Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm đã tham gia giải trình một số ý kiến của đại biểu Quốc hội về dự án Luật này.

Hộ chiếu điện tử - giải pháp tăng cường, bảo đảm an ninh, an toàn

Đánh giá cao dự thảo luật đã có nhiều điểm mới so với quy định hiện hành, quy định rõ hơn quyền, nghĩa vụ của công dân, đơn giản hóa các thủ tục đề nghị cấp hộ chiếu, loại bỏ quy định rườm rà, dễ gây phiền hà, sách nhiễu cho người dân, đại biểu Vũ Thị Nguyệt (Hưng Yên) đóng góp ý kiến về vấn đề giải thích khái niệm hộ chiếu có gắn chip điện tử.

Theo đại biểu, hộ chiếu có gắn chip điện tử (còn gọi là hộ chiếu sinh trắc học, hộ chiếu kỹ thuật số, hộ chiếu điện tử) là dạng hộ chiếu truyền thống có gắn chip điện tử. Chip điện tử ngoài lưu trữ thông tin cá nhân như họ tên, quốc tịch, ngày tháng năm sinh, giới tính… còn lưu trữ thông tin sinh trắc học để xác nhận danh tính của người sử dụng hộ chiếu như nhận dạng khuôn mặt, nhận dạng dấu vân tay...

Toàn bộ dữ liệu thông tin cá nhân, dữ liệu sinh trắc của người sử dụng hộ chiếu được lưu trữ trong thẻ sẽ được mã hóa, ký số để bảo đảm an toàn xác thực và bảo mật theo tiêu chuẩn của Tổ chức hàng không dân dụng. Từ căn cứ nêu trên, đại biểu Vũ Thị Nguyệt đề nghị bổ sung Điều 2 trong dự thảo Luật, giải thích, làm rõ cụm từ “hộ chiếu có gắn chip điện tử”, bởi đây là khái niệm mới chưa được quy định trong văn bản pháp luật hiện hành.

Bày tỏ sự đồng tình với tờ trình về dự án Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam do Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp, đại biểu Phạm Tất Thắng (Vĩnh Long) cho rằng, dự thảo Luật có nhiều điểm mới hướng tới phục vụ và tạo điều kiện cho người dân, cụ thể hóa được các quyền tự do đi lại của công dân đã được khẳng định trong Hiến pháp năm 2013. Một trong những điểm mới là quy định về hộ chiếu có gắn chíp điện tử và kiểm soát nhập cảnh bằng cổng kiểm soát tự động, phù hợp với xu hướng chung của thế giới hiện nay.

Cùng quan điểm với đại biểu Phạm Tất Thắng, đại biểu Hà Thị Lan (Bắc Giang) cho biết, hiện nay đã có trên 120 quốc gia đã sản xuất và phát hành hộ chiếu điện tử. Tại khu vực Đông Nam Á còn Việt Nam và Myanmar chưa sản xuất và sử dụng hộ chiếu điện tử.

Khẳng định sử dụng hộ chiếu điện tử là xu thế toàn cầu được Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế khuyến khích, đại biểu Hà Thị Lan nhấn mạnh, nội dung quy định về hộ chiếu điện tử và kiểm soát xuất nhập cảnh bằng cổng kiểm soát tự động trong dự thảo Luật là cần thiết, góp phần tạo hành lang pháp lý cho việc sản xuất, phát hành loại hộ chiếu này, qua đó đồng thời nâng tầm giá trị của cuốn hộ chiếu Việt Nam và áp dụng công nghệ tiên tiến trong việc kiểm soát xuất nhập cảnh.

Theo đại biểu Hà Thị Lan, mục đích của việc phát hành hộ chiếu điện tử nhằm làm tăng tính xác thực của hộ chiếu, chống nguy cơ làm giả. Đại biểu nêu thực tế, hiện nay, đa phần các nước trên thế giới có tình trạng gia tăng sử dụng hộ chiếu và các loại giấy tờ xuất nhập cảnh giả để hoạt động vi phạm pháp luật như buôn lậu, di cư bất hợp pháp… Do đó, việc phát hành hộ chiếu điện tử là một trong những giải pháp hiệu quả nhằm tăng cường, bảo đảm an ninh, an toàn.

