Nhân dịp kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Australia (26-02-1973-26-02-2018) ngày 26-02, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã gửi điện mừng tới Toàn quyền Australia, ngài Peter Cosgrove; Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã gửi điện mừng tới Thủ tướng Australia, ngài Malcolm Turnbull; Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã gửi điện mừng tới Chủ tịch Thượng viện Australia, ngài Tony Smith và Chủ tịch Hạ viện Australia, ngài Scott Ryan.

Cùng ngày, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã gửi điện mừng tới Bộ trưởng Ngoại giao Australia, bà Julie Bishop.

Trong các điện mừng, lãnh đạo Việt Nam nhấn mạnh trong 45 năm qua, quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam và Australia đã không ngừng được củng cố và tăng cường, phát triển nhanh chóng cả về bề rộng lẫn chiều sâu trên nhiều lĩnh vực; đánh giá việc hai nước chuẩn bị nâng cấp lên tầm Đối tác chiến lược sẽ mở ra một chương mới trong lịch sử phát triển của quan hệ hai nước.

Lãnh đạo Việt Nam cũng bày tỏ tin tưởng trên cơ sở những thành tựu quan trọng đạt được trong hơn 4 thập kỷ qua, với sự tin cậy chính trị và lợi ích song trùng ngày càng gia tăng, quan hệ Việt Nam và Australia sẽ tiếp tục phát triển vững chắc, mang lại lợi ích cho nhân dân hai nước, đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương và trên thế giới.

45 năm quan hệ Việt Nam - Australia

Nền tảng đầu tiên trong mối quan hệ giữa Australia và Việt Nam là việc Chính phủ Công đảng của Thủ tướng Gough Whitlam chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam vào ngày 26-02-1973. Từ bước khởi đầu này, một mối quan hệ có ý nghĩa đã bắt đầu.

Tháng 9-2009, Australia và Việt Nam xác định mối quan hệ là Đối tác Toàn diện, thể hiện “cam kết qua lại mạnh mẽ” đối với mối quan hệ, thỏa thuận xây dựng một khuôn khổ nhằm củng cố và tăng cường hợp tác trên một số lĩnh vực chủ chốt: mở rộng quan hệ chính trị và trao đổi chính sách công; thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phát triển thương mại; hỗ trợ phát triển và hợp tác công nghệ; xây dựng mối quan hệ quốc phòng và an ninh; hỗ trợ liên kết người dân với người dân; đẩy mạnh chương trình nghị sự khu vực và toàn cầu.

Đến tháng 3-2015, hai nước ký Tuyên bố về “Tăng cường Đối tác Toàn diện Australia-Việt Nam”, nhấn mạnh lợi ích qua lại về “tăng trưởng kinh tế, ổn định và an ninh khu vực”, với cả hai nước công nhận “những thách thức đáng kể” của khu vực đối với hòa bình, ổn định và thịnh vượng.

Cả hai nước tin tưởng vào việc củng cố các thể chế khu vực và nhấn mạnh sự cần thiết về một “hệ thống thương mại đa phương dựa trên các quy tắc” trong khi tạo “điều kiện tốt nhất có thể” cho thương mại và đầu tư song phương để đáp ứng tiềm năng của mình.

Tuyên bố này đề cập các lĩnh vực chính như sau: hợp tác song phương; hợp tác khu vực và quốc tế; tăng trưởng kinh tế, thương mại và phát triển công nghiệp; hỗ trợ phát triển; quan hệ quốc phòng, thực thi pháp luật và an ninh.

Trong Tuyên bố “Tăng cường Đối tác Toàn diện”, cả Australia và Việt Nam đều đánh giá cao sự đóng góp của cộng đồng người Việt Nam ở Australia và cộng đồng người Australia ở Việt Nam đối với sự phát triển kinh tế và xã hội của cả hai nước, và trong thúc đẩy tình hữu nghị và hợp tác.

Mới đây nhất, nhân dịp Tuần lễ Cấp cao APEC tổ chức tại Đà Nẵng (11-2017), Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Australia Malcom Turnbull đã công bố ý định nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược và dự kiến hai bên sẽ ký kết văn bản chính thức trong chuyến thăm Australia sắp tới của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.

Về hợp tác song phương, sau nhiều năm cung cấp viện trợ bằng nhiều hình thức, hai nước thống nhất để viện trợ được cung cấp trên cơ sở “hợp tác kinh tế dài hạn, nhằm góp phần phát triển kinh tế Việt Nam và thúc đẩy các mối liên kết thương mại giữa Australia và Việt Nam”. Trên cơ sở đó, cầu Mỹ Thuận được xây dựng tại Việt Nam, dự án cơ sở hạ tầng lớn nhất của Australia thời điểm đó và trở thành biểu tượng của quan hệ song phương. Tiếp theo cầu Mỹ Thuận, cầu Cao Lãnh dự kiến sẽ được thông xe trong năm 2018 này.

