Ngoại giao chính trị phong phú, thiết thực, hiệu quả

Năm 2018, ngoại giao song phương của Việt Nam với các đối tác tiếp tục được đẩy mạnh, đi vào chiều sâu, hiệu quả, trở thành “điểm sáng” trong công tác đối ngoại. Nhiều chuyến thăm, tiếp xúc cấp cao tới các nước láng giềng, khu vực, bạn bè truyền thống và các đối tác tiềm năng, đặc biệt là các nước lớn, được thực hiện rất thành công. Đó là các chuyến thăm: Ấn Độ (tháng 1), Australia - New Zealand (tháng 3), Singapore (tháng 4), Canada (tháng 6), Nhật Bản; Áo - Bỉ - Đan Mạch (tháng 10) của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc; Nhật Bản (tháng 6) của cố Chủ tịch nước Trần Đại Quang; Pháp (tháng 3), Nga - Hungary (tháng 9) của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng; Hà Lan (tháng 3), Thổ Nhĩ Kỳ (tháng 10), Hàn Quốc (tháng 12) của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân… Bên cạnh các chuyến thăm cấp cao, hàng trăm cuộc tiếp xúc, trao đổi ở các cấp, các bộ, ngành, các cơ chế hợp tác, các hoạt động kỷ niệm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao với các nước cũng được triển khai mạnh mẽ. Đồng thời, Việt Nam đã đón 20 lượt lãnh đạo cấp cao nước ngoài đến thăm chính thức, như: Tổng thống Indonesia Joko Widodo, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in, Cố vấn Nhà nước Myanmar Aung San Suu Kyi, Thủ tướng Pháp Édouard Philippe, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Cuba Miguel Mario Diáz Canel Bermúdez, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev… Hoạt động ngoại giao quốc phòng cũng được đẩy mạnh thông qua các chuyến thăm chính thức Việt Nam của các bộ trưởng quốc phòng Nga, Mỹ, Hàn Quốc. Các chuyến thăm không chỉ là những dấu mốc quan trọng tăng cường sự tin cậy chính trị, định ra các phương hướng, biện pháp lớn trong quan hệ song phương bền chặt giữa Việt Nam với các đối tác quan trọng, mà còn cho thấy vai trò và vị thế ngày càng tăng của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.

Kết quả ấn tượng của ngoại giao song phương năm 2018 còn thể hiện ở chỗ nước ta đã thiết lập thêm quan hệ đối tác chiến lược với Australia (tháng 3) - đối tác chiến lược thứ 11 của Việt Nam trong Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi (G-20), nâng tổng số nước có quan hệ đối tác chiến lược với nước ta lên 16 nước. Ngoài ra, mối quan hệ đối tác toàn diện với 11 quốc gia, quan hệ đặc biệt với Lào, quan hệ hợp tác toàn diện với Cam-pu-chia, quan hệ đối tác chiến lược với những nước có vai trò quan trọng ở các khu vực khác như châu Phi, Mỹ Latin... cũng không ngừng được củng cố. Đại sứ Nguyễn Nguyệt Nga - Phó Chủ tịch Ủy ban quốc gia Việt Nam về hợp tác kinh tế Thái Bình Dương, Phó Chủ tịch Nhóm xây dựng Tầm nhìn APEC sau năm 2020 - đã khẳng định: Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển then chốt. Chúng ta có sự đan xen lợi ích rộng lớn chưa từng có với các đối tác, 27 đối tác chiến lược và toàn diện cùng 59 đối tác hiệp định thương mại tự do (FTA). Chúng ta chủ trương hội nhập rất sâu và hiện nay chúng ta không chỉ ở tầm mức hội nhập mà ở tầm mức liên kết với một vị thế mới, bắt kịp với xu thế mới (1).

Cùng với hợp tác song phương, ngoại giao đa phương được triển khai tích cực, có bước chuyển mạnh về chất với bước tiến từ việc gia nhập đến tham gia ngày càng chủ động, tích cực, đóng góp thực chất và đưa ra nhiều sáng kiến được cộng đồng quốc tế chia sẻ, ủng hộ rộng rãi tại các diễn đàn đa phương và quốc tế. Ngoài việc lần đầu tiên Việt Nam được bầu làm thành viên Ủy ban Luật Thương mại quốc tế của Liên hợp quốc (UNCITRAL) nhiệm kỳ 2019 - 2025, tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, trúng cử vào các vị trí Phó Tổng Thư ký ASEAN, Ủy ban Luật pháp quốc tế (ILC)…, Việt Nam còn góp mặt trong nhiều diễn đàn đa phương, nổi bật là Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 32, Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G-7) mở rộng, Chủ trì soạn thảo Nghị quyết về biến đổi khí hậu và quyền con người tại khóa họp Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 51, Kỳ họp Đại hội đồng Liên hợp quốc, Hội nghị cấp cao hợp tác Mekong - Nhật Bản, Hội nghị cấp cao Á - Âu (ASEM), Diễn đàn hợp tác cấp cao vì mục tiêu xanh toàn cầu 2030 - P4G…

