Cà Mau chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa

TCCS - Những thành tựu về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của tỉnh Cà Mau trong thời kỳ từ khi tái lập tỉnh (năm 1997) đến nay cơ bản là đúng hướng, đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội tích cực, góp phần thúc đẩy tốc độ tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh. Với những kết quả đó, Cà Mau được coi là một trong những mô hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp thành công của vùng đồng bằng sông Cửu Long thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Phát triển nông nghiệp theo hướng toàn diện những năm đầu tái lập tỉnh

Cà Mau là tỉnh cực Nam của Tổ quốc, tỉnh duy nhất của cả nước có 3 mặt giáp biển, có 254 km đường biển, kênh rạch chằng chịt thuận lợi phát triển kinh tế biển; dân số khoảng 1.250.000 người. Do nhu cầu lương thực, thực phẩm để bảo đảm đời sống của hơn một triệu dân, với tốc độ gia tăng dân số nhanh, những năm đầu mới tái lập, tỉnh đã chủ trương phát triển nông nghiệp toàn diện, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng đa ngành, đa sản phẩm nhằm tăng tỷ trọng nông sản hàng hóa gắn với xuất khẩu, cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và xuất khẩu nông sản, thủy sản. Bằng nhiều giải pháp tích cực và đồng bộ, tỉnh đã phát huy, khai thác lợi thế đất đai, rừng biển, nguồn lao động địa phương, chọn hướng chính phát triển chăn nuôi và thủy sản.

Cùng với phát triển sản xuất theo chiều rộng, tăng nông - thủy sản theo hướng hàng hóa, Cà Mau thực hiện chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng tăng hiệu quả sử dụng đất đai, mặt nước các vùng trong tỉnh, từng bước xóa thế độc canh lúa nước và khai thác thủy sản.

Cùng với phát triển sản xuất theo chiều rộng, tăng nông - thủy sản theo hướng hàng hóa, Cà Mau thực hiện chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng tăng hiệu quả sử dụng đất đai, mặt nước các vùng trong tỉnh, từng bước xóa thế độc canh lúa nước và khai thác thủy sản. Kết quả là diện tích các loại cây trồng tăng nhanh, từ 269.339 ha (năm 1997) lên 291.348 ha (năm 2000); đặc biệt diện tích lúa tăng nhanh từ 222.514 ha lên 250.863 ha (bình quân một năm tăng 37,5%). Nguyên nhân tăng trưởng mạnh kinh tế nông nghiệp trong thời kỳ này là do sự quan tâm chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh đối với ngành nông nghiệp, là kết quả của sự đầu tư cho công tác thủy lợi, khuyến nông, công tác giống, chuyển giao kỹ thuật.

Sự phát triển toàn diện nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản Cà Mau thời kỳ 1997 - 2000 đã đạt được kết quả bước đầu. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp của tỉnh có sự chuyển dịch, tuy nhiên, quy mô, tốc độ vẫn còn chậm và chưa đều.

Chọn thủy sản là kinh tế mũi nhọn của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp

Sau khi có Nghị quyết số 06 của Bộ Chính trị (khóa VIII), ngày 10-11-1998, Về một số vấn đề về nông nghiệp, nông thôn, Nghị quyết số 09 của Chính phủ về Chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, tháng 6-2000, ngày 19-11-2001, UBND tỉnh Cà Mau đã ra Quyết định số 1116/QĐ-CTUB Về việc phê duyệt phương án điều chỉnh quy hoạch sản xuất ngư - nông - lâm nghiệp tỉnh Cà Mau giai đoạn 2001 - 2010 với những mục tiêu, nhiệm vụ chủ yếu: Giảm diện tích canh tác lúa từ 169.875 ha (năm 2000) xuống còn 145.000 ha (năm 2010) để chuyển sang nuôi tôm. Trong diện tích còn lại, kết hợp nuôi tôm từ 72.000 ha đến 82.000 ha (đến năm 2010). Diện tích kết hợp vườn - tôm 10.000 ha. Diện tích tôm - rừng 18.000 ha. Giảm sản lượng lúa từ 850.399 tấn (năm 2000) xuống còn 600.000 tấn (năm 2010). Thực hiện các dự án đầu tư trọng điểm như: phát triển ngành thủy sản đến năm 2015; phát triển làng nghề nông thôn; hệ thống thủy lợi vùng Nam Cà Mau (18 tiểu vùng) và Bắc Cà Mau (5 tiểu vùng); tổ chức lại sản xuất và bố trí dân cư khu vực rừng tràm và nhiều dự án đầu tư trong lĩnh vực phát triển nông, lâm, ngư nghiệp. Thực hiện chủ trương đó, từ năm 2001, Cà Mau đã định hướng chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu sản xuất nông nghiệp: từ nông - lâm - ngư sang ngư - nông - lâm, nhằm phát huy lợi thế so sánh, chọn thủy sản làm mũi nhọn đột phá, trong đó chọn con tôm là sản phẩm xuất khẩu chủ lực; mô hình kết hợp nông nghiệp - thủy sản; lâm nghiệp - thủy sản, kết hợp nông - lâm - ngư áp dụng trên quy mô lớn đạt hiệu quả kinh tế cao hơn các thời kỳ trước. Kết quả, trong 2 năm 2008 và 2009, tỉnh đã thực hiện chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp; điều chỉnh quy hoạch sử dụng quỹ đất nông nghiệp, giảm diện tích canh tác lúa sang nuôi trồng thủy sản; kết hợp lúa - tôm, từ 169.875 ha (năm 2000) xuống còn 115.400 ha (năm 2006), 123.100 ha (năm 2007) và 132.900 ha (năm 2008). Năm 2009, toàn tỉnh đạt trên 20.000 ha đất vườn chuyển sang vườn - tôm và chuyên tôm. Diện tích trồng lúa giảm, nhưng năng suất lúa bình quân vẫn tăng. Sản lượng lúa bình quân đạt 400.000 tấn/ năm. Năm 2008 đạt 485.100 tấn. Nhiều địa phương điển hình về giữ vững diện tích và sản lượng lúa tăng cao như huyện Trần Văn Thời, Thới Bình, U Minh, thành phố Cà Mau. Việc thực hiện kết hợp nông nghiệp và thủy sản đã đạt được kết quả tốt. Từ năm 2001 đến 2009, hằng năm thực hiện đạt khoảng 20.000 ha.

