Trong suốt 90 năm xây dựng và phát triển, Tạp chí Cộng sản, tiền thân là Tạp chí Đỏ, luôn đi đầu trong việc tuyên truyền, giáo dục về quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; về chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; những trọng tâm của công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị; những chủ trương, chính sách phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại... Cùng với đó, Tạp chí luôn đi tiên phong trong việc hướng dẫn công tác lý luận và hoạt động tổng kết thực tiễn cho cán bộ, đảng viên, động viên phong trào quần chúng nhân dân; chủ động, tích cực bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng và sự nghiệp đổi mới của đất nước, đấu tranh phòng, chống, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; tích cực tham gia và đóng góp hiệu quả vào công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn. Những kết quả thu được từ quá trình nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn của Tạp chí góp phần cung cấp những luận cứ, luận chứng, lý luận và thực tiễn quan trọng cho việc xây dựng, bổ sung, hoàn thiện các chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, làm rõ và sâu sắc hơn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.

Với vai trò là cơ quan lý luận chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tạp chí Cộng sản tập trung làm rõ nhiều vấn đề lý luận của Đảng, nhất là trong lĩnh vực xây dựng Đảng, các vấn đề tổng kết thực tiễn xây dựng Đảng. Các bài viết, công trình nghiên cứu trong lĩnh vực này giúp Ban Chấp hành Trung ương Đảng, cũng như đảng bộ các cấp xem xét, đánh giá những kết quả đạt được, nhìn ra nhiều điểm yếu kém, hạn chế trong công tác xây dựng Đảng; để từ đó, đề xuất và tham mưu các phương hướng, kế hoạch một cách đúng đắn, kịp thời. Qua các bài viết, ấn phẩm của Tạp chí Cộng sản, các nghị quyết, chỉ thị của Ban Bí thư, Bộ Chính trị được tuyên truyền rộng rãi, kịp thời đến từng cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Thời gian tới, để tiếp tục xứng đáng với vị thế và trách nhiệm là cơ quan lý luận chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, chúng tôi đề nghị Tạp chí Cộng sản cần tập trung thực hiện một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, cần xác định đúng các chủ đề để xây dựng các tuyến tác phẩm báo chí. Để nâng cao chất lượng nội dung các ấn phẩm đăng trên Tạp chí Cộng sản, cần bám sát chức năng, nhiệm vụ của Tạp chí Cộng sản nhằm xác định hệ các vấn đề cần tuyên truyền thật sự phù hợp với tôn chỉ, mục đích; đồng thời, bám sát các vấn đề đang cần có sự trao đổi, thảo luận. Điều này tránh được sự dàn trải, đồng thời tạo nét riêng cho các chuyên mục, ấn phẩm của Tạp chí Cộng sản.

Trong hệ các vấn đề lý luận chính trị, cần tập trung nghiên cứu và tuyên truyền vào các nhóm nội dung sau: 1- Nhóm nội dung thứ nhất, liên quan đến chủ nghĩa Mác - Lê-nin, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin trong thời đại ngày nay; về tư tưởng Hồ Chí Minh và việc học tập và làm theo tấm gương tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; 2- Nhóm nội dung thứ hai, là những vấn đề gắn với nội dung, chương trình làm việc toàn khóa của Ban Chấp hành Trung ương. Trên cơ sở này, xây dựng kế hoạch biên tập theo hai ý nghĩa: một mặt, góp phần tạo lập cơ sở khoa học cho những quyết sách quan trọng của Đảng và Nhà nước; mặt khác, góp phần tuyên truyền triển khai thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước; 3- Nhóm nội dung thứ ba cần được truyền tải và tham gia thúc đẩy với tư cách là một diễn đàn, là các nghiên cứu, tổng kết cơ bản trong lĩnh vực lý luận chính trị của các cơ sở nghiên cứu khoa học và bản thân các chuyên gia, các nhà khoa học chuyên sâu trong lĩnh vực lý luận chính trị; 4- Nhóm nội dung thứ tư là các kết quả nghiên cứu của thế giới có giá trị tham khảo với Việt Nam. Đây là những vấn đề rất cần được thông tin, nhất là đối với những người làm công tác quản lý, lãnh đạo; có vai trò quan trọng trong điều hành và soạn thảo chính sách; 5- Nhóm nội dung thứ năm là bảo vệ đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Hai là, chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ biên tập. Để nâng cao chất lượng các ấn phẩm phải có đội ngũ cán bộ biên tập vừa giỏi chuyên môn nghiệp vụ, vừa có trình độ nghiên cứu khoa học tốt; muốn vậy, phải thực hiện tốt quy trình tuyển chọn và đào tạo. Là cơ quan lý luận chính trị nên Tạp chí Cộng sản cần tuyển lựa những cán bộ xuất sắc về khoa học xã hội và nhân văn, có tố chất, sau đó bồi dưỡng những kiến thức liên quan tới nghiệp vụ báo chí, lý luận, nghiên cứu khoa học... Trong lộ trình xây dựng đội ngũ cán bộ, yêu cầu đặt ra là bắt buộc các cán bộ biên tập phải tham gia học tập, nâng cao trình độ chuyên môn. Đối với các cán bộ lãnh đạo ở các ban chuyên môn thì các tiêu chí, yêu cầu về chuyên môn càng cần đòi hỏi cao hơn. Chẳng hạn, đối với trưởng ban chuyên môn trở lên thì phải có trình độ tiến sĩ chuyên ngành phù hợp.

