Phóng viên: Kính thưa GS, TS Tạ Ngọc Tấn, trong thời kỳ Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng công tác ở Tạp chí Cộng sản (29 năm: từ 1967 - 1996), Giáo sư có cảm nhận như thế nào về vai trò của Tạp chí Cộng sản đối với sự nghiệp chung của đất nước?

GS, TS Tạ Ngọc Tấn: Có thể nói giai đoạn 29 năm đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng công tác ở Tạp chí Cộng sản là thời kỳ hoạt động sôi động của Tạp chí Cộng sản và của cả nước. Đất nước đứng trước vô vàn những thách thức, khó khăn và phức tạp (mới đi qua cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước, “đêm trước” của đổi mới,…), đó cũng là thời kỳ mà Tạp chí Cộng sản với vai trò là Tạp chí lý luận chính trị lớn nhất và gần như là duy nhất làm nhiệm vụ thông tin, nghiên cứu về mặt lý luận chính trị của Đảng và Nhà nước ta và đã thu hút được sự quan tâm, chú ý đặc biệt của xã hội. Đây cũng là thời kỳ mà Tạp chí Cộng sản có những đóng góp hết sức to lớn vào những vấn đề lý luận phục vụ cho công cuộc đấu tranh giải phóng đất nước; những vấn đề lý luận về đổi mới phục vụ cho “đêm trước” của quá trình đổi mới, trong đó có những vấn đề lý luận, tư tưởng, nhận thức, đánh giá quá trình chuyển đổi quan trọng của đất nước, nổi bật là các chủ trương “khoán”, chủ trương đổi mới doanh nghiệp,… Tất cả đều có vai trò, dấu ấn, sự đóng góp của Tạp chí Cộng sản. Chính trong thời kỳ này đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã học tập, rèn luyện, tiếp thu kinh nghiệm của những người đi trước, dần trưởng thành từ một biên tập viên đến giữ trọng trách Tổng Biên tập.

Phóng viên: Kính thưa GS, TS Tạ Ngọc Tấn, đất nước trải qua gần 40 năm đổi mới, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với tư cách là người đứng đầu Đảng, Nhà nước, Quốc hội trong 18 năm, nếu tính cả thời gian bắt đầu tham gia vào Bộ Chính trị, là khoảng 27 năm, Giáo sư có cảm nhận như thế nào về vai trò của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong lãnh đạo Đảng và đất nước thực hiện công cuộc đổi mới?

GS, TS Tạ Ngọc Tấn: Tôi thực sự cảm nhận sâu sắc.

