Hội nghị có sự tham dự của người đứng đầu Nhà nước, Chính phủ các nước Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam. Đoàn Việt Nam do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu. Tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đưa ra đề xuất về một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của hợp tác ACMECS.

Thông qua Tuyên bố Bangkok

Với chủ đề “Hướng tới Cộng đồng ACMECS kết nối và hội nhập”, ACMECS 8 đã tập trung thảo luận về các biện pháp nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, gia tăng tính cạnh tranh cho các nền kinh tế thành viên và đề ra các định hướng hợp tác vì phát triển bao trùm và bền vững của khu vực Mekong.

Các nhà lãnh đạo nhận định khu vực Mekong có tiềm năng phát triển to lớn với thị trường rộng lớn, nguồn nhân lực có năng lực và năng suất cao, vị trí địa kinh tế chiến lược kết nối khu vực Ấn Độ Dương với khu vực Thái Bình Dương và các thị trường châu Á.

Tuy nhiên, các quốc gia Mekong cũng phải đối mặt với nhiều thách thức mới từ sự phục hồi chậm hơn dự báo của kinh tế thế giới, sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy và sự trở lại của chủ nghĩa bảo hộ, các vấn đề an ninh phi truyền thống như suy thoái môi trường, biến đổi khí hậu, thiên tai. Điều này đòi hỏi hợp tác ACMECS phải nâng cao hơn nữa hiệu quả nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu phát triển của các nước thành viên, đồng thời tăng cường sự phối hợp của ACMECS với các cơ chế khu vực và tiểu vùng khác.

Với nhận định như vậy, các nhà lãnh đạo đã thông qua Tuyên bố Bangkok và Kế hoạch tổng thể ACMECS giai đoạn 2019 - 2023 với mục tiêu đưa khu vực ACMECS trở thành một trung tâm kinh tế kết nối thông suốt và hội nhập mạnh mẽ.

Kế hoạch tổng thể ACMECS được xây dựng nhằm tối ưu hóa cơ cấu hoạt động và tận dụng các tiềm năng kinh tế của ACMECS để tăng cường hội nhập vào chuỗi cung ứng và giá trị khu vực và toàn cầu. Các mục tiêu, chiến lược và hoạt động cụ thể của Kế hoạch phản ánh tình hình thế giới và khu vực, ưu tiên và nhu cầu phát triển của các nước ACMECS và giúp giải quyết các thách thức chung của khu vực. Theo đó, các nước ACMECS sẽ tập trung hợp tác vào ba trụ cột chính là:

Thứ nhất, kết nối thông suốt về hạ tầng cứng. Thúc đẩy kết nối các phương tiện vận tải đa phương thức (đường bộ, đường ray, cầu, cảng, hàng không, đường thủy nội địa và kết nối hàng hải), bao gồm nhưng không giới hạn các cơ sở hạ tầng phục vụ cho kết nối kỹ thuật số và hạ tầng năng lượng. Đặc biệt chú trọng việc bổ sung các kết nối còn thiếu và các kết nối phụ trợ giữa các khu công nghiệp và cảng biển với các tuyến hành lang chính; hoàn thành các tuyến đường sắt còn thiếu để tăng cường hoạt động của mạng lưới đường sắt tiểu vùng, đặc biệt là Hành lang kinh tế Đông Tây (EWEC) và Hành lang kinh tế phía Nam (SEC).

Thứ hai, kết nối hạ tầng mềm. Tăng cường hợp tác trong hài hoà và đơn giản hóa các quy tắc và quy định để tạo thuận lợi cho sự di chuyển của con người, hàng hoá, dịch vụ và đầu tư; thúc đẩy hợp tác tài chính thúc đẩy hợp tác thị trường vốn và kết nối tài chính như thanh, quyết toán, sử dụng đồng nội tệ, Fintech và hợp tác giữa các ngân hàng và các nhà cung cấp dịch vụ tài chính khác.

Thứ ba, phát triển thông minh và bền vững. Thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực trong các lĩnh vực chiến lược bao gồm khởi nghiệp (SMEs/Startups), nông nghiệp, du lịch, dịch vụ y tế và giáo dục; tiếp tục thúc đẩy hợp tác môi trường trong đó chú trọng quản lý bền vững tài nguyên nước và các lĩnh vực chiến lược khác như nông nghiệp, công nghiệp, du lịch, y tế, năng lượng tái tạo, biến đổi khí hậu, quản lý rủi ro thiên tai và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên.

Xem xét thành lập Quỹ ACMECS: Cũng tại Hội nghị cấp cao ACMECS 8, các nhà lãnh đạo đã thảo luận việc thành lập Quỹ ACMECS và Quỹ tín thác ACMECS nhằm hỗ trợ triển khai các dự án ưu tiên trước mắt của các nước thành viên. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để hợp tác ACMECS có thể phát huy nội lực, đồng thời tạo cơ sở huy động sự tham gia của các đối tác phát triển vào cơ chế hợp tác giữa năm nước này.