Bên cạnh việc tuyển dụng rồi đào tạo từ đầu đối với cán bộ biên tập, cần chú trọng tuyển dụng những cán bộ đã có kinh nghiệm công tác, có khả năng viết tốt, nghiên cứu lý luận tốt. Đây là hướng quan trọng, nếu không nói là quan trọng hơn so với việc tuyển dụng và đào tạo từ đầu.

Đồng thời với đào tạo nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ, phải coi trọng chất lượng biên tập và tổ chức hệ thống bài, ấn phẩm. Muốn có bài tạp chí tốt, biên tập viên và đội ngũ cán bộ lãnh đạo cần xác định và xây dựng được các hệ thống các chủ đề, vấn đề cần thực hiện tổ chức bài. Nói cách khác, biên tập viên cần vươn lên là người tổ chức hệ thống các bài viết, biên tập. Nhiệm vụ này đòi hỏi biên tập viên có trình độ chuyên môn vững vàng, có phổ kiến thức chuyên ngành rộng, sâu.

Muốn có bài tốt cần xây dựng quy trình đặt và tổ chức bài chủ động, khoa học. Chủ động về chủ đề, về thời gian và dự định đặt bài chuyên gia viết. Việc này đòi hỏi nâng cao hơn nữa năng lực của Ban Thư ký. Ban Thư ký phải thực sự là bộ phận tham mưu về nội dung các ấn phẩm cho Thường trực Ban Biên tập.

Ba là, bám sát các chương trình, đề tài khoa học xã hội. Các chương trình, đề tài khoa học xã hội cấp Nhà nước được xây dựng trên cơ sở nhằm giải quyết các vấn đề khoa học xã hội và nhân văn đặt ra trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Do vậy, cùng với những vấn đề chung của quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa, thì còn có những vấn đề riêng thuộc về bản chất chế độ và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam rất cần có nghiên cứu, trao đổi và tuyên truyền. Nắm bắt kịp thời vấn đề và kết quả nghiên cứu để công bố (trong giới hạn cho phép) sẽ nâng cao chất lượng và hiệu quả thông tin, chất lượng chuyên mục, góp phần quan trọng thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Tạp chí.

Cần bám sát các chương trình, đề tài khoa học xã hội do Hội đồng Lý luận Trung ương và Bộ Khoa học - Công nghệ quản lý; tuyên truyền kịp thời thành tựu và xu hướng phát triển của nghiên cứu lý luận chính trị trên thế giới; quan tâm đến các nghiên cứu cơ bản của các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu. Các nghiên cứu tổng kết, các phát hiện của các nhà nghiên cứu là cơ sở rất quan trọng đóng góp vào việc xây dựng và hoàn thiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Chẳng hạn như phát hiện về nhân khẩu học, về các tư liệu và cứ liệu khẳng định chủ quyền đất nước,…

Bốn là, về xây dựng đội ngũ cộng tác viên. Bất kỳ cơ quan thông tấn, báo chí nào đều cần có đội ngũ cộng tác viên. Bản thân đội ngũ công tác viên thường đóng góp khoảng 60% - 70% các tin, bài được công bố trên các ấn phẩm của nhiều cơ quan thông tấn, báo chí. Tạp chí Cộng sản cũng không phải là ngoại lệ. Do vậy, xây dựng đội ngũ cộng tác viên là việc làm tất yếu, cần được quan tâm đặc biệt.

