Trong thời gian qua, phong trào thi đua yêu nước và công tác thi đua, khen thưởng đã có nhiều chuyển biến tích cực. Các phong trào thi đua phát triển mạnh mẽ, sâu rộng, có nhiều đổi mới về nội dung và hình thức, thiết thực và hiệu quả, tạo động lực quan trọng góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.

Trong phát triển kinh tế, phong trào đã góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, duy trì tốc độ tăng trưởng hợp lý và đã được triển khai trong tất cả các ngành, lĩnh vực. Trong lĩnh vực công thương, xây dựng, giao thông vận tải, đã tổ chức nhiều phong trào thi đua thiết thực, hiệu quả, được cụ thể hóa thành những khẩu hiệu dễ hiểu, dễ nhớ khi thực hiện. Trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn, đã đẩy mạnh phong trào thi đua chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp và kinh tế nông thôn, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, xây dựng mô hình phát triển nông nghiệp bền vững; đã tạo bước chuyển biến mới trong sản xuất nông nghiệp, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” được triển khai sâu rộng, đồng bộ, nội dung phong phú và hình thức đa dạng, trở thành phong trào quần chúng, sâu rộng, hiệu quả, góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn và nâng cao đời sống nhân dân. Trong lĩnh vực văn hóa - xã hội, phong trào thi đua đã góp phần phát triển nguồn nhân lực, thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội, giải quyết việc làm và dạy nghề, bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với việc nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân. Phong trào thi đua trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, tư pháp và đối ngoại đạt nhiều kết quả, góp phần quan trọng trong việc giữ vững chủ quyền quốc gia, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, nâng cao vị thế của đất nước trên trường quốc tế.

Trong công tác xây dựng Đảng, các phong trào thi đua hướng vào việc thực hiện các chủ trương lớn của Đảng như: “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, “Nâng cao năng lực và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở Đảng”, gắn với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, tạo sự chuyển biến tích cực trong các tổ chức đảng và đảng viên, nâng cao trách nhiệm và sự gương mẫu của cán bộ, đảng viên. Phong trào thi đua yêu nước của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội góp phần tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tạo sự đồng thuận trong nhân dân.

Việc phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến được quan tâm chỉ đạo và có nhiều chuyển biến rõ nét. Trong các phong trào thi đua yêu nước đã xuất hiện nhiều tập thể, cá nhân tiêu biểu xuất sắc, nhiều điển hình tiến tiến trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại; biểu hiện phẩm chất anh hùng, truyền thống yêu nước, ý chí tự lực, tự cường của dân tộc Việt Nam trong thời kỳ đổi mới.

Công tác khen thưởng có nhiều đổi mới, hướng về cơ sở, tăng cường khen thưởng cho người trực tiếp lao động, sản xuất, công tác, tập thể, cá nhân ở vùng sâu, vùng xa. Đã bám sát các quy định về đối tượng, tiêu chuẩn, phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị; khen thưởng đột xuất, thành tích đặc biệt xuất sắc được thực hiện kịp thời, đảm bảo tính biểu dương, tôn vinh. Khen thưởng thành tích trong kháng chiến được quan tâm, thực hiện tốt việc phong tặng, truy tặng danh hiệu “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”, danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân” và giải quyết các trường hợp khen thưởng kháng chiến còn tồn đọng tại các địa phương theo Thông báo số 137-TB/TW ngày 18-6-2013 của Ban Bí thư được triển khai kịp thời.

