, huyện về đích năm 2022⁽⁴⁾.

Hai là, thực hiện bảo tồn, tu bổ, tôn tạo các di sản văn hóa, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của từng địa phương, gắn với phát triển du lịch nông thôn gắn với nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới trên địa bàn toàn tỉnh.

Tỉnh và các địa phương quan tâm đầu tư tu bổ, tôn tạo, phát huy giá trị các di tích. Trong đó, 100% di tích quốc gia, 70% di tích cấp tỉnh được tu bổ, tôn tạo, chống xuống cấp, tổng vốn đầu tư từ ngân sách tỉnh trên 1.600 tỷ đồng, ngân sách địa phương 210 tỷ đồng, xã hội hóa gần 1.400 tỷ đồng; triển khai các quy hoạch, đề án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt: Đề án mở rộng và phát triển Khu di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử; Quy hoạch tổng thể bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử chiến thắng Bạch Đằng; Quy hoạch tổng thể bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử nhà Trần ở Đông Triều; Đề án bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị hệ thống di tích lịch sử, văn hóa và danh lam thắng cảnh tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020 - 2030⁽⁵⁾.

Trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa vật thể, tỉnh Quảng Ninh chú trọng bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hóa, di tích cách mạng, danh lam thắng cảnh, khu vực sinh thái như: Di tích đình Lục Nà (xã Lục Hồn, Bình Liêu), Di tích địa điểm chiến thắng Điền Xá trên đường số 4 (huyện Tiên Yên), Di tích lịch sử cách mạng Khe Lao (xã Lương Mông, Ba Chẽ), Sơn Dương, Bằng Cả (Hoành Bồ) và các di tích, danh thắng khác; bảo tồn bản, làng truyền thống; bảo tồn, phát triển kiến trúc nhà ở truyền thống; trang phục dân tộc truyền thống của các dân tộc; công cụ lao động sản xuất truyền thống; nhạc cụ, khí cụ, hàng thổ cẩm, đồ gốm sứ, các cổ vật, di vật quý còn đang lưu giữ trong đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Ninh cũng như các vật nuôi, cây trồng truyền thống. 

Với những cơ chế, chính sách, biện pháp được triển khai đồng thời, công tác gìn giữ, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của từng địa phương, đơn vị có nhiều chuyển biến. Một số địa phương đã và đang triển khai xây dựng những thôn, bản trở thành “bảo tàng sống” nhằm bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống đặc sắc, gắn với phát triển du lịch, thúc đẩy xây dựng nông thôn mới. Tiêu biểu như mô hình bản văn hóa dân tộc Tày xã Lục Hồn, dân tộc Sán Chỉ xã Húc Động (huyện Bình Liêu)... Có thể nói, Bình Liêu là một trong những điểm sáng về gìn giữ, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống trong xây dựng nông thôn mới. Huyện đã bố trí nguồn lực hợp lý đầu tư cho phát triển văn hóa, chủ động nhân rộng các mô hình, sản phẩm du lịch văn hóa tâm linh, du lịch sinh thái; duy trì các lễ hội văn hóa truyền thống và ngày hội văn hóa các dân tộc thiểu số ở địa phương; các hoạt động thể thao đặc sắc như môn bóng đá nữ truyền thống của người dân tộc Sán chỉ; du lịch cảnh quan thiên nhiên thác Khe Vằn; lễ hội Mùa vàng, hội Hoa sở, ngày hội Kiêng gió...; phát triển đặc sản làng nghề ở địa phương như thương hiệu miến dong, tinh dầu hồi, quế; sản phẩm mới cá nước lạnh, trồng hoa… đã níu chân nhiều du khách⁽⁶⁾. Qua đó, huyện khai thác hiệu quả tiềm năng về cảnh quan thiên nhiên và các giá trị văn hóa của cộng đồng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện, phục vụ cho phát triển kinh tế, du lịch, dịch vụ; vừa góp phần nâng cao trách nhiệm của nhân dân trong gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa vừa tạo nguồn lực để đầu tư trở lại cho công tác bảo tồn văn hóa trên địa bàn huyện, đóng góp trực tiếp vào việc xây dựng nông thôn mới.

