Việc tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên gắn với nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng là một trong những nội dung quan trọng được xác định tại Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 16-6-2022, của Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII, “Về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đảng viên trong giai đoạn mới”. Theo đó, cần thường xuyên thực hiện xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh kết hợp với củng cố, chấn chỉnh tổ chức cơ sở đảng yếu kém. Việc tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng là một nhiệm vụ, giải pháp then chốt, trực tiếp góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng cả về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ ngay từ cơ sở.

Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng là vấn đề có tính quy luật, là yêu cầu tất yếu khách quan của công tác xây dựng Đảng và là nhu cầu tự thân của mỗi tổ chức đảng. Trong các yếu tố cấu thành và biểu hiện năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, công tác kiểm tra, giám sát chiếm vị trí rất quan trọng, không chỉ đơn thuần là một khâu của quy trình lãnh đạo, mà còn là một trong những phương thức lãnh đạo chủ yếu của tổ chức cơ sở đảng. Hiệu lực, hiệu quả của công tác kiểm tra, giám sát trực tiếp góp phần vào xây dựng tổ chức đảng và đội ngũ đảng viên; giữ nghiêm kỷ cương, kỷ luật, bảo đảm cho các chủ trương, quyết sách của Đảng được triển khai nghiêm túc, qua đó thúc đẩy thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ quan, đơn vị, tạo cơ sở cho việc không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Chi bộ là gốc rễ của Đảng ở trong quần chúng. Chi bộ tốt thì mọi chính sách của Đảng đều được thi hành tốt, mọi công việc đều tiến bộ không ngừng”⁽¹⁾ và “Mỗi chi bộ của Đảng phải là một hạt nhân lãnh đạo quần chúng ở cơ sở, đoàn kết chặt chẽ, liên hệ mật thiết với quần chúng, phát huy được trí tuệ và lực lượng vĩ đại của quần chúng”⁽²⁾. Quán triệt tư tưởng của Người, Đảng ta thường xuyên chăm lo lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng các tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu mới đặt ra của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị. Công tác xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh được đẩy mạnh; tổ chức cơ sở đảng tiếp tục được củng cố, kiện toàn, bổ sung chức năng, nhiệm vụ, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng ở cơ sở, gắn với xây dựng tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, tinh thần tự phê bình và phê bình, chất lượng sinh hoạt đảng, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, quản lý‎ đảng viên, đánh giá, xếp loại, kiểm tra, giám sát, khen thưởng, kỷ luật của nhiều cấp ủy, đảng bộ, chi bộ cơ sở được nâng lên... Những kết quả trên góp phần quan trọng trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên, phát huy tốt vai trò lãnh đạo của Đảng ở cơ sở.

Tuy nhiên, chất lượng, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của một số tổ chức cơ sở đảng còn hạn chế, thậm chí, một số tổ chức đảng mất sức chiến đấu. Hạn chế trên có nhiều nguyên nhân, trong đó nổi cộm là do chưa làm tốt công tác kiểm tra, giám sát ngay từ tổ chức cơ sở đảng, dẫn đến không kịp thời phát hiện những thiếu sót, sai lầm để chấn chỉnh, sửa chữa, kỷ luật đảng không được thực thi nghiêm minh.

Trong điều kiện Đảng cầm quyền, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, hội nhập quốc tế sâu rộng với nhiều thời cơ, thuận lợi và thách thức đan xen, nhất là trước sự tác động của mặt trái kinh tế thị trường, sự chống phá của các thế lực thù địch, một bộ phận cán bộ, đảng viên “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, vi phạm kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đã và đang đặt ra những yêu cầu mới, đòi hỏi công tác xây dựng Đảng, trước hết là xây dựng tổ chức cơ sở đảng phải đi vào thực chất, ngày càng có chiều sâu. Điều này cũng tất yếu đặt ra yêu cầu công tác kiểm tra, giám sát phải không ngừng được đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả để kịp thời phát hiện, ngăn ngừa, xử lý các vụ, việc vi phạm từ khi mới manh nha, ngay từ cơ sở. Để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng gắn liền với nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, trong thời gian tới, cần thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp cơ bản sau:

Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, ngành, tổ chức, lực lượng về công tác kiểm tra, giám sát của tổ chức cơ sở đảng. Việc nhận thức đúng và đầy đủ về vị trí, vai trò quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy, bí thư cấp ủy cơ sở là yếu tố quyết định tới chất lượng, hiệu quả thực tế của công tác kiểm tra, giám sát, trực tiếp quy định mức độ chuyển biến về năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, nhất là trong bối cảnh công tác kiểm tra, giám sát ở các tổ chức cơ sở đảng hiện nay còn chưa được quan tâm thỏa đáng, là khâu tồn tại nhiều hạn chế, bất cập. Do đó, cần đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền với nội dung, biện pháp sáng tạo, phù hợp với tính chất, đặc điểm nhiệm vụ của từng địa phương, cơ quan, đơn vị; làm cho các chủ thể, đối tượng có liên quan nhận thức đúng về công tác kiểm tra, giám sát, thấy rõ việc nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác này là một trong những nội dung cơ bản trong xây dựng tổ chức cơ sở đảng; thấy rõ vai trò to lớn của kiểm tra, giám sát trong xây dựng đội ngũ đảng viên cũng như trong nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng. Bên cạnh đó, cần tăng cường phổ biến, tuyên truyền đến các cấp ủy, ủy ban kiểm tra ở cơ sở, đội ngũ đảng viên hiểu rõ nội dung, cách thức, biện pháp, quy trình thực hiện và tham gia công tác kiểm tra, giám sát của Đảng, nhất là quy trình kiểm tra, giám sát của chi bộ. Tập trung giáo dục, tuyên truyền, làm cho các cấp ủy, ủy ban kiểm tra ở cơ sở, đội ngũ đảng viên hiểu rõ những điểm mới trong Quy định số 22-QĐ/TW ngày 28-7-2021 của Ban Chấp hành Trung ương, nhất là tư tưởng chỉ đạo “không có vùng cấm, không có ngoại lệ” trong công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng. Bên cạnh đó, cần tăng cường phổ biến, quán triệt Quyết định số 89-QĐ/TW, ngày 1-12-2022, của Ban Bí thư, ban hành các quy trình kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật, giải quyết tố cáo, khiếu nại kỷ luật đảng của cấp ủy tỉnh và tương đương đến cơ sở; Hướng dẫn số 02-HĐ/TW, ngày 9-12-2021, của Ban Bí thư, hướng dẫn thực hiện một số nội dung Quy định về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng; Quyết định số 354-QĐ/UBKTTW, ngày 22-12-2021, của Ủy ban kiểm tra Trung ương, ban hành các quy trình thực hiện kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng..., giúp cho mọi đảng viên, tổ chức đảng nắm vững và biết cách thực hiện nghiêm nội dung, quy trình, cách thức, biện pháp công tác kiểm tra, giám sát của Đảng, nhất là quy trình kiểm tra, giám sát của chi bộ. Kiên quyết đấu tranh, khắc phục các biểu hiện lệch lạc, xem nhẹ hoặc nhận thức không đúng về công tác kiểm tra, giám sát, tách rời công tác kiểm tra, giám sát với nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng. Trong tiến hành các hình thức, biện pháp phổ biến, cần đặc biệt coi trọng việc tập huấn về quy trình, kỹ năng kiểm tra, giám sát đối với cấp ủy, ủy ban kiểm tra cơ sở.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, cơ quan chức năng cấp trên đối với hoạt động của tổ chức cơ sở đảng; phát huy tính tích cực chủ động của cấp ủy, tổ chức đảng và ủy ban kiểm tra đảng ủy cơ sở. Cần tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm và mối quan hệ công tác của các tổ chức cơ sở đảng theo thẩm quyền; tăng cường đổi mới phương thức lãnh đạo gắn với công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng; lấy việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ của địa phương, cơ quan, đơn vị làm thước đo chủ yếu trong đánh giá mức độ chuyển biến cũng như kết quả xây dựng, chỉnh đốn Đảng ở cơ sở.

Cấp ủy cấp trên cần theo sát tình hình, kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, giúp đỡ tổ chức cơ sở đảng thực hiện các nhiệm vụ được giao, nhất là những thời điểm khó khăn, những nhiệm vụ có vướng mắc cần tập trung giải quyết. Đồng thời, các cấp ủy cơ sở, đặc biệt người đứng đầu cấp ủy, phát huy cao độ tinh thần chủ động, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Phát huy tốt vai trò của ủy ban kiểm tra đảng ủy cơ sở, kịp thời tham mưu cho đảng ủy, ban thường vụ đảng ủy cơ sở các chương trình, kế hoạch, nội dung, biện pháp tiến hành công tác kiểm tra, giám sát phù hợp, chủ động phát hiện, ngăn ngừa và xử lý nghiêm các sai phạm của cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng ngay từ sớm, không để các vụ, việc từ có dấu hiệu vi phạm thành vi phạm, vi phạm nhỏ chuyển thành sai phạm lớn…