Nhiều dự án cơ sở hạ tầng khác cùng việc tài trợ cho giáo dục, nhất là đào tạo tiếng Anh, đã khiến mối quan hệ ngày càng phát triển với những chuyến thăm cấp cao diễn ra thường xuyên hơn.

Chương trình viện trợ của Australia đã giúp Việt Nam giảm tỷ lệ đói nghèo, đạt phát triển bền vững, hiện đại hóa các hoạt động kinh doanh và cải thiện cơ sở hạ tầng. Với khoản tài trợ trị giá 160 triệu AUD, đây là khoản viện trợ dự án đơn lớn nhất của Australia ở Đông Nam Á và được chính phủ hai nước cùng Ngân hàng Phát triển châu Á đồng tài trợ.

Australia đã trở thành một trong những nhà đầu tư nước ngoài hàng đầu ở Việt Nam từ rất sớm và thương mại song phương tăng lên theo cấp số nhân. Thương mại và đầu tư sẽ tiếp tục phát triển, đặc biệt khi Việt Nam đã và đang đấu tranh tích cực để chống nạn tham nhũng và tệ quan liêu.

Giáo dục là một phần quan trọng trong mối quan hệ giữa hai nước từ thời kỳ đầu. Hiện nay có khoảng 22.000 du học sinh Việt Nam ở Australia và khoảng 7.500 sinh viên hưởng chất lượng giáo dục của Australia ở Việt Nam. Hàng năm, Chính phủ Australia cung cấp khối lượng lớn học bổng dành cho sinh viên Việt Nam. Ngoài ra, cộng đồng người Việt Nam tại Australia với trên 300.000 người được coi là sợi dây kết nối quan trọng cho mối quan hệ này.

Nỗ lực đưa quan hệ song phương lên tầm cao mới

Nhân dịp kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Australia, 26-02-1973-26-02-2018, Đại sứ Việt Nam tại Australia Ngô Hướng Nam đã trao đổi về những hoạt động ưu tiên nhằm thúc đẩy quan hệ hai nước và ý nghĩa chuyến thăm Australia và tham dự Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN-Australia của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc dự kiến vào tháng Ba tới.

Đại sứ Ngô Hướng Nam cho biết năm 2018 có ý nghĩa hết sức đặc biệt đối Việt Nam và Australia, đánh dấu 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước và hiện thực hóa nỗ lực đưa quan hệ song phương lên tầm cao mới.

Các chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao hai nước với tần suất ngày càng gia tăng trong những năm vừa qua là minh chứng cho mối quan hệ phát triển không ngừng giữa Việt Nam và Australia, góp phần tạo ra những cơ hội và xung lực mới đưa quan hệ hợp tác giữa hai nước đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả.

Theo Đại sứ Ngô Hướng Nam, cùng với sự phát triển trong lĩnh vực chính trị, kinh tế-thương mại tiếp tục là một điểm sáng nổi bật trong quan hệ hợp tác giữa hai nước và được thể hiện qua những con số hết sức ấn tượng. Kim ngạch thương mại hai chiều tăng hơn 200 lần trong gần ba thập kỷ qua, từ 32,3 triệu USD năm 1990 lên 6,46 tỷ USD năm 2017. Xuất khẩu của Việt Nam sang Australia đạt 3,3 tỷ USD, tăng 15,1%, nhập khẩu của Việt Nam từ Australia đạt 3,1 tỷ USD, tăng 30,5% so với năm 2016.

Hiện Australia xếp thứ 19/116 quốc gia và vùng lãnh thổ có vốn đầu tư tại Việt Nam, với tổng vốn đăng ký là 1,82 tỷ USD đầu tư vào 396 dự án.

Hai bên cũng đang nỗ lực hoàn tất đàm phán Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP).

Hợp tác an ninh-quốc phòng tiếp tục được triển khai hiệu quả trên cơ sở Bản Ghi nhớ về hợp tác quốc phòng (7-2010). Bên cạnh những cơ chế hợp tác hiện có, hai bên không ngừng mở rộng hợp tác sang nhiều lĩnh vực mới, nổi bật là việc Australia tích cực hỗ trợ nâng cao năng lực cho Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc (PKO), hợp tác hàng hải và tuần tra trên biển, cung cấp học bổng và đào tạo tiếng Anh cho các sỹ quan Việt Nam.