Mặt khác, đại biểu Lan cho rằng, chíp điện tử trong hộ chiếu đã tích hợp đầy đủ các dữ liệu về nhân thân, đặc biệt là sinh trắc học của người sử dụng nên hộ chiếu điện tử có thể thay thế giấy tờ tùy thân. Việc sử dụng hộ chiếu điện tử cũng giúp cho công tác kiểm soát xuất nhập cảnh tại cửa khẩu nhanh hơn, chính xác hơn khi áp dụng việc kiểm soát bằng cổng kiểm soát tự động. Việc kiểm soát xuất nhập cảnh bằng cổng kiểm soát tự động cũng sẽ rút ngắn thời gian làm thủ tục, giảm được thời gian xếp hàng, tránh tình trạng ùn ứ tại các cửa kiểm soát, các cổng đi lại như hiện nay.

Bên cạnh đó, đại biểu Hà Thị Lan cũng phản ánh thực tế: “Hiện nay nhiều người thường xuyên đi nước ngoài, mặc dù hộ chiếu còn thời hạn sử dụng, thậm chí còn nhiều năm nhưng hết trang để đóng dấu kiểm chứng, phải thay lại hộ chiếu mới với số hộ chiếu mới rất bất tiện trong giao dịch, sử dụng, nhất là hộ chiếu có thị thực còn thời hạn đi nước ngoài”.

Từ những bất cập đó, đại biểu nhấn mạnh, khi sử dụng hộ chiếu điện tử và kiểm soát bằng cổng kiểm soát tự động sẽ tạo ra sự thuận tiện, thay việc đóng dấu vào các trang hộ chiếu bằng việc đóng dấu trong hệ thống dữ liệu của cơ quan kiểm soát xuất nhập cảnh. Nhờ vậy, người thường xuyên có hoạt động xuất cảnh, nhập cảnh không phải lo ngại việc thay đổi hộ chiếu vì hết trang đóng dấu kiểm chứng như hiện nay.

Trong dự thảo Luật quy định công dân đủ 14 tuổi trở lên có quyền lựa chọn cấp hộ chiếu phổ thông có gắn chip điện tử hoặc hộ chiếu phổ thông không gắn chip điện tử.

Theo đại biểu Hà Thị Lan, quy định này đã đảm bảo quyền tự do lựa chọn của công dân và phù hợp với thói quen, sở thích và điều kiện kinh tế của từng người. Tuy nhiên, để người dân hiểu rõ và sử dụng tiện ích của hộ chiếu điện tử, đại biểu cho rằng các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi trong việc cấp thị thực cho người sử dụng hộ chiếu điện tử.

Bên cạnh đó, vì hộ chiếu được xác định là tài sản quốc gia, đại biểu Hà Thị Lan cũng đề nghị Chính phủ cần chỉ đạo tập trung đầu tư, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong việc sản xuất và phát hành hộ chiếu để nâng cao chất lượng, độ bền đẹp và tính bảo an của hộ chiếu.

Đồng tình với đại biểu Hà Thị Lan, đại biểu Bùi Mậu Quân (Hải Dương) cho rằng, so với một số nước chất lượng cuốn hộ chiếu của Việt Nam “còn thấp, chưa phải là cuốn hộ chiếu đẹp, chất lượng cao, hộ chiếu có giá trị 10 năm, nhưng 3 năm đã hỏng, màng bảo vệ an ninh bị bong, giấy có thể bị rách”.

Để có hộ chiếu đẹp, xứng tầm tài sản quốc gia, ngang tầm các nước trong khu vực, đại biểu đề xuất Thủ tướng Chính phủ có chỉ đạo để cung cấp, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong việc sản xuất, phát hành hộ chiếu điện tử.