Một là, đồng chí Nguyễn Phú Trọng giữ vai trò, trọng trách là người chủ trì trong công tác lý luận của Đảng. Trước hết, ngay từ khóa I Hội đồng Lý luận Trung ương (1996 - 2000) với vai trò, nhiệm vụ một Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương, đến khóa II với vai trò là Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương (2001 - 2005), đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã trực tiếp tham gia nghiên cứu, chủ trì nghiên cứu, triển khai, tổng kết các vấn đề lý luận liên quan đến công cuộc đổi mới của đất nước, như chủ trương và quá trình thực hiện chủ trương “khoán” của Đảng, Nhà nước; các vấn đề lý luận về hoàn thiện nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội; về các mối quan hệ lớn…  Thứ hai, khi ở cương vị Chủ tịch Quốc hội - đồng chí Nguyễn Phú Trọng có vai trò rất quan trọng trong nghiên cứu, tổng kết để chuẩn bị bổ sung, phát triển Cương lĩnh năm 2011, lúc đó đồng chí Nguyễn Phú Trọng là Trưởng Tiểu ban, Tổ trưởng Tổ Biên tập, tham gia Thường trực Tiểu ban soạn thảo Văn kiện Đại hội. Có một dấu ấn đặc biệt là cứ 6 tháng một lần đồng chí Nguyễn Phú Trọng định kỳ làm việc với Hội đồng Lý luận Trung ương, và trong những lần làm việc đó đồng chí Nguyễn Phú Trọng thảo luận, trao đổi, hỏi han, yêu cầu rất kỹ những vấn đề lý luận, như những vấn đề mới trong nghiên cứu lý luận là gì? Mới về nhận thức lý luận hay mới về những vấn đề do thực tiễn đang đặt ra? và yêu cầu Hội đồng Lý luận Trung ương phải “giải quyết” những vấn đề đó… Thứ ba, từ sau năm 2006, đồng chí Nguyễn Phú Trọng tuy không trực tiếp chỉ đạo công tác của Hội đồng Lý luận Trung ương, nhưng trong suốt quá trình sau đó Đồng chí vẫn luôn luôn quan tâm đến những vấn đề lý luận, nhắc nhở, thăm hỏi, trao đổi với Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương về từng vấn đề cụ thể và có những chỉ đạo rất quan trọng, như yêu cầu tổng kết đánh giá để bổ sung, phát triển công tác lý luận, yêu cầu đề ra các định hướng nghiên cứu cụ thể cho từng giai đoạn.  Thứ tư, trong thời kỳ từ năm 2011 đến nay, đồng chí Nguyễn Phú Trọng có vai trò đặc biệt quan trọng khi đi sâu vào những nhận thức, định hình về hoàn thiện mô hình chủ nghĩa xã hội Việt Nam, thể hiện rõ nét nhất trong 3 bài phát biểu rất quan trọng: Bài thứ nhất vào năm 2012, phát biểu về “Chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội - Nhìn từ thực tiễn Việt Nam” tại Trường Đảng Cao cấp Nico Lopez của Cuba. Bài thứ hai vào năm 2021, “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” nhân dịp kỷ niệm 131 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19-5-1890 -19-5-2021) và bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV, đại biểu hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 (ngày 23-5-2021). Bài thứ ba năm 2024, “Tự hào và tin tưởng dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, quyết tâm xây dựng một nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, văn minh, văn hiến và anh hùng” nhân dịp kỷ niệm 94 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3-2-1930 - 3-2-2024). Đây là ba bài viết rất quan trọng định hình về mô hình xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Và một đặc điểm nổi bật là mô hình chủ nghĩa xã hội Việt Nam của đồng chí Nguyễn Phú Trọng được thể hiện rất nhất quán, đó là mô hình chủ nghĩa xã hội thực sự vì con người, chứ không phải vì lợi nhuận mà bóc lột và chà đạp lên phẩm giá con người; là phát triển về kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội, chứ không phải gia tăng khoảng cách giàu nghèo và bất bình đẳng xã hội; là một xã hội nhân ái, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn, chứ không phải cạnh tranh bất công, “cá lớn nuốt cá bé” vì lợi ích vị kỷ của một số ít cá nhân và các phe nhóm; là sự phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên để bảo đảm môi trường sống trong lành cho các thế hệ hiện tại và tương lai, chứ không phải để khai thác, chiếm đoạt tài nguyên, tiêu dùng vật chất vô hạn độ và hủy hoại môi trường; là một hệ thống chính trị mà quyền lực thực sự thuộc về nhân dân, do nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân, chứ không phải chỉ cho một thiểu số giàu có. Đồng chí Nguyễn Phú Trọng cũng đặc biệt quan tâm đến xây dựng và phát triển con người toàn diện, đến đời sống vật chất, đời sống văn hóa, tinh thần của người dân. Luận điểm này thống nhất, không thay đổi suốt từ năm 2012 cho đến nay.