Hoạt động của Hội đồng Thi đua - Khen thưởng Trung ương và các bộ, ban, ngành, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương, các địa phương đã có nhiều đổi mới, tích cực tham mưu ban hành các chủ trương, chính sách, pháp luật về thi đua, khen thưởng và phát động các phong trào thi đua trong cả nước.
Hoạt động của các cụm, khối thi đua tiếp tục được duy trì, hiệu quả ngày càng được nâng cao. Việc ký kết và thực hiện giao ước thi đua giữa các đơn vị trong từng cụm, khối thi đua được tiến hành nghiêm túc với nội dung, tiêu chí phù hợp với thực tiễn và chức năng, nhiệm vụ trên lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh; bám sát tinh thần, nội dung các chỉ thị, nghị quyết của Đảng và nhiệm vụ chính trị của từng bộ, ban, ngành, địa phương. Ngoài việc triển khai các phong trào thi đua chung, các đơn vị còn tích cực tổ chức phát động nhiều phong trào thi đua theo đợt, theo chuyên đề với nhiều hình thức phong phú và đa dạng, gắn liền với việc “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đấu tranh phòng, chống tham nhũng; triển khai thực hiện Nghị quyết của Chính phủ hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 61 huyện nghèo, phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới”...

Tuy nhiên, phong trào thi đua chưa phát triển đồng đều, liên tục, có nơi còn hình thức; một số phong trào thi đua chưa xác định rõ mục tiêu, tiêu chí cụ thể, chưa thực sự gắn với lợi ích của người lao động; chưa đi vào chiều sâu, còn lúng túng về đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp tổ chức. Chất lượng công tác khen thưởng còn hạn chế, có những trường hợp chưa thật sự tiêu biểu nên sức lan tỏa không cao. Công tác tuyên truyền, nhân rộng các điển hình tiên tiến không được tiến hành thường xuyên, liên tục, cách làm có khi còn đơn điệu. Hội đồng Thi đua - Khen thưởng các cấp chưa phát huy hết vai trò tham mưu, tư vấn cho cấp ủy đảng và chính quyền trong chỉ đạo tổ chức các phong trào thi đua và thực hiện chính sách, pháp luật về khen thưởng; chưa quan tâm kiểm tra, đôn đốc thường xuyên...

Trong những năm tới, quán triệt quan điểm Đại hội XII của Đảng, thực hiện Lời phát động thi đua của Thủ tướng Chính phủ tại Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ IX, với chủ đề “Đoàn kết, sáng tạo, thi đua xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, công tác thi đua, khen thưởng cần tiếp tục đổi mới về nội dung và hình thức nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII.

Mục tiêu xuyên suốt của phong trào thi đua yêu nước và công tác khen thưởng là phát huy được sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị vào việc thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Phong trào thi đua phải trở thành động lực to lớn, góp phần phát triển kinh tế nhanh, bền vững, sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân; bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; giữ gìn hòa bình, ổn định để phát triển đất nước; nâng cao vị thế và uy tín của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.

Để thực hiện được mục tiêu đó, các ngành, các cấp các địa phương cần chủ động tổ chức thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp sau:

Một là, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng đối với công tác thi đua, khen thưởng, tiếp tục quán triệt, tinh thần Chỉ thị số 34-CT/TW của Bộ Chính trị “về tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen thưởng”. Các cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo và chịu trách nhiệm về chất lượng, hiệu quả công tác thi đua, khen thưởng. Phát huy tốt vai trò tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, là hạt nhân trong các phong trào thi đua ở cơ sở, làm cho phong trào thi đua trở thành phong trào hành động cách mạng sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân, toàn quân. Tiếp tục tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, tư tưởng về thi đua yêu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh; chính sách, pháp luật của Nhà nước về thi đua, khen thưởng, làm chuyển biến nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về vai trò, vị trí và tầm quan trọng của công tác thi đua, khen thưởng, là động lực để hoàn thành nhiệm vụ chính trị và là biện pháp quan trọng để xây dựng con người mới. Gắn kết các phong trào thi đua yêu nước với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, qua đó nâng cao chất lượng các phong trào thi đua, các cuộc vận động quần chúng của Đảng. Coi trọng việc phát hiện, xây dựng điển hình và có nhiều hình thức, biểu dương, tôn vinh các điển hình tiên tiến, các tập thể, cá nhân có thành tích tiêu biểu trong học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, tạo sức lan toả trong toàn xã hội.