Ban Biên tập đã có chủ trương rất đúng và trúng là xây dựng các cộng tác viên chiến lược. Trên thực tế, những người được lựa chọn vào diện cộng tác viên chiến lược là những “cây bút” có uy tín, được không ít cơ quan báo chí quan tâm và “săn đón”. Tuy họ cộng tác không vì lợi ích kinh tế, song nếu không có chế độ và sự quan tâm, chắc chắn sẽ khó xây dựng được đội ngũ cộng tác viên chiến lược hiệu quả. Từ nguồn lực của mình, Tạp chí có thể tổ chức, xây dựng một số quy định như: Báo biếu, sinh hoạt thường kỳ, thẻ cộng tác viên, hình thành câu lạc bộ cộng tác viên, thể hiện sự quan tâm vào các ngày lễ, tết và sinh nhật…

Bên cạnh đội ngũ cộng tác viên chiến lược, các ban chuyên môn và bản thân mỗi biên tập viên cần có các quan hệ, xây dựng tốt các quan hệ với các cơ sở nghiên cứu, với các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực chuyên môn mình được giao phụ trách. Trong điều kiện cạnh tranh thông tin gay gắt như hiện nay, nếu không có mạng lưới cộng tác viên chất lượng thì sẽ khó có bài và chuyên mục chất lượng, khó đảm nhận tốt vai trò hướng dẫn, định hướng dư luận.

Năm là, tổ chức các hội thảo, tọa đàm khoa học có chất lượng. Các hội thảo, tọa đàm không chỉ là hoạt động nghiên cứu khoa học, một hình thức góp phần tuyên truyền, làm rõ các cơ sở khoa học và nội dung các văn bản, nghị quyết của Trung ương, mà còn là nguồn quan trọng cung cấp các bài viết có chất lượng cho các ấn phẩm của Tạp chí. Đây là hình thức đã được phát huy trong những năm gần đây góp phần quan trọng tạo nguồn bài.

Trên thực tế, trong thời gian gần đây, các hội thảo, tọa đàm do Tạp chí Cộng sản tổ chức hoặc phối hợp với các cơ quan, đơn vị khác tổ chức đều gắn với các nội dung mà Trung ương đang chuẩn bị bàn thảo. Do vậy, các bài viết của các nhà khoa học và các nhà hoạt động thực tiễn tham gia hội thảo không chỉ có chất lượng mà còn có tính thời sự.

Tuy nhiên, để các bài viết từ hội thảo thực sự có chất lượng cao thì cần có sự lựa chọn các chuyên gia khi đặt bài và cần xây dựng cụ thể các chủ đề và yêu cầu đặt ra cho mỗi chủ đề. Trong quá trình diễn ra hội thảo, khi nhiều vấn đề được bàn thảo, đề cập, gợi mở thì cần tiếp tục có các bài viết nghiên cứu chuyên sâu.

Thông thường mỗi cơ sở khoa học đều có tạp chí đăng tải những công trình phản ánh kết quả nghiên cứu khoa học. Tạp chí Cộng sản là cơ quan lý luận chính trị của Trung ương Đảng, nên các cán bộ, các cấp, các ngành đều có trách nhiệm viết bài đăng Tạp chí. Tuy nhiên, để có những loạt bài theo chủ đề Tạp chí mong muốn, cần chủ động tổ chức các hội thảo, tọa đàm thu hút các nhà khoa học, các cán bộ quản lý ở các bộ, ngành. Việc tổ chức hội thảo cũng cần tính toán hết sức năng động về quy mô, thời gian và địa điểm. Song, có lẽ hình thức phù hợp hơn cả là gắn kết Tạp chí với một cơ quan nghiên cứu khoa học (viện, trường) và một đơn vị hoạt động thực tiễn (bộ, ngành, địa phương). Theo hướng này, Tạp chí vừa huy động được các nguồn lực tài chính, vừa bảo đảm có điều kiện trao đổi sâu về các nội dung cả trên phương diện lý luận và thực tiễn.

Sáu là, nâng cao tính chất diễn đàn, nghiên cứu trao đổi. Để tạo sự sinh động và đúng với tính chất diễn đàn, trao đổi, nên chăng ở các chuyên mục này cho đăng những kiến giải khác nhau, những lập luận khác nhau về một số vấn đề cần có sự nghiên cứu làm rõ. Tất nhiên, những sự khác nhau này nằm trong khuôn khổ xây dựng, hướng đến làm rõ chân lý, bảo đảm tính chính trị. Chủ đề trao đổi cần được lựa chọn bởi Ban Biên tập. Việc đặt bài, biên tập các loạt bài này cần có kế hoạch cụ thể, cần đầu tư các nguồn lực chuyên sâu.

Việc nâng cao tính chất diễn đàn, nghiên cứu trao đổi sẽ thu hút được sự quan tâm của bạn đọc, cũng như sự quan tâm của các nhà nghiên cứu lý luận. Nguyên tắc của diễn đàn, trao đổi trong các vấn đề lý luận chính trị là phải bảo đảm tính đảng. Dù có tranh luận, thảo luận vấn đề gì cũng đều phải hướng tới sự phát triển của đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng và phát huy được trí tuệ, quyền làm chủ của nhân dân./.