Thúc đẩy hợp tác toàn diện để xây dựng cộng đồng trách nhiệm và lợi ích chung ở tiểu vùng

Ngày 23-3-2016, Hội nghị Cấp cao hợp tác Mê Công - Lan Thương lần thứ nhất đã chính thức khởi động giữa sáu nước Việt Nam, Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan, Trung Quốc và thống nhất các định hướng lớn cho cơ chế hợp tác.

Mục tiêu bao trùm của hợp tác Mê Công - Lan Thương là thúc đẩy hợp tác toàn diện để xây dựng cộng đồng trách nhiệm và lợi ích chung ở tiểu vùng. Ngoài ra, hợp tác Mê Công - Lan Thương còn hướng tới mục tiêu khác bao gồm củng cố lòng tin và hiểu biết lẫn nhau, duy trì hòa bình và ổn định; thúc đẩy phát triển bền vững, giảm nghèo, thu hẹp khoảng cách phát triển, hội nhập toàn diện vào kinh tế khu vực và toàn cầu; tăng cường tình hữu nghị, quan hệ láng giềng tốt giữa nhân dân các nước.

Theo đó, sáu nước sẽ cùng thúc đẩy hợp tác trên ba trụ cột là chính trị - an ninh, kinh tế và phát triển bền vững, văn hóa, xã hội và giao lưu nhân dân. Các nguyên tắc cơ bản của hợp tác là đồng thuận, bình đẳng, phối hợp, tham vấn lẫn nhau, tự nguyện, cùng đóng góp, chia sẻ lợi ích, tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế. Hợp tác Mê Công - Lan Thương sẽ đặt trọng tâm vào năm lĩnh vực ưu tiên là quản lý tài nguyên nước, kết nối, hợp tác năng lực sản xuất, hợp tác kinh tế qua biên giới, nông nghiệp và xóa đói giảm nghèo.

Hợp tác Mê Công - Lan Thương có cơ chế làm việc gồm: Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao sẽ được tổ chức định kỳ thường niên; Hội nghị Cấp cao tổ chức hai năm một lần và luân phiên theo thứ tự chữ cái. Theo đó, Hội nghị ủng hộ Campuchia đăng cai tổ chức Hội nghị Bộ trưởng và Hội nghị Cấp cao hợp tác Mê Công - Lan Thương lần thứ hai. Các nhóm công tác chuyên ngành sẽ sớm được thành lập sau Hội nghị để xây dựng, triển khai các dự án hợp tác.

Đến nay, hợp tác Mê Công - Lan Thương đã triển khai một số hoạt động bao gồm: Thành lập các nhóm công tác chuyên ngành về nguồn nước, giảm nghèo, kết nối, hợp tác năng lực sản xuất; Triển khai một số dự án thuộc danh sách dự án “thu hoạch sớm” được thông qua tại Hội nghị Cấp cao hợp tác Mê Công - Lan Thương lần thứ nhất như: Chương trình giao lưu cán bộ, Chương trình mổ mắt nhân đạo, Diễn đàn hợp tác Phụ nữ, Diễn đàn hợp tác các thành phố du lịch Mê Công - Lan Thương; Đưa vào sử dụng Quỹ Hợp tác đặc biệt Mê Công - Lan Thương; Thành lập Ban thư ký, Cơ quan điều phối Quốc gia hợp tác Mê Công-Lan Thương tại mỗi nước…

Hội nghị Mê Công - Lan Thương lần thứ nhất thông qua Tuyên bố chung Tam Á

Hội nghị Cấp cao Hợp tác Mê Công - Lan Thương lần thứ nhất đã diễn ra tại Tam Á, Hải Nam, Trung Quốc với sự tham dự của Lãnh đạo các nước Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan, Trung Quốc và Việt Nam. Đoàn Việt Nam do Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh dẫn đầu.

Với chủ đề “Cùng chung dòng sông, cùng chung tương lai“, Hội nghị đã khẳng định cam kết của sáu nước đối với hòa bình, ổn định và phát triển bền vững tại tiểu vùng Mê Công, đồng thời đề ra các định hướng lớn cho hợp tác Mê Công - Lan Thương. Theo đó, sáu nước sẽ cùng thúc đẩy hợp tác trên ba trụ cột là chính trị - an ninh, kinh tế và phát triển bền vững, văn hóa, xã hội và giao lưu nhân dân. Các nguyên tắc cơ bản của hợp tác là đồng thuận, bình đẳng, phối hợp và tham vấn lẫn nhau, tự nguyện, cùng đóng góp và chia sẻ lợi ích, tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế.

Trong thời gian tới, hợp tác Mê Công - Lan Thương sẽ đặt trọng tâm vào năm lĩnh vực ưu tiên là quản lý tài nguyên nước, kết nối, hợp tác năng lực sản xuất, hợp tác kinh tế qua biên giới, nông nghiệp và xóa đói giảm nghèo.

Hội nghị đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của dòng sông Mê Công đối với sự phát triển các nước ven sông và nhất trí tăng cường hợp tác giữa sáu nước trong quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước sông Mê Công - Lan Thương. Hội nghị cho rằng các nước cần tăng cường phối hợp trong ứng phó thiên tai và biến đổi khí hậu và việc Trung Quốc tăng lượng xả nước ở thượng nguồn để hỗ trợ khắc phục hạn hán ở hạ nguồn là sự khởi đầu tốt đẹp của hợp tác.