Ba là, đẩy mạnh cuộc vận động “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, nâng cao chất lượng, hiệu quả xây dựng môi trường văn hóa gắn với “Phong trào xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.

Nhằm xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh, tỉnh chỉ đạo các cấp, ngành, địa phương tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và cuộc vận động “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, gắn với xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh có hiệu quả, lan tỏa, đi vào chiều sâu. Theo đó, Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” gắn với triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới đã được cả hệ thống chính trị của tỉnh Quảng Ninh tập trung vào cuộc bằng nhiều hoạt động hiệu quả. Vì vậy, cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng khu văn hóa dân cư” gắn với xây dựng nông thôn mới thực sự đi vào cuộc sống của nhân dân, cũng như in đậm dấu ấn trong hoạt động của cấp ủy, chính quyền các địa phương, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn an ninh trật tự, đảm bảo an sinh xã hội, xây dựng nông thôn mới và nâng cao đời sống vật chất cũng như tinh thần cho người dân tỉnh Quảng Ninh. Trong nhiều năm qua, cuộc vận động đã được bổ sung nhiều mô hình mới có hiệu quả, từ cuộc vận động đã tạo ra nhiều phong trào thi đua sôi nổi. Đặc biệt, tỷ lệ các khu dân cư đạt danh hiệu “Khu dân cư tiên tiến”, “Khu dân cư văn hoá”, “gia đình văn hóa” hàng năm đều tăng và khẳng định tính toàn dân, toàn diện và tính bền vững của cuộc vận động. Đến nay, toàn tỉnh có 99,7% số đám cưới, 99,6% số đám tang thực hiện tốt nếp sống văn minh; 1.452 thôn, bản, khu phố xây dựng quy ước, hương ước; triển khai Bộ quy tắc ứng xử trên cơ sở kế thừa Bộ quy tắc ứng xử “Nụ cười Hạ Long”, đảm bảo theo quy định pháp luật, tôn trọng quyền con người, hướng tới xây dựng con người Quảng Ninh với đặc trưng “Năng động - Sáng tạo - Hào sảng - Lành mạnh - Văn minh - Thân thiện”. Các địa phương chủ động xây dựng bộ quy tắc ứng xử riêng như Tp. Uông Bí xây dựng Bộ quy tắc tự hào là công dân Tp. Uông Bí, huyện Hải Hà ban hành Bộ quy tắc ứng xử trong cộng đồng, huyện Đầm Hà ban hành Bộ quy tắc ứng xử người Đầm Hà “Đoàn kết - Sáng tạo - Tự tin - Thân thiện”… bên cạnh đó, phong trào xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời được các cấp, ngành quan tâm, góp phần xây dựng con người Quảng Ninh phát triển toàn diện. Toàn tỉnh có 71,4% số hộ đạt danh hiệu “Gia đình học tập”, 62,2% số dòng họ đạt danh hiệu “Dòng họ học tập”, 82% số cộng đồng đạt danh hiệu “Cộng đồng học tập”⁽⁷⁾… Thông qua cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” đã xuất hiện nhiều gương sáng vì cộng đồng cho mọi người noi theo và là những hạt nhân của cuộc vận động, phát huy tốt tinh thần tự quản của cộng đồng dân cư. Việc tổ chức Ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc vào dịp kỷ niệm Ngày truyền thống Mặt trận tổ quốc Việt Nam (ngày 18-11) cũng được tổ chức thành nền nếp, trở thành ngày sinh hoạt truyền thống của toàn dân, góp phần xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, huy động sức mạnh của toàn dân.