Rà soát lại đối tượng được cấp hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ

Về nội dung cấp hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ, Tờ trình của Chính phủ nêu hai loại ý kiến gắn với hai phương án trong dự thảo Luật, gồm loại ý kiến thứ nhất đề nghị quy định mang tính nguyên tắc chung cho cả đối tượng được cấp hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ và giao Chính phủ quy định chi tiết; loại ý kiến thứ hai đề nghị quy định cụ thể, tách bạch đối tượng được cấp hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ và cơ quan, người có thẩm quyền cử, cho phép, quyết định.

Theo Báo cáo Thẩm tra dự án Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam của Ủy ban Quốc phòng và An ninh, đối tượng được cấp hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ đã được quy định cụ thể bởi Nghị định của Chính phủ và được thực hiện ổn định trong thời gian qua, đủ điều kiện để đưa vào quy định cụ thể trong Luật. Việc quy định cụ thể trong Luật nhằm nâng cao giá trị pháp lý, bảo đảm công khai, minh bạch, thuận lợi cho việc thực hiện ngay sau khi Luật này có hiệu lực thi hành.

Do đó, Ủy ban Quốc phòng và An ninh tán thành với loại ý kiến thứ hai gắn với Phương án 1 của Dự thảo Luật; đồng thời, đề nghị rà soát kỹ lưỡng Phương án 1 để quy định bảo đảm đầy đủ, sát hợp với thực tiễn, chặt chẽ về kỹ thuật văn bản, đáp ứng yêu cầu hoạt động của các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị.

Thảo luận tại hội trường, đa số đại biểu cũng bày tỏ sự đồng tình với loại ý kiến thứ hai gắn với Phương án 1 của Dự thảo Luật. Theo đại biểu Vũ Xuân Hùng (Thanh Hóa), khái niệm hộ chiếu ở Khoản 5, Điều 2 và Khoản 3, Điều 6 chưa thống nhất, do đó đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần nghiên cứu thêm vì hiện nay nếu quy định hộ chiếu là tài sản sẽ không thống nhất với quy định tại Điều 105 của Bộ Luật Dân sự cũng như quy định của Bộ Luật Hình sự về đối tượng tác động của các tội xâm phạm sở hữu.

“Nếu quy định hộ chiếu là tài sản thì hành vi chiếm đoạt hộ chiếu có coi là phạm tội xâm phạm sở hữu hay không, vì thực tế xét xử chưa bao giờ chúng ta thấy xét xử thực hiện hành vi chiếm đoạt hộ chiếu của người khác là tội xâm phạm sở hữu”, đại biểu nói.

Do đó, đại biểu Vũ Xuân Hùng đề nghị Ban soạn thảo cần nghiên cứu nội dung này để bảo đảm tính thống nhất của pháp luật.

Về các trường hợp cấp hộ chiếu ngoại giao và cấp hộ chiếu công vụ, đại biểu Vũ Xuân Hùng ủng hộ phương án quy định cụ thể các trường hợp được cấp hộ chiếu ngoại giao và hộ chiếu công vụ trong luật, bởi theo đại biểu, thực tiễn áp dụng Nghị định của Chính phủ về quy định này trong thời gian qua không có gì vướng mắc. Mặt khác, các chức danh, chức vụ được đề nghị cấp các loại hộ chiếu này luôn ổn định, không bị xáo trộn.

“Hơn nữa, chỉ có quy định cụ thể như vậy mới phù hợp với Điều 14 Hiến pháp năm 2013”, đại biểu nhấn mạnh.

Tuy nhiên, đại biểu cũng đề xuất cần rà soát lại các chức danh, chức vụ nhằm đảm bảo tính chính xác và sự cần thiết; nghiên cứu bổ sung các trường hợp được cấp hộ chiếu ngoại giao như người làm công tác cơ yếu hoặc một số chức danh lãnh đạo của tổ chức Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam… Cùng quan điểm với đại biểu Vũ Xuân Hùng, đại biểu Nguyễn Sơn (Hà Tĩnh) cũng cho rằng, cần tiếp tục rà soát lại các đối tượng được cấp hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ.