Hai là, khi trở thành người đứng đầu Đảng, Nhà nước, các lý luận sắc bén này của Đồng chí không chỉ trở thành ngọn đèn dẫn hướng mà cực kỳ quan trọng là đã được triển khai sâu rộng, có những lĩnh vực được triển khai hết sức quyết liệt trong thực tiễn (như vấn đề xây dựng, chỉnh đốn Đảng; xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện; xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; vấn đề đại đoàn kết toàn dân tộc,…), mang lại những thành tựu lớn, quan trọng, có ý nghĩa lịch sử đối với công cuộc đổi mới của đất nước.

Và đặc biệt đồng chí Nguyễn Phú Trọng luôn là một người rất khiêm nhường. Khi nói về vấn đề lý luận - đồng chí luôn nói “đây là những vấn đề lý luận của Đảng”.

Có thể nói, Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng - Một nhà lý luận xuất sắc, một nhà lãnh đạo tài ba, được nhân dân tin yêu, mến phục.

Phóng viên: Kính thưa GS, TS Tạ Ngọc Tấn, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã xuất bản nhiều cuốn sách về các vấn đề lý luận và thực tiễn, GS, TS có ấn tượng nhất với cuốn sách nào của đồng chí Tổng Bí thư?

GS, TS Tạ Ngọc Tấn: Về những vấn đề lý luận và thực tiễn, nổi bật nhất chính là cuốn “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” của đồng chí Tổng Bí thư. Đây là cuốn sách có ý nghĩa lý luận và thực tiễn lớn, đã tập trung vào những vấn đề sống còn, về nhận thức về mô hình chủ nghĩa xã hội, về phương hướng, về giải quyết các mối quan hệ và định hướng con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam… Cuốn sách tập trung các đường lối chung của Đảng và gắn với các lĩnh vực cụ thể, từ kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh, văn hóa, đối ngoại…

Phóng viên: Giáo sư có thể chia sẻ suy nghĩ về vai trò của đồng chí Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, đặc biệt là trên khía cạnh tạo dựng niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, góp phần tạo dựng uy tín, vị thế của Đảng, của đất nước đối với quốc tế?

GS, TS Tạ Ngọc Tấn: Nói về công tác phòng, chống tham nhũng, vai trò của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thể hiện ngay trong nhiệm kỳ đầu tiên ở cương vị Tổng Bí thư, đó là Đồng chí rất nghiêm khắc, thể hiện tinh thần đấu tranh tự phê bình và phê bình rất quyết liệt.

Từ năm 2016, tinh thần quyết liệt và nghiêm khắc của đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã tạo nên một bước chuyển, bước ngoặt trong công tác tổ chức cán bộ, xây dựng tổ chức Đảng và bộ máy nhà nước. Bước ngoặt ở chỗ, một là, công tác phòng, chống tham nhũng được đẩy lên ở mức độ quyết liệt, thậm chí được ví với hình ảnh “lò”, không có vùng cấm, phanh phui ra các vụ án lớn, thậm chí nhiều vụ án đã có nguồn gốc từ nhiều năm trước đó, gây ra nhiều thiệt hại cho đất nước; hai là, thanh lọc đội ngũ cán bộ, không có vùng cấm đối với tất cả đội ngũ cán bộ, kể cả cán bộ cấp cao của Đảng; ba là, làm đổi mới nhận thức của Đảng về công tác lựa chọn, bố trí, sử dụng, xử lý cán bộ; công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị; thay đổi nhận thức và hành động, là cơ sở để từng bước tiếp tục hoàn thiện các quy định trong kiểm soát quyền lực, tăng cường kỷ luật đảng… Những chỉ đạo của đồng chí Nguyễn Phú Trọng trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, đặc biệt là từ năm 2016 đến nay rất được lòng dân, được đông đảo nhân dân đồng tình, ủng hộ, niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng được củng cố vững chắc. Hiệu quả của công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thậm chí đã tác động đến hình ảnh của Đảng trong các mối quan hệ quốc tế, Việt Nam trở thành điểm đến của nhiều lãnh đạo cao cấp của các cường quốc; cùng với các lĩnh vực khác, góp phần để đất nước ta có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Giáo sư!