Tiếp tục triển khai thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TU, ngày 9-6-2014, của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, “Về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước” và Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, đồng thời giải quyết các nhiệm vụ cấp bách trong tình hình hiện nay, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Nghị quyết số 11-NQ/TU, ngày 9-3-2018, “Về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững”. Nghị quyết có ý nghĩa chiến lược lâu dài, trong đó, không thể không kể đến vai trò của lực lượng thanh niên Quảng Ninh. Đây là những chủ nhân tương lai của Quảng Ninh, những chủ thể đảm đương nhiệm vụ phát triển văn hóa, con người, góp phần xây dựng tỉnh Quảng Ninh phát triển nhanh, bền vững.

1. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh, bất cứ một quốc gia, dân tộc nào muốn tồn tại và phát triển đều phải quan tâm đến việc bồi dưỡng và phát huy vai trò của lực lượng thanh niên; sự phát triển của thanh niên liên quan đến vận mệnh của đất nước và ảnh hưởng đến tương lai của dân tộc. Người cũng luôn đánh giá cao vai trò của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng. Trong thư gửi thanh niên và nhi đồng toàn quốc, Người nhấn mạnh: Một năm khởi đầu từ mùa xuân, một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của đất nước. Thế hệ trẻ đầy nhiệt huyết, có sức sống tràn trề và năng lực sáng tạo…, đó chính là thế mạnh, là vốn quý của tuổi trẻ. Tuy nhiên, để phát huy được vai trò, Người yêu cầu thanh niên phải trở thành một lực lượng to lớn, vững chắc trong công cuộc kháng chiến kiến quốc; phải là người xung phong trong công cuộc phát triển kinh tế, văn hóa, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, thanh niên phải được phát triển đầy đủ các mặt Đức - Trí - Thể - Mỹ. Có như vậy họ mới đủ năng lực, phẩm chất, trí tuệ, bản lĩnh chính trị, sức khỏe… để đáp ứng yêu cầu phát triển.

Theo số liệu thống kê, thanh niên Quảng Ninh hiện nay có khoảng 400 nghìn người, chiếm 30% dân số và 50% lực lượng lao động toàn tỉnh. Đây là lực lượng lao động đông đảo, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, tiếp cận nhanh với công nghệ thông tin. Chính vì vậy, thanh niên là một lực lượng có vai trò quan trọng, tiên phong trong xây dựng, phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh.

Trong thời gian qua, thanh niên Quảng Ninh đã phát huy tốt vai trò, tích cực, chủ động công tác tuyên truyền, vận động để đưa các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước vào cuộc sống, đặc biệt, thực hiện giáo dục lý tưởng cách mạng, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Triển khai cuộc vận động “Xây dựng giá trị hình mẫu thanh niên Việt Nam thời kỳ mới”; “Mỗi ngày một việc tốt, mỗi tuần một việc tốt, mỗi tháng một việc tốt”, “Văn minh thanh lịch là nếp sống đẹp của thanh niên Quảng Ninh”; tổ chức Hội thi Người đẹp Hạ Long; triển khai thực hiện Bộ quy tắc ứng xử “Nụ cười Hạ Long”; định kỳ tuyên dương “Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác”; “Thi đua văn hóa công sở thông qua phong trào 4 xin - 4 luôn”; “Sinh viên 5 tốt”; “Học sinh 3 rèn luyện”; “Cháu ngoan Bác Hồ”; “Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Quảng Ninh”; phát hành các ấn phẩm tuyên truyền gương người tốt, việc tốt, mô hình tiêu biểu… cũng là các chương trình hướng về thanh niên, giao cho thanh niên chủ động triển khai. Ngoài ra, thanh niên Quảng Ninh còn phát huy vai trò trên mặt trận văn hóa, thực sự trở thành chiến sĩ văn hóa trong cuộc đấu tranh chống lại các sản phẩm xấu độc, lai căng làm phương hại đến thuần phong mỹ tục của dân tộc, làm thất bại âm mưu "diễn biến hòa bình" trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa của các thế lực thù địch.

2. Vốn con người được coi là nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng phục vụ cho sự phát triển nhanh, bền vững. Tiềm năng con người, khả năng sáng tạo của con người được khơi dậy, được bồi đắp thì sẽ tạo ra nguồn lực to lớn cho phát triển. Con người và đặc biệt thế hệ trẻ là chủ thể của nền kinh tế tri thức, chủ thể công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, do đó, để phát huy vai trò của thanh niên trong xây dựng, phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của tỉnh, cần phải chú ý một số vấn đề liên quan đến thanh niên và có giải pháp đồng bộ, cơ bản sau:

Một là, giáo dục đạo đức cách mạng là nhiệm vụ hàng đầu. Chỉ có dựa vào đạo đức thế hệ trẻ mới xác định được lý tưởng, định hướng được hành động đúng đắn. Chỉ có đạo đức cách mạng thì mỗi thanh niên mới có thể tự hoàn thiện mình, hoàn thành nhiệm vụ được giao. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân và nội dung cốt lõi nhất của đạo đức cách mạng là cần, kiệm, liêm, chính. Nhưng theo Người, đạo đức cách mạng không có sẵn, không phải từ trên trời sa xuống mà là kết quả của sự đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày của mỗi người. Thế hệ trẻ phải luôn nỗ lực rèn luyện đạo đức cách mạng: thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; sống trong sạch, có chí tiến thủ và đoàn kết, không kiêu ngạo; tích cực đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân; phê phán những thói hư, tật xấu; thường xuyên tiến hành tự phê bình và phê bình... Các cấp ủy phải thường xuyên giáo dục cho thanh niên Quảng Ninh nhận thức rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của việc tăng cường tuyên truyền, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, tri thức pháp luật… để khơi dậy và phát huy tinh thần dân tộc, yêu nước, yêu quê hương, nâng cao hiểu biết và ý thức tuân thủ pháp luật trong mỗi thanh niên Quảng Ninh.

Hai là, định hướng những hành động đúng, tạo cơ sở, động lực cho thanh niên tích cực nghiên cứu, tìm hiểu để phát huy các giá trị đặc sắc về văn hóa các dân tộc, văn hóa biển đảo, văn hóa công nhân vùng mỏ, sự giao thoa của nền văn minh sông Hồng, tạo nền tảng hình thành nhân cách văn hóa, đạo đức, mang các giá trị đặc trưng của con người Quảng Ninh. Biết gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống, biết lọc bỏ những cái không phù hợp, đi ngược lại với văn hóa của dân tộc. Thanh niên phải nhận thức rõ văn hóa Việt Nam là thành quả của sự kết tinh văn hóa dân tộc và văn hóa thế giới, phải trang bị cho mình một hệ thống tri thức vững vàng, đầy đủ để không bị động bất ngờ, thường xuyên tìm hiểu văn hóa dân tộc và văn hóa thế giới để tạo hành trang tri thức, góp phần xây dựng quê hương.

Nghị quyết số 11-NQ/TU, ngày 9-3-2018, về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, đặt mục tiêu là giữ gìn và phát huy bền vững bản sắc văn hóa; các giá trị di sản thiên nhiên, di sản văn hóa; sức mạnh đại đoàn kết dân tộc; xây dựng con người Quảng Ninh với các đặc trưng Năng động - Sáng tạo - Hào sảng - Lành mạnh - Văn minh - Thân thiện; ngày 30-11-2022, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Quyết định số 3504/QĐ-UBND về việc ban hành Quy tắc ứng xử trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Quy tắc ứng xử gồm 4 chương, 23 điều được áp dụng cho các tổ chức, cá nhân sinh sống, làm việc, công tác, học tập, tham quan trên địa bàn tỉnh, trong đó lực lượng thanh niên là lực lượng quan trọng, có mặt trên các lĩnh vực, là lực lượng tiên phong trong các phong trào, vừa là chủ thể thực hành hiện tại, đồng thời là chủ thể có vai trò quan trọng trong tương lai.

Ba là, trong bối cảnh nền kinh tế tri thức, những thành tựu to lớn của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã và đang mang đến những thành tựu lớn cho mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Trong thời gian tới, tác động của khoa học, kỹ thuật còn nhanh và mạnh mẽ hơn nữa, do đó, các thế hệ thanh niên phải tích cực học tập để nâng cao trình độ về mọi mặt. Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự bùng nổ của cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại. Tuổi trẻ ngày nay cần phải làm được nhiều hơn thế, cần phải tiếp tục phấn đấu và rèn luyện. Trên nhiều lĩnh vực, chúng ta còn tụt hậu so với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới. Nhiệm vụ của thanh niên là phải góp phần thu hẹp khoảng cách, tiến tới nâng tầm vị thế đất nước, con người Việt Nam.

Học tập là công việc suốt đời và cách tốt nhất để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ cách mạng. Xây dựng xã hội học tập, tinh thần học tập suốt đời, chú trọng bồi dưỡng năng lực tự học, tự rèn luyện của cá nhân cần được quan tâm thường xuyên, liên tục. Đối với một tỉnh hằng năm đón hàng triệu lượt du khách nước ngoài đến tham quan, trải nghiệm; một tỉnh đang là điểm đến đầu tư hấp dẫn của nhiều nhà đầu tư nước ngoài như Quảng Ninh thì đòi hỏi nguồn nhân lực có chất lượng, có khả năng sử dụng tốt ngoại ngữ, công nghệ là tất yếu trong quá trình phát triển.