Khắc phục khó khăn, bất cập trong quản lý xuất nhập cảnh của công dân Việt Nam

Tại phiên thảo luận về dự án dự án Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm đã tham gia giải trình, làm rõ thêm ý kiến đại biểu Quốc hội nêu.

Theo Bộ trưởng Tô Lâm, Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam được ban hành là sự cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, đồng thời khắc phục những khó khăn, bất cập trong thực hiện công tác quản lý xuất nhập cảnh của công dân Việt Nam trong những năm qua.

Dự án Luật này được xây dựng theo đúng quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật trên cơ sở tổng kết thực tiễn, tiếp thu ý kiến tham gia của các bộ, ngành, địa phương, ý kiến của các cơ quan chuyên môn của Quốc hội, ý kiến của các đại biểu Quốc hội.

Thay mặt Ban soạn thảo dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Công an cảm ơn các đại biểu Quốc hội đã quan tâm và có nhiều ý kiến đóng góp sâu sắc với dự án Luật khi thảo luận ở Tổ và tại hội trường. Bộ trưởng Tô Lâm khẳng định, các ý kiến của đại biểu Quốc hội đều thể hiện sự tâm huyết, trách nhiệm cao nhằm góp phần hoàn thiện dự thảo Luật và đều đã được Ban soạn thảo ghi chép, tiếp thu.

Bộ trưởng Tô Lâm nhấn mạnh, các ý kiến về việc quy định đối tượng được cấp hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ, hộ chiếu phổ thông, giấy thông hành; tính khả thi của hộ chiếu điện tử; ý kiến về các quy định hộ chiếu là tài sản của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và có giá trị thay thế căn cước công dân, chứng minh nhân dân;

Việc mở rộng đối tượng được cấp giấy thông hành và quy định trong Luật theo trình tự, thủ tục cấp giấy thông hành; ý kiến về đề nghị đồng nhất số định danh cá nhân với hộ chiếu; phạm vi, thủ tục quy định những đối tượng chưa được xuất cảnh, không được xuất cảnh, tạm hoãn xuất cảnh, cấm xuất nhập cảnh; quy định về nguy cơ bệnh dịch, nhất là bệnh dịch truyền nhiễm; việc giải quyết trong các trường hợp bị mất hộ chiếu, cấp lại hộ chiếu, các giấy tờ có liên quan trong trường hợp công dân đang ở nước ngoài; ý kiến đề nghị quy định rõ về hộ chiếu điện tử, hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ, hộ chiếu phổ thông, giấy thông hành, khái niệm về xuất nhập cảnh bất hợp pháp;

Quy định về trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi của công dân Việt Nam và các cơ quan quản lý, trách nhiệm bảo hộ công dân Việt Nam khi ở nước ngoài; vấn đề xử lý về dữ liệu quốc gia về xuất cảnh, nhập cảnh; ý kiến về lệ phí xuất cảnh của công dân Việt Nam, quy định về dẫn độ công dân Việt Nam ra nước ngoài… đều đã được Ban soạn thảo tiếp thu.

Thời gian tới, Bộ trưởng Bộ Công an mong muốn các đại biểu Quốc hội, các cơ quan, tổ chức có liên quan và nhân dân tiếp tục quan tâm, cho ý kiến với dự án Luật. Bộ trưởng cho biết, Ban soạn thảo sẽ có trách nhiệm phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội, các cơ quan liên quan tiếp thu và chỉnh lý, hoàn thiện dự án Luật để trình Quốc hội thông qua vào kỳ họp tới theo đúng chương trình.

Trước đó, các đại biểu làm việc tại Hội trường, nghe Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga trình bày Báo cáo kết quả thảo luận ở Đoàn về đề nghị phê chuẩn việc bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình giải trình, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội (nếu có).

Sau đó, Quốc hội thành lập Ban kiểm phiếu và tiến hành phê chuẩn đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao về việc bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao bằng hình thức bỏ phiếu kín./.