Tạp chí cộng sản

Cơ quan Lý luận Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng Sản Việt Nam

Cơ quan Lý luận Chính trị của Ban Chấp hành
Trung ương Đảng Cộng Sản Việt Nam

Thương nhau ít, giận nhau nhiều

La Mịch Như

19:42, ngày 21-08-2013

TCCSĐT - Cả biểu hiện bề ngoài lẫn bên trong thực chất, quan hệ giữa Mỹ và Nga hiện trắc trở và xấu đi tới mức độ hiếm thấy từ nhiều năm nay. Đỉnh điểm mới là việc Tổng thống Mỹ Ba-rắc Ô-ba-ma huỷ cuộc cấp cao Nga - Mỹ đã được dự định nhân Hội nghị cấp cao G20 sắp tới ở Xanh Pê-téc-bua (Nga). Một trong những lý do được phía Mỹ đưa ra là do Nga chấp thuận cho chuyên viên phân tích của Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ Ét-uốt Xnâu-đân tị nạn chính trị tạm thời ở nước này.

Có thể đúng như vậy. Nhưng cũng có thể vụ việc Ét-uốt Xnâu-đân (Edward Snowden) chỉ là cái cớ bởi nếu cuộc gặp cấp cao được tiến hành trong bối cảnh không đưa lại kết quả mang tính đột phá trong những vấn đề mà Mỹ quan tâm nhất thì Nga vẫn sẽ được lợi trong khi Mỹ thua thiệt và bất lợi đủ mọi đường.

Công bằng mà nói thì cả Tổng thống Mỹ Ba-rắc Ô-ba-ma lẫn Tổng thống Nga Vla-đi-mia Pu-tin gần như không có sự lựa chọn nào khác. Tổng thống Nga Vla-đi-mia Pu-tin không thể đáp ứng yêu cầu dẫn độ cựu nhân viên tình báo Ét uốt Xnâu-đân vì không muốn bị coi là chịu khuất phục trước áp lực và răn đe của Mỹ. Tổng thống Mỹ Ba-rắc Ô-ba-ma cũng không thể bám giữ vào cuộc gặp cấp cao sau khi nhân vật đình đám nước này được tỵ nạn chính trị tạm thời ở Nga và cũng vì không muốn vấp phải sự chống đối quyết liệt trong quốc hội hoặc bị bẽ mặt cả ở trong nước lẫn trên thế giới. Cả hai phía đều ý thức được rằng, quyết định của họ sẽ làm quan hệ giữa hai nước xấu đi đáng kể. Nhưng họ vẫn quyết định như vậy. Đơn giản vì hiện họ đều không thấy có nhu cầu cải thiện quan hệ song phương.

Đúng là hiện nay có không ít vấn đề thời sự của thế giới không thể giải quyết được nếu không có sự nhất trí của cả Mỹ và Nga như vấn đề hạt nhân của I-ran hay tình hình Xy-ri, vấn đề giải trừ quân bị và vũ khí hạt nhân. Nhu cầu của Mỹ trong việc giải quyết vấn đề hạt nhân của I-ran và Triều Tiên cũng như tình hình ở Xy-ri lớn và cấp thiết hơn nhiều so với Nga. Tuy nhiên, Nga cũng không thể không cần cuộc chơi dền dứ với Mỹ nếu muốn xác lập vị thế và được công nhận ngang bằng với cường quốc số 1 này. Nhưng đó đều là lợi ích riêng từ sự cần thiết phải duy trì quan hệ. Cái mà họ thiếu là lợi ích chung gắn kết và ràng buộc lẫn nhau trong việc thúc đẩy quan hệ hợp tác song phương tin cậy và xây dựng. Vì thế mà hiện tại, hai bên không có chương trình nghị sự chung nào. Thông thường, một khi hai đối tác không có lợi ích và những vấn đề chung cần cùng nhau giải quyết thì nhu cầu đối nội sẽ lấn át và chi phối nhu cầu đối ngoại.

Tiềm năng cho quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư giữa Nga và Mỹ là rất lớn nhưng mức độ hiện tại lại không cao. Theo số liệu thống kê của Mỹ, Nga đứng thứ 31 trong danh sách những địa bàn xuất khẩu quan trọng nhất của Mỹ. Năm 2011, giá trị xuất khẩu của Mỹ sang Nga chỉ có 8,3 tỷ USD trong khi EU xuất khẩu sang Nga 147 tỷ USD. Và mặc dù Mỹ xếp thứ 10 trong danh sách các nhà đầu tư nước ngoài vào Nga nhưng đối với Mát-xcơ-va, Oa-sinh-tơn cũng không phải đối tác kinh tế, thương mại và đầu tư hàng đầu. Năm 2011, xuất khẩu của Nga sang Mỹ chỉ khoảng 15,5 tỷ USD (chiếm có 3%) trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Nga trị giá 516 tỷ USD. Một nửa số này được Nga xuất sang thị trường EU.

Hai bên hiện trong tình trạng thương nhau ít, giận nhau nhiều nhưng không thể không thương nhau cho dù rồi đây vẫn sẽ còn giận nhau nữa. Cho nên họ sẵn sàng tiếp tục leo thang căng thẳng và bất hòa nhưng trong tầm kiểm soát tình hình và không xô đẩy nhau đi quá đà. Họ vẫn duy trì dư địa cho giảm căng thẳng và hợp tác. Chẳng thế mà Bộ trưởng Ngoại giao và Quốc phòng hai nước vẫn tiến hành các cuộc tham vấn chiến lược định kỳ và vẫn đạt được sự đồng thuận quan điểm về việc tổ chức hội nghị quốc tế mới nhằm tìm kiếm giải pháp chính trị cho Xy-ri. Tất cả các đối tác bên ngoài không phải lo ngại về Nga và Mỹ cùng hội cùng thuyền, nhưng đồng thời cũng lại không thể trục lợi được từ thực trạng quan hệ đầy trắc trở hiện tại giữa hai đối tác này./.