Cùng với chiến lược đúng đắn, tỉnh đã áp dụng ứng dụng rộng rãi các tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Những sản vật và kinh nghiệm vô giá đó được kết hợp với khoa học - công nghệ mới và đặc điểm tự nhiên của từng vùng miền, thảm thực vật và hệ động vật phong phú, của Cà Mau góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Cà Mau đã nghiên cứu, ứng dụng thành công một số giống mới phục vụ chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi trong tỉnh. Sản phẩm chủ yếu là các giống cây trồng vật nuôi có năng suất cao, chất lượng tốt, phù hợp với đặc điểm các tiểu vùng sản xuất nông - lâm nghiệp và thủy sản. Đưa các giống lúa cho vùng mặn và vùng ngọt phục vụ chủ trương chuyển đổi sản xuất, giống có khả năng chịu mặn kết hợp sản xuất lúa trên đất nuôi tôm. Vùng sản xuất lúa 2 vụ, đưa những giống lúa ngắn ngày có năng suất cao để tạo điều kiện cho sản xuất ổn định; chú trọng chọn giống vật nuôi. Với Chương trình phát triển chăn nuôi và nạc hóa đàn heo, Cà Mau đã sản xuất được trên 5.000 con heo giống ngoại, tăng trọng nhanh, có tỷ lệ nạc cao, chi phí thức ăn thấp và rút ngắn thời gian nuôi, đáp ứng một phần nhu cầu giống heo tốt cho nông dân.

Cơ cấu kinh tế nông nghiệp của Cà Mau từ 1977 đến nay đã có bước chuyển dịch rõ nét. Kết quả đáng ghi nhận là cơ cấu kinh tế Cà Mau chuyển dịch nhanh theo hướng giảm tỷ trọng nông nghiệp, tăng tỷ trọng công nghiệp - dịch vụ.

Phát triển kinh tế hợp tác, kinh tế trang trại thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Tỉnh đã triển khai kế hoạch phát triển kinh tế trang trại, đến năm 2006 đã có 594 trang trại. Những năm gần đây, số trang trại tăng nhanh, nhất là trang trại thủy sản. Năm 2008, toàn tỉnh có 3.506 trang trại, trong đó có 3.430 trang trại nuôi trồng thủy sản. Kinh tế trang trại của địa phương tăng nhanh cả về số lượng và chất lượng, góp phần phát huy tiềm năng đất đai lao động, vốn đầu tư trong dân.

Như vậy, cơ cấu kinh tế nông nghiệp của Cà Mau từ 1997 đến nay đã có bước chuyển dịch rõ nét. Kết quả đáng ghi nhận là cơ cấu kinh tế Cà Mau chuyển dịch nhanh theo hướng giảm tỷ trọng nông nghiệp, tăng tỷ trọng công nghiệp - dịch vụ. Năm 2009, tỷ trọng nông nghiệp giảm từ 73% năm 1991 xuống còn 41,5%. Thủy sản đã thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của Cà Mau, góp phần chủ yếu vào tốc độ tăng trưởng và xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh. Năm 2008, kim ngạch xuất khẩu thủy sản Cà Mau đạt 60,808 triệu USD, tăng 1,8% so cùng kỳ năm 2007; năm 2009 đạt 640 triệu USD (chỉ tiêu là 675 triệu USD), gấp 16 lần so với năm 1991 và 7 lần so với năm 1997.

Tổng sản phẩm xã hội của tỉnh (GDP) từ 5.963 tỉ đồng (năm 2000) tăng lên 12.664 tỉ đồng (năm 2006), bình quân 1 năm tăng 18,6 %; GDP bình quân đầu người từ 350 USD (năm 2000) tăng lên 641 USD (năm 2006). Năm 2009, GDP bình quân đầu người đạt 1.030 USD, tương đương mức bình quân cả nước, gấp 3,7 lần năm 1997 (năm tỉnh tái lập)

Cùng với chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động có sự chuyển biến tích cực: lao động trong nông nghiệp, lâm nghiệp giảm từ 305.781 người (năm 2000) xuống còn 127.175 người (năm 2006). Công tác đào tạo nghề và giải quyết việc làm, giúp tăng thu nhập cho người lao động được lãnh đạo tỉnh quan tâm. Hằng năm, Cà Mau tổ chức đào tạo, dạy nghề cho khoảng 15.000 - 20.000 lượt người bằng nhiều hình thức khác nhau. Số lao động được giải quyết việc làm tại chỗ và xuất khẩu lao động hằng năm đạt 25.000 - 27.000 người; phấn đấu giải quyết việc làm cho khoảng 30.000 người/năm, giảm tỷ lệ lao động không có việc làm năm 2010 xuống còn 4% - 5%.

Mặc dù vẫn còn một số hạn chế, bất cập, song những thành tựu đạt được của nông nghiệp Cà Mau kể từ ngày tái lập tỉnh đến nay đã khẳng định chủ trương công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn của Đảng là hoàn toàn đúng đắn, và được biểu hiện sinh động khi từng địa phương, cơ sở biết vận dụng một cách sáng tạo trong thực tiễn và đó cũng “ý Đảng hợp lòng dân”./.