Trong năm 2017 vừa qua, hai bên đã tổ chức thành công Đối thoại chính sách quốc phòng thường niên lần đầu tiên (10-2017) và đang nỗ lực hướng tới xây dựng Tầm nhìn chung về hợp tác quốc phòng, góp phần duy trì hòa bình, an ninh, thịnh vượng ở khu vực và thế giới.

Hợp tác trong các lĩnh vực văn hóa-giáo dục và giao lưu nhân dân cũng đạt nhiều bước đột phá mới. Việt Nam hiện dẫn đầu trong ASEAN và đứng thứ tư thế giới về số lượng sinh viên học tại Australia với tổng số khoảng 30.000 sinh viên. Số lượng du khách Australia đến Việt Nam thời gian qua liên tục tăng, đứng trong Top 10 nước có khách du lịch đến Việt Nam đông nhất, với 370.438 lượt khách năm 2017.

Hợp tác về khoa học-công nghệ tiếp tục được mở rộng. Là một trong những nước có trình độ khoa học-công nghệ và kỹ năng quản lý hàng đầu thế giới, sự hỗ trợ, hợp tác của Australia với Việt Nam trong lĩnh vực này từ thời kỳ đầu Đổi mới cho đến giai đoạn hội nhập quốc tế sâu rộng và toàn diện hiện nay có ý nghĩa hết sức quan trọng, góp phần tạo xung lực để Việt Nam có những bước bứt phá ngoạn mục trong ba thập kỷ vừa qua.

Công ty Philip Fox, Tập đoàn Telstra, Viện Công nghệ Hoàng gia Melbourne (RMIT) của Australia là những đối tác phương Tây đầu tiên mở văn phòng đại diện, hoạt động tại Việt Nam trong các lĩnh vực tư vấn luật, viễn thông và giáo dục đại học.

Cùng với đó, Cầu Mỹ Thuận - cây cầu dây văng đầu tiên của Việt Nam và Cầu Cao Lãnh sắp khánh thành với sự hỗ trợ, hợp tác của Chính phủ Australia sẽ mãi là những biểu tượng sinh động của quan hệ Việt Nam-Australia.

Bên cạnh đó, Đại sứ Ngô Hướng Nam cũng nhắc đến sự hợp tác, phối hợp hiệu quả giữa hai nước tại các diễn đàn đa phương ở khu vực và quốc tế, đặc biệt là Diễn đàn An ninh Khu vực (ARF), Cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn Hợp tác Á-Âu (ASEM), Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) mà Việt Nam đã hai lần đăng cai lần lượt vào các năm 2006 và 2017. Năm 2018 cũng là lần đầu tiên Australia chủ trì tổ chức Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN-Australia.

Đại sứ Ngô Hướng Nam tin tưởng những thành quả nổi bật đó sẽ tạo tiền đề thuận lợi, cơ sở vững chắc để hai nước tiến tới thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược, tạo khuôn khổ quan trọng, định hướng lớn với tầm nhìn dài hạn cho quan hệ hai nước thời gian tới.

Đề cập đến chuyến thăm chính thức Australia và tham dự Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN-Australia vào tháng Ba tới của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, Đại sứ Ngô Hướng Nam cho hay chuyến thăm này có ý nghĩa hết sức đặc biệt, diễn ra đúng vào thời điểm hai nước kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, 20 năm thiết lập quan hệ quốc phòng, 8 năm thiết lập quan hệ Đối tác toàn diện và hai năm thực hiện Đối tác Toàn diện tăng cường.

Đây cũng là chuyến thăm chính thức Australia lần đầu tiên của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trên cương vị người đứng đầu Chính phủ. Chuyến thăm góp phần khẳng định chính sách nhất quán của Việt Nam là luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc tăng cường quan hệ với Australia, vì lợi ích của nhân dân hai nước và vì hoà bình, an ninh và thịnh vượng ở khu vực và trên thế giới.

Bên cạnh đó, chuyến thăm Australia của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc diễn ra ngay trước thềm Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt ASEAN-Australia. Điều này thể hiện quan hệ hai nước đã vượt ra ngoài khuôn khổ song phương và có ý nghĩa với khu vực cũng như toàn cầu. Đây cũng là cam kết, thông điệp mạnh mẽ của hai nước đối với hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực.

Theo Đại sứ Ngô Hướng Nam, có thể nói chuyến thăm sắp tới của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc sẽ đặt một dấu mốc quan trọng trong quan hệ hai nước, không chỉ tạo cơ sở vững chắc để đưa quan hệ hai nước phát triển lên một tầng nấc mới, mà còn góp phần củng cố vị thế của mỗi nước tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương./.