Tiếp tục phát huy các giá trị văn hóa truyền thống làm nền tảng xây dựng nông thôn mới

Kết quả thực hiện hai tiêu chí văn hóa (tiêu chí số 6 và 16) trong Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới của Quảng Ninh cho thấy mối quan hệ gắn bó chặt chẽ giữa xây dựng đời sống văn hóa và xây dựng nông thôn mới. Thông qua việc triển khai thực hiện, hoàn thành hai tiêu chí văn hóa trong Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới, Quảng Ninh đã nâng cao chất lượng đời sống văn hóa của người dân nông thôn; bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống theo hướng bền vững gắn với phát triển du lịch nông thôn, trong đó trọng tâm là phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc, truyền thống “kỷ luật và đồng tâm” của giai cấp công nhân và vùng mỏ; chú trọng bảo tồn, tôn tạo và phát huy các di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch, dịch vụ; huy động mọi nguồn lực đầu tư đổi mới cơ chế quản lý, phát huy hiệu quả thiết chế văn hóa, thể thao các cấp sau đầu tư. Vì vậy có thể khẳng định, sau hơn một thập kỷ thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Quảng Ninh đã phát huy, vận dụng thành công 2 tiêu chí văn hóa về bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống là nền tảng, là mục tiêu, là động lực… làm hồn cốt thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, làm đòn xeo xây dựng nông thôn mới⁽⁸⁾. Việc coi trọng tiêu chí văn hóa, lấy văn hóa làm nền tảng xây dựng nông thôn mới góp phần quan trọng giúp tỉnh Quảng Ninh cơ bản đạt các nội dung theo bộ tiêu chí quốc gia tỉnh, thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025.

Để tiếp tục phát huy các giá trị văn hóa truyền thống là nền tảng, là mục tiêu, là động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, năm 2023, Quảng Ninh tiếp tục lấy văn hóa làm nền tảng, làm mục tiêu, làm động lực trong xây dựng nông thôn mới, với hành trang mới xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu. Quảng Ninh còn dự kiến hướng tới xây dựng nông thôn văn minh, nông nghiệp hiện đại, nông dân giàu có... mở đường cho ngành du lịch nông thôn phát triển trong chặng đường mới. Theo đó, một trong những nhiệm vụ được triển khai trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2023-2025 lại được Quảng Ninh xác định: nâng cao chất lượng đời sống văn hóa của người dân nông thôn; bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống theo hướng bền vững gắn với phát triển kinh tế du lịch nông thôn.

Một là, tập trung tuyên truyển, triển  khai thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9-6-2014, của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước và Nghị quyết số 11-NQ/TU, ngày 9-3-2018, của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, gắn với thực hiện xây dựng nông thôn mới.

Hai là, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa thể thao cấp xã và cấp thôn trên địa bàn toàn tỉnh; đổi mới các nội dung chương trình hoạt động gắn với thực tiễn đời sống xã hội và nhu cầu của người dân. Phát huy chủ thể người dân trong việc tham gia đóng góp xây dựng, quản lý, tổ chức các mô hình sinh hoạt văn hóa mang tính cộng đồng để người dân có ý thức hơn trong việc bảo quản, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với thiết chế văn hóa thể thao cơ sở.

Ba là, triển khai hiệu quả Đề án khôi phục bảo tồn04 Làng dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh gắn với phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái; Thành lập các Câu lạc bộ Sở thích; mỗi thiết chế văn hóa thành lập từ 3-5 câu lạc bộ sinh hoạt thường xuyên./.

--------------------------

(1) https://www.quangninh.gov.vn/pinchitiet.aspx?nid=45573
(2) Xem: Kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đến năm 2022 và triển khai nhiệm vụ giai đoạn 2023-2025
(3) https://www.quangninh.gov.vn/So/sovanhoathethao/Trang/ChiTietTinTuc.aspx?nid=11909
(4)https://www.quangninh.gov.vn/chuyen-de/DH-Dang/Trang/ChiTietTinTuc.aspx?nid=102646
(5)https://quangninh.gov.vn/chuyen-de/DH-Dang/Trang/ChiTietTinTuc.aspx?nid=119922
(6)https://quangninh.gov.vn/chuyen-de/DH-Dang/Trang/ChiTietTinTuc.aspx?nid=119922
(7)https://uongbi.gov.vn/tao-nen-tang-xay-dung-tinh-kieu-mau-giau-dep-van-minh-hien-dai-p13n67281.html
(8)https://baoxaydung.com.vn/quang-ninh-xay-dung-nong-thon-moi-van-hoa-la-nen-tang-346093.html