Hội nghị cũng ủng hộ đề xuất xây dựng Trung tâm hợp tác nguồn nước Mê Công - Lan Thương nhằm thúc đẩy hợp tác giữa sáu nước trong chia sẻ thông tin và dữ liệu, nâng cao năng lực, quản lý lũ lụt và hạn hán, thực hiện các nghiên cứu chung về nguồn nước sông Mê Công - Lan Thương.

Việt Nam tham gia tích cực vào hợp tác Mê Công - Lan Thương

Nhận thức rõ vai trò và ý nghĩa của hợp tác Mê Công - Lan Thương đối với sự phát triển bền vững và thịnh vượng của tiểu vùng Mê Công, Việt Nam đã chủ động, tích cực tham gia ngay từ giai đoạn đầu quá trình hình thành cơ chế hợp tác này. Trước Hội nghị Cấp cao hợp tác Mê Công - Lan Thương lần thứ nhất, Việt Nam đã tham dự và có đóng góp quan trọng tại các hội nghị cấp bộ trưởng và Hội nghị các quan chức cao cấp. Những đóng góp của Việt Nam về nguyên tắc, cơ chế hợp tác, lĩnh vực trọng tâm, trong đó có các đề xuất về hợp tác nguồn nước, kết nối kinh tế, đã được các nước ủng hộ, khẳng định trong Tuyên bố Tam Á và các văn kiện liên quan của hợp tác Mê Công - Lan Thương. Việt Nam đã tham gia tích cực vào hợp tác Mê Công - Lan Thương với nhiều đóng góp về nội dung, lĩnh vực hợp tác, góp phần thúc đẩy hợp tác Mê Công - Lan Thương đi vào thực chất. Để góp phần thúc đẩy hợp tác Mê Công - Lan Thương đi vào thực chất, Việt Nam đã đề xuất ba dự án và đã được các nước nhất trí đưa vào Danh sách dự án thu hoạch sớm để triển khai giai đoạn đầu của hợp tác Mê Công - Lan Thương. Cả ba dự án này đều có lợi ích thiết thực, phù hợp với ưu tiên của hợp tác Mê Công - Lan Thương, nhất là dự án tăng cường phối hợp quản lý lũ lụt, hạn hán trong lưu vực sông Mê Công - Lan Thương và dự án hài hòa hóa tiêu chuẩn, thủ tục giữa các nước trong tiểu vùng.

Việt Nam sẵn sàng phối hợp với Trung Quốc và các nước tiểu vùng Mê Công triển khai dự án chung về thành lập Trung tâm hợp tác nguồn nước Mê Công - Lan Thương nhằm chia sẻ thông tin, nâng cao năng lực về quản lý bền vững tài nguyên nước sông Mê Công, trong đó có việc đóng góp tài chính, chuyên gia làm việc tại Trung tâm này.

Phát biểu tại Hội nghị cấp cao lần thứ nhất, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh nhấn mạnh tiểu vùng Mê Công đang đứng trước nhiều cơ hội để tiếp tục vươn lên mạnh mẽ, nhưng cũng phải xử lý nhiều thách thức lớn cả về an ninh và phát triển, đặc biệt là suy thoái môi trường, nguồn nước, biến đổi khí hậu.

Phó Thủ tướng cho rằng hợp tác Mê Công - Lan Thương có thể đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy phát triển bền vững tại tiểu vùng Mê Công, củng cố quan hệ láng giềng tốt đẹp giữa sáu nước, hỗ trợ các nước thực hiện Chương trình nghị sự 2030 và làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Trung Quốc.

Để thực sự phát huy tiềm năng, cơ chế hợp tác mới cần chú trọng: Quản lý và sử dụng một cách khoa học và bền vững nguồn nước sông Mê Công; Thúc đẩy kết nối kinh tế trong tiểu vùng; Hợp tác sản xuất nông nghiệp bền vững; Tạo thuận lợi cho lưu chuyển thương mại, đầu tư và du lịch qua biên giới.

Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh Hợp tác Mê Công - Lan Thương cần có cách tiếp cận thực chất, có trọng tâm, mang lại lợi ích thiết thực và phối hợp hài hòa với các cơ chế, khuôn khổ hợp tác khác để tạo cộng hưởng và tác động lan tỏa.

Kết thúc Hội nghị, các nhà Lãnh đạo đã thông qua Tuyên bố chung Tam Á “Vì một cộng đồng chung tương lai hòa bình và thịnh vượng giữa các nước Mê Công - Lan Thương”, Tuyên bố chung về hợp tác năng lực sản xuất và Danh sách các dự án thu hoạch sớm.

Hội nghị Cấp cao hợp tác Mê Công - Lan Thương lần thứ hai dự kiến tổ chức vào ngày 10-01-2018 tại Phnôm-pênh, Campuchia, với dự kiến hai văn kiện chính là: Tuyên bố Phnôm-pênh; Kế hoạch 5 năm hợp tác Mê Công - Lan Thương.

Với chủ đề “Dòng sông hòa bình và phát triển bền vững của chúng ta”, Hội nghị dự kiến sẽ rà soát tình hình hợp tác kể từ sau Hội nghị Cấp cao hợp tác Mê Công-Lan Thương lần thứ nhất, thảo luận phương hướng hợp tác thời gian tới, thông qua các văn kiện: Tuyên bố Phnôm -Pênh, Kế hoạch hành động hợp tác Mê Công - Lan Thương giai đoạn 2018-2022, Danh sách các đề xuất dự án hợp tác Mê Công - Lan Thương đợt hai, báo cáo của sáu Nhóm công tác chuyên ngành./.