Việt Nam tổ chức thành công nhiều hội nghị quốc tế quan trọng trong năm 2018, như Diễn đàn Nghị viện châu Á - Thái Bình Dương (APPF) lần thứ 26 (tháng 01), Hội nghị thượng đỉnh tiểu vùng Mê Công mở rộng (GMS) lần thứ 6 (tháng 3), Hội nghị cấp cao Tam giác phát triển Campuchia - Lào - Việt Nam (CLV) lần thứ 10 (tháng 3)... Đặc biệt, tiếp nối sự thành công của Năm APEC 2017, việc tổ chức thành công Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) về ASEAN năm 2018 tại Thủ đô Hà Nội với chủ đề “ASEAN 4.0: Tinh thần doanh nghiệp và cách mạng công nghiệp lần thứ tư” một lần nữa khẳng định vai trò, uy tín và vị thế của Việt Nam trong khu vực ASEAN và trên thế giới ngày càng được nâng cao, thể hiện sự chủ động và tầm vóc của Việt Nam trong tiến trình hội nhập quốc tế, tham gia kiến tạo và định hình kinh tế khu vực cũng như toàn cầu. Đánh giá về WEF ASEAN 2018, Chủ tịch WEF Borge Brende cho rằng: “Trong 27 năm tổ chức diễn đàn WEF khu vực ASEAN và Đông Á, đây là diễn đàn thành công nhất. Việt Nam đã đi qua một chặng đường phát triển ấn tượng từ Hội nghị Đông Á tại Việt Nam năm 2010 và hội nghị lần này thu hút sự tham dự đông đảo của lãnh đạo các nước Đông Nam Á và khu vực, doanh nghiệp hàng đầu. Chúng tôi rất hài lòng khi làm việc với các đối tác Việt Nam và đánh giá cao vai trò của Việt Nam tổ chức thành công hội nghị lần này” (2).

Cùng với đó, Việt Nam cũng đang bắt tay vào công tác chuẩn bị cho nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN vào năm 2020, tích cực vận động sự ủng hộ tranh cử vị trí Ủy viên không thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021 diễn ra vào 6-2019. Tháng 5-2018, việc Nhóm nước châu Á - Thái Bình Dương chính thức thông qua đề cử Việt Nam là đại diện duy nhất của Nhóm ứng cử làm thành viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021, đã cho thấy sự nhất trí cao cũng như sự coi trọng của các nước đối với vai trò, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Hoạt động đối ngoại linh hoạt, toàn diện

Cùng với những thành tựu nổi bật của ngoại giao chính trị, các trụ cột quan trọng khác của ngoại giao Việt Nam, như ngoại giao kinh tế, ngoại giao văn hóa, công tác người Việt Nam ở nước ngoài,... được triển khai tích cực, đạt nhiều kết quả quan trọng.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều khó khăn, xu hướng bảo hộ thương mại đang gia tăng ở một số nơi trên thế giới, ngoại giao kinh tế của Việt Nam trong năm 2018 tiếp tục thể hiện tính chủ động, sáng tạo, phát huy vai trò tham mưu cho Chính phủ về tình hình kinh tế thế giới, kinh nghiệm phát triển của các nước, qua đó góp phần kiến tạo những điều kiện cần cho quá trình chuyển tiếp kinh tế Việt Nam trong giai đoạn phát triển tới, đặc biệt là việc duy trì giá trị cốt lõi của thương mại, đầu tư tự do và mở, ủng hộ hệ thống thương mại đa phương. Dấu ấn đậm nét trong năm 2018 là việc hoàn tất ký kết Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) - FTA thế hệ mới đầu tiên trên thế giới với mức độ cam kết sâu nhất từ trước đến nay, nâng tổng số FTA mà Việt Nam tham gia lên 16 FTA với gần 60 đối tác, chiếm 61% GDP và 68% tổng thương mại toàn cầu; FTA Việt Nam - EU (EVFTA) và Hiệp định bảo hộ đầu tư (IPA) được Ủy ban châu Âu thông qua.

Kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập chặt chẽ với khu vực và thế giới. Đến nay, Việt Nam đã thúc đẩy quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư với 224 thị trường tại tất cả các châu lục (4). Tăng trưởng kinh tế của năm 2018 đạt 7,08% so với năm 2017 - mức tăng cao nhất trong 11 năm qua, vượt mục tiêu 6,7% của Chính phủ đề ra. Kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát thành công ở mức 3,54% - dưới mục tiêu Quốc hội đề ra vào đầu năm 2018 là 4%. Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt khoảng 244,7 tỷ USD, tăng 13,8% so với năm 2017 (vượt mục tiêu Quốc hội đề ra là tăng 7% - 8% và Nghị quyết số 01/NQ/CP, ngày 01-01-2018, của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và Dự toán ngân sách Nhà nước năm 2018 là tăng 8% - 10%). Cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu đạt 7,2 tỷ USD - lớn nhất từ trước đến nay. Bên cạnh đó, vốn giải ngân của các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã lập lỷ lục mới, đạt 19,1 tỷ USD, tăng 9,1% so với năm 2017, cũng trở thành một trong những “điểm sáng” của bức tranh kinh tế Việt Nam năm 2018 (3).

Công tác ngoại giao văn hóa tiếp tục được đẩy mạnh trên cơ sở tập trung triển khai Chiến lược ngoại giao văn hóa đến năm 2020. Việc Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận thêm 2 di sản, bao gồm: Công viên Non nước Cao Bằng là công viên địa chất toàn cầu và Hoàng hoa sứ trình đô là Di sản tư liệu của Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương, không chỉ làm phong phú thêm các di sản văn hóa thế giới của Việt Nam, mà còn tạo điều kiện thuận lợi để ngành du lịch nước ta có những bước phát triển, qua đó góp phần quảng bá rộng rãi hơn nữa hình ảnh Việt Nam với thế giới. Đặc biệt, việc Việt Nam đón vị khách du lịch thứ 15 triệu trong năm 2018 được coi là sự kiện ghi dấu mốc tăng trưởng ngoạn mục của ngành du lịch trong bối cảnh hội nhập quốc tế đầy năng động.

Công tác người Việt Nam ở nước ngoài đạt nhiều kết quả tích cực. Việc tiếp tục triển khai hiệu quả trên thực tế Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 26-3-2004 của Bộ Chính trị về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài… bằng những chính sách và biện pháp cụ thể, thu hút ngày càng nhiều sự quan tâm của bà con Việt Nam sống ở nước ngoài hướng về xây dựng quê hương đất nước. Nhiều biện pháp được kịp thời triển khai để phối hợp với Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) bảo vệ quyền lợi chính đáng của người Việt Nam ở nước ngoài. Đơn cử như, Việt Nam đã thực hiện các biện pháp bảo hộ đối với 10.378 công dân gặp khó khăn hoạn nạn ở nước ngoài, tăng 22% so với năm 2017. Công tác bảo hộ ngư dân, tàu cá vi phạm cũng giảm 23% về số tàu và 20% số ngư dân so với năm 2017. Bên cạnh đó, Tổng đài bảo hộ công dân (Bộ Ngoại giao) đã tiếp nhận, giải đáp và xử lý thành công 4.077 cuộc gọi, đạt hiệu quả trả lời 99%.

Phương hướng triển khai công tác đối ngoại trong năm 2019

Theo các chuyên gia, cục diện thế giới năm 2019 nhiều khả năng vẫn tiếp tục vận động theo xu hướng đã được định hình trong năm 2018 và những năm trước đó. Tuy nhiên, quan hệ giữa các nước xung quanh những “điểm nóng” ở một số địa bàn chiến lược được dự báo có nhiều khả năng sẽ căng thẳng hơn so với năm 2018, tác động đa chiều tới tình hình trong nước cũng như việc triển khai công tác đối ngoại của Việt Nam. Năm 2019 cũng là năm có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với đất nước, là năm bước vào giai đoạn then chốt triển khai các mục tiêu của Đại hội XII của Đảng và tiếp tục thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2016 - 2020, với tinh thần chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, công tác đối ngoại Việt Nam xác định:

Một là, quán triệt triển khai đường lối đối ngoại mà Đại hội XII của Đảng đề ra; tiếp tục triển khai hiệu quả Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 10-4-2013, của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế, nhằm củng cố môi trường hòa bình, tranh thủ tối đa các điều kiện quốc tế thuận lợi để phát triển đất nước nhanh và bền vững, nâng cao đời sống nhân dân; giữ vững độc lập chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; nâng cao vị thế, uy tín quốc tế của đất nước, cũng như Nghị quyết số 06-NQ/TW khóa XII, ngày 05-11-2016, về thực hiện có hiệu quả tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế trong bối cảnh Việt Nam tham gia các FTA thế hệ mới…

Hai là, tiếp tục đẩy mạnh quan hệ hợp tác song phương trên nhiều lĩnh vực với các nước láng giềng, các nước ASEAN, các nước lớn, các đối tác chiến lược và đối tác toàn diện, cũng như các nước bạn bè truyền thống, góp phần tích cực vào sự nghiệp gìn giữ hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thế giới; tích cực đóng góp và phát huy vai trò tại các diễn đàn đa phương, như Liên hợp quốc, APEC, ASEM... trên cơ sở triển khai hiệu quả Chỉ thị số 25-CT/TW, ngày 08-08-2018, của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030.

Ba là, tiếp tục đẩy mạnh tham gia các liên kết kinh tế quốc tế, đặc biệt là các FTA, trong đó chú trọng thúc đẩy hoàn tất các thủ tục để hướng tới ký kết, phê chuẩn và đưa vào hiệu lực FTA Việt Nam - EU (EVFTA), cũng như lần lượt hoàn tất các cam kết của các FTA ASEAN với Trung Quốc, Australia và New Zealand, Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản (giai đoạn 2020 - 2025); FTA của Việt Nam với Nhật Bản, Liên minh Kinh tế Á - Âu, Chile (giai đoạn 2026 - 2030). Đồng thời, nỗ lực hoàn tất đàm phán Hiệp định Hợp tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), FTA Việt Nam - Khối EFTA (bao gồm Thụy Sĩ, Na Uy, Iceland, Liechtenstein), FTA Việt Nam - Israel. Bên cạnh đó, thực hiện đầy đủ các cam kết trong Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, các Mục tiêu Bogor 2020; tham gia xây dựng, định hình các liên kết khu vực châu Á - Thái Bình Dương, thực thi và tăng cường liên kết trong CPTPP, hướng tới hình thành khu vực mậu dịch tự do châu Á - Thái Bình Dương (FTAAP)…

Bốn là, tích cực triển khai kiệu quả kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược ngoại giao văn hóa đến năm 2020; công tác người Việt Nam ở nước ngoài và bảo hộ công dân với phương châm hiệu quả, kịp thời.

Năm là, có cách tiếp cận mới trong triển khai, tận dụng các cam kết hội nhập, gắn với công nghệ số; mở rộng thị trường và không gian phát triển đi đôi với nâng cao năng lực thực thi, thu hút các nguồn đầu tư, tài chính chất lượng, công nghệ cao…

Có thể nói, những thành tựu ấn tượng của công tác đối ngoại năm 2018 sẽ tiếp tục là lực đẩy, tạo tiền đề vững chắc để Việt Nam tiếp tục hội nhập quốc tế một cách có hiệu quả, phát huy vai trò và trách nhiệm của một thành viên chủ động, tích cực của cộng đồng quốc tế, đúng như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế được đẩy mạnh và mở rộng, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và các lợi ích chiến lược của đất nước; củng cố môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển, tăng cường, nâng cao uy tín và vị thế của nước ta trên trường quốc tế” (5)./.

--------------------------------------------------

(1) Xem: http://vovworld.vn/vi-VN/binh-luan/nam-2018-tiep-tuc-ghi-dau-trong-qua-trinh-hoi-nhap-cua-viet-nam-711050.vov
(2) Xem: http://www.dangcongsan.vn/chao-xuan-ky-hoi-2019/dat-nuoc-vao-xuan/nam-2018-khang-dinh-vai-tro-uy-tin-va-vi-the-cua-viet-nam-trong-khu-vuc-va-tren-the-gioi-512219.html
(3) Xem: https://vov.vn/kinh-te/kinh-te-viet-nam-nam-2019-se-co-them-dong-luc-tang-truong-moi-857770.vov
(4) Xem: http://baodongnai.com.vn/bao-xuan-2019/201901/doi-ngoai-da-phuong-nang-cao-vi-the-dat-nuoc-2931088/
(5) Xem: https://vov.vn/chinh-tri/tong-bi-thu-chu-tich-nuoc-nguyen-phu-trong-tuyet-nhien-khong-duoc-chu-quan-thoa-man-857257.vov