Ba là, phát huy có hiệu quả vai trò của tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên, trước hết là đội ngũ cấp ủy viên, cán bộ chủ trì ở cơ sở. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng phụ thuộc trước hết vào sự trong sạch, vững mạnh của tổ chức đảng, của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Do đó, cần quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đảng viên giữ cương vị chủ chốt, người đứng đầu các tổ chức, bộ máy trong hệ thống chính trị ở cơ sở thực đức, thực tài, nhất là có bản lĩnh tránh xa những cám dỗ vật chất, có dũng khí chiến đấu với những biểu hiện tiêu cực, suy thoái ngay trong nội bộ tổ chức đảng và trong chính bản thân mỗi cán bộ, đảng viên. Coi trọng việc bồi dưỡng, nâng cao trình độ về nghiệp vụ công tác xây dựng Đảng của đội ngũ cấp ủy viên, cán bộ chủ trì ở cơ sở, nhất là nghiệp vụ về công tác kiểm tra, giám sát.

Làm tốt việc bồi dưỡng, kiện toàn đội ngũ cấp ủy viên và ủy ban kiểm tra đảng ủy ở cơ sở. Nghị quyết số 21-NQ/TW khẳng định: “Đổi mới nội dung, phương thức, phong cách, lề lối làm việc, nâng cao tinh thần trách nhiệm, năng lực của cấp ủy, bí thư cấp ủy ở cơ sở, bảo đảm vai trò hạt nhân và lãnh đạo toàn diện của Đảng ở cơ sở”⁽³⁾. Đồng thời, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 khóa XIII, “Về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với hệ thống chính trị trong giai đoạn mới” nhấn mạnh, cần nâng cao hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chủ trương, quy định của Đảng về công tác kiểm tra, giám sát. Chủ động phòng ngừa, đấu tranh ngăn chặn suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Như vậy, để nâng cao hiệu lực, hiệu quả phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý nghiêm các vi phạm ngay từ cơ sở, góp phần xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu cao, vấn đề quan trọng là phải gắn giữa kiện toàn với phân công trách nhiệm cụ thể cho đội ngũ cấp ủy viên và ủy ban kiểm tra đảng ủy trong tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, đồng thời tăng cường công tác phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cấp ủy viên cũng như ủy viên ủy ban kiểm tra ở cơ sở. Công tác này đòi hỏi phải được tiến hành một cách bài bản, thường xuyên, liên tục, theo đúng quy định của Đảng.

Bốn là, tăng cường công tác quản lý đảng viên. Cấp ủy cơ sở cần làm tốt công tác quản lý đảng viên, thường xuyên kiểm tra chi bộ, đảng viên thực hiện chế độ sinh hoạt đảng, công tác quản lý đảng viên của chi bộ và việc thực hiện trách nhiệm của đảng viên đang công tác thường xuyên giữ mối liên hệ với tổ chức đảng và nhân dân nơi cư trú. Cùng với việc mỗi cán bộ, đảng viên chủ động xây dựng kế hoạch phấn đấu, rèn luyện, cấp ủy, chi bộ cần phân công nhiệm vụ cụ thể cho đảng viên, tạo điều kiện và kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhiệm vụ của đảng viên; tiếp tục đổi mới công tác đánh giá, xếp loại chất lượng đảng viên; phát hiện, nhân rộng các gương điển hình tiên tiến; kịp thời nhắc nhở, uốn nắn, giúp đỡ đảng viên không hoàn thành nhiệm vụ hoặc khi có khuyết điểm, có dấu hiệu vi phạm.

Để công tác quản lý đảng viên ngày càng hiệu quả, cấp ủy các cấp, nhất là ở cơ sở, cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, coi trọng kiểm tra, giám sát việc thực hiện nghị quyết của các cấp ủy đảng. Trong sinh hoạt chi bộ phải luôn giữ vững nguyên tắc, thực hiện nghiêm nền nếp chế độ, phát huy dân chủ, đề cao tự phê bình và phê bình; gắn quán triệt, thực hiện các nghị quyết, kết luận của Trung ương về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị với đề cao trách nhiệm nêu gương của đội ngũ đảng viên; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi các biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, tiêu cực ngay từ chi bộ. Nội dung sinh hoạt chi bộ cần thiết thực, có trọng tâm, trọng điểm; kết hợp giữa giáo dục, tuyên truyền, phổ biến đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước với lắng nghe và giải quyết nguyện vọng chính đáng của đảng viên và nhân dân. Trong đó, phải đặc biệt coi trọng sinh hoạt tự kiểm tra, giám sát của chi bộ; thực hiện tốt giám sát thường xuyên, giám sát chuyên đề, kiểm tra, kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm với tổ đảng, đảng viên, kiên quyết sàng lọc đưa ra khỏi Đảng những đảng viên không đủ tư cách./.

--------------------------------

(1), (2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 14, tr. 193, tr. 28
(3) Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2022, tr. 167