Hội nghị lần này cũng nhấn mạnh vai trò của cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài khu vực. Lần đầu tiên Diễn đàn Lãnh đạo doanh nghiệp ACMECS và đối thoại/giao lưu giữa Nguyên thủ và các CEO hàng đầu trong khu vực đã được tổ chức. Điều này cho thấy khu vực tư nhân sẽ là một đối tác quan trọng của hợp tác ACMECS trong thời gian tới.

Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của hợp tác ACMECS

Tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã có phát biểu quan trọng, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của hợp tác ACMECS.

Cụ thể là: Hợp tác ACMECS cần thúc đẩy phối hợp quan điểm trong hợp tác với các đối tác phát triển, đồng thời xây dựng tiếng nói chung về các vấn đề cần giải quyết, các ưu tiên hợp tác của tiểu vùng; Cải tiến cơ chế hoạt động của ACMECS và chú trọng hơn việc huy động nguồn lực tài chính cho hợp tác ACMECS thông qua các sáng kiến như Quỹ ACMECS và Quỹ tín thác và cơ sở hạ tầng ACMECS. Cần nghiên cứu cách thức cải tiến cơ cấu hoạt động của ACMECS theo hướng tinh gọn, hiệu quả, tính cả phương án kết hợp tổ chức hội nghị các cấp của ACMECS cùng dịp với các sự kiện của ASEAN và các cơ chế Mekong khác.

Theo Thủ tướng, hợp tác ACMECS cần đóng góp trực tiếp hơn và trở thành một phần không thể thiếu trong tiến trình hình thành cộng đồng ASEAN thông qua gắn kết việc triển khai Kế hoạch Tổng thể ACMECS với Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN và các chương trình hợp tác khác của ASEAN.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đề xuất nhiều nội dung hợp tác cụ thể trong các lĩnh vực kết nối giao thông, thương mại và đầu tư, nông nghiệp, du lịch, bảo về môi trường và quản lý tài nguyên và phát triển nguồn nhân lực.

Ngoài ra, tại hội nghị, các nhà lãnh đạo ACMECS cũng đã hoan nghênh việc Việt Nam tổ chức Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) về ASEAN từ ngày 11 đến 13-9-2018 tại Hà Nội và cho rằng, đây sẽ là cơ hội tốt để quảng bá về khu vực Mekong như một động lực kinh tế năng động mới của ASEAN, thúc đẩy tinh thần kinh doanh của doanh nghiệp ACMECS. Hội nghị nhất trí Campuchia sẽ chủ trì tổ chức Hội nghị cấp cao ACMECS 10 trong năm 2020.

Tháp tùng Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong chuyến tham dự các hội nghị, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhận định, những đề xuất của Việt Nam tại hội nghị ACMECS lần trước đang tiếp tục được thể hiện tại hội nghị lần này. Theo Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn: “Đúng vào dịp này các nước trong cơ chế ACMECS đã phát huy kết quả chúng ta đã đạt được tại Hội nghị ACMECS năm 2016, tổ chức tại Hà Nội. Tức là làm sao tạo động lực mới cho cơ chế hợp tác này. Trên cơ sở đó, lần này chúng tôi thấy cơ chế hợp tác ACMECS cũng đưa ra được các sáng kiến theo tinh thần Việt Nam đề xuất. Trong đó có việc kéo thêm sự tham gia của các đối tác phát triển trong cơ chế ACMECS, kéo theo sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài ACMECS vào sự phát triển ACMECS. Như vậy sẽ tạo ra động lực mới cho ACMECS phát triển trong thời gian tới” .

Về những đóng góp của Việt Nam đối với Kế hoạch tổng thể ACMECS giai đoạn 2019 - 2023, Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn cho biết, từ sau Hội nghị ACMECS lần trước, Việt Nam tham gia xây dựng chương trình này cùng các bạn bè khác, trong đó có hai lĩnh vực Việt Nam rất quan tâm. Một là, phát triển cơ sở hạ tầng, kể cả hạ tầng cứng và hạ tầng mềm; thứ hai là phát triển sáng tạo bền vững ở khu vực Mekong. Đặc biệt việc hài hòa hóa thủ tục để giảm bớt thủ tục hành chính để tăng cường giao lưu thương mại và du lịch giữa các nước trong khu vực tiểu vùng Mekong, tạo động lực mới cho phát triển. Hơn nữa, Việt Nam cũng có thế mạnh đóng góp, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực trong khu vực tiểu vùng.

Thực tế là từ sau hội nghị ACMECS lần trước và trong cơ chế hợp tác 4 nước Campuchia - Lào - Myanmar và Việt Nam, chúng ta cũng có một trung tâm đào tạo nguồn nhân lực ở KonTum, cấp học bổng, đào tạo nhân lực các nước./.