Bốn là, xây dựng thế hệ thanh niên Quảng Ninh phát triển toàn diện về mọi mặt. Có đạo đức, lối sống, có các phẩm chất ngay thẳng, trung thực, nhân nghĩa, khiêm tốn; có đạo đức nghề nghiệp; coi trọng sản xuất, kinh doanh tạo ra sản phẩm cho xã hội; hiểu biết và thực thi nghiêm quy định của pháp luật, quy ước của cộng đồng, đạo đức xã hội. Có suy nghĩ tích cực, biết quan tâm, sẻ chia với cộng đồng và những người xung quanh, tôn trọng quyền tự do cá nhân với phương châm “Mỗi người vì mọi người, mọi người vì mỗi người”; có ý thức tự giác, văn minh trong bảo vệ môi trường sống... Xây dựng thế hệ trẻ có lý tưởng, trách nhiệm, có tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc, tự hào về quê hương Quảng Ninh; có ý chí vươn lên trong cuộc sống, tự tin, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; có ý thức tự trọng, tự chủ, sống có trách nhiệm với Tổ quốc, với nhân dân, với gia đình và bản thân. Có trí tuệ, năng lực sáng tạo, khả năng thích nghi nhanh và làm chủ khoa học, kỹ thuật, công nghệ hiện đại. Có thẩm mỹ, biết thưởng thức và sáng tạo ra cái đẹp, biết khẳng định, tôn vinh cái đẹp, cái đúng, tích cực, biết đấu tranh phê phán, đẩy lùi cái xấu, cái ác, tiêu cực… Rất nhiều phong trào thi đua như: Tuổi trẻ sáng tạo, Thanh niên tình nguyện, Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc. Hiện nay các chương trình lớn như “Đồng hành với thanh niên trong học tập”, “Đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp” được triển khai sâu, rộng trong thanh niên. Nhìn chung, xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới, việc giáo dục, bồi dưỡng, nâng cao trình độ nghề nghiệp cho thanh niên cần phải đồng thời với giáo dục lý tưởng, giáo dục đạo đức nghề nghiệp. Xây dựng thế hệ chủ nhân tương lai vừa có tài, vừa có đức phải được xác định là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục của các cấp ủy, cơ quan, đơn vị.

Năm là, giáo dục sức khỏe và thể chất cho thanh niên. Thanh niên là lực lượng quan trọng của xã hội, tham gia tích cực các nhiệm vụ hiện tại của đất nước và là người chủ xã hội tương lai. Do đó, họ phải có sức khỏe tốt thì mới có thể hoàn thành được nhiệm vụ. Dân cường thì nước thịnh. Vai trò, vị trí thanh niên được nâng cao, đồng thời với niềm tin vững chắc vào thanh niên ngày càng được củng cố. Đây là điều kiện để thế hệ trẻ Việt Nam chứng tỏ bản lĩnh, sức sáng tạo, sức trẻ, dám nghĩ, dám làm, tích cực, say mê học tập, nghiên cứu khoa học công nghệ để áp dụng vào lao động sản xuất để cùng với toàn Đảng, toàn dân thực hiện thành công sự nghiệp đổi mới. Nhiều phong trào thi đua như “Đồng hành với thanh niên rèn luyện và phát triển kỹ năng trong cuộc sống, nâng cao thể chất và văn hóa tinh thần” được tuổi trẻ Quảng Ninh hưởng ứng và thực hiện có hiệu quả.

Sáu là, tăng sức đề kháng cho thế hệ trẻ trước những biểu hiện tiêu cực, mặt trái của xã hội và sự chống phá, xuyên tạc của các thế lực thù địch, nhất là trên mạng xã hội, trên mặt trận văn hóa tư tưởng. Xây dựng thế hệ trẻ có hiểu biết, nhận diện rõ, phân biệt rõ đúng / sai, biết hành động vì lợi ích quốc gia, dân tộc, quê hương, đất nước.

Bảy là, trước thực tế, do tác động nhiều yếu tố khách quan cũng như chủ quan đã làm cho một số bộ phận thanh thiếu niên phai nhạt lý tưởng, chạy theo lối sống thực dụng, hưởng thụ, lười học tập, thiếu tu dưỡng đạo đức, xa rời truyền thống dân tộc… Những hiện tượng đó là nguy cơ đe dọa tương lai của thế hệ trẻ, tương lai của đất nước. Chính vì vậy, hơn bao giờ hết, toàn Đảng và toàn dân ta phải chăm lo giáo dục, bồi dưỡng trí tuệ, tâm hồn, đạo đức cho thế hệ trẻ ngay từ trên ghế nhà trường, trong môi trường gia đình, môi trường xã hội, môi trường công tác. Do đó, xây dựng một môi trường học tập, môi trường gia đình, môi trường làm việc, môi trường xã hội lành mạnh là nhiệm vụ của toàn Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Ninh./.