Hai là, đổi mới việc tổ chức các phong trào thi đua yêu nước, trọng tâm là phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới”, “Đoàn kết, sáng tạo, thi đua xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, gắn với nhiệm vụ chính trị của từng bộ, ban, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị. Mở rộng và nâng cao hiệu quả các phong trào thi đua, làm cho các phong trào thi đua bao quát được các lĩnh vực của đời sống xã hội, các vùng miền trên cả nước, các tầng lớp nhân dân. Thực hiện đổi mới nội dung, phương thức tổ chức các phong trào thi đua, với hình thức phong phú, hấp dẫn, có chủ đề, tên gọi dễ nhớ, có tiêu chí, nội dung thi đua cụ thể, thiết thực. Trong tổ chức triển khai thực hiện cần thường xuyên đôn đốc, kiểm tra, sơ kết, tổng kết các phong trào, đánh giá hiệu quả phong trào thi đua trên cơ sở đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị của từng cơ quan, đơn vị, lựa chọn các tập thể, cá nhân có thành tích tiêu biểu để biểu dương, tôn vinh, khen thưởng kịp thời. Cùng với việc tổ chức phát động phong trào thi đua thường xuyên, hàng năm, kết hợp phát động các phong trào thi đua theo đợt, theo chuyên đề để hướng phong trào thi đua vào việc giải quyết những khó khăn, vướng mắc, những mặt còn tồn tại, yếu kém, qua đó đánh giá tính hiệu quả, thiết thực của các phong trào thi đua yêu nước.

Tiếp tục triển khai có hiệu quả giai đoạn 2 phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới”; xây dựng các giải pháp phù hợp, nhân rộng các mô hình, điển hình mới, cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả, phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị trong tổ chức triển khai phong trào, phấn đấu hoàn thành vượt mức kế hoạch đề ra đến năm 2020 có trên 50% số xã trong cả nước đạt chuẩn nông thôn mới, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân trên địa bàn nông thôn.

Ba là, công tác tuyên truyền, phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến phải được coi là nhiệm vụ trọng tâm trong đổi mới phương pháp tổ chức chỉ đạo các phong trào thi đua. Các bộ, ban, ngành, địa phương cần có kế hoạch cụ thể để bồi dưỡng, xây dựng các mô hình mới, nhân tố mới trong từng năm và cả giai đoạn. Công tác xây dựng điển hình tiên tiến phải được thực hiện từ cơ sở và chỉ đạo thực hiện đồng bộ tốt cả 4 khâu: Phát hiện - bồi dưỡng - tổng kết - nhân điển hình tiên tiến.

Tiếp tục thực hiện có hiệu quả chương trình phối hợp giữa cơ quan làm công tác thi đua, khen thưởng với các cơ quan thông tin truyền thông để đẩy mạnh công tác tuyên truyền về thi đua yêu nước, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước về thi đua, khen thưởng; tôn vinh, biểu dương, nhân rộng các điển hình tiên tiến trong các phong trào thi đua; gương người tốt, việc tốt trên các lĩnh vực. Đề cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu trong việc phát hiện, biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ.

Bốn là, thực hiện công tác khen thưởng kịp thời, chính xác, công khai, minh bạch và đúng quy định. Có biện pháp cụ thể để thực hiện khen thưởng thông qua việc phát hiện các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong các phong trào thi đua. Chú trọng khen thưởng tập thể, công nhân, nông dân, người lao động trực tiếp sản xuất, công tác, khen thưởng thành tích trong lao động sáng tạo. Quan tâm khen thưởng cơ sở, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo và vùng dân tộc thiểu số, các tập thể, cá nhân có thành tích đột xuất, các tập thể, cá nhân dũng cảm cứu người, tài sản của Nhà nước và nhân dân.

Thực hiện cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác thi đua, khen thưởng. Phát huy vai trò của các ngành, các cấp, các đoàn thể và các kênh thông tin trong việc phát hiện các điển hình để khen thưởng. Các bộ, ngành, địa phương trước khi xét đề nghị Nhà nước khen thưởng cần công khai lấy ý kiến của các cơ quan đơn vị và quần chúng nhân dân qua các phương tiện thông tin, truyền thông.

Năm là, phát huy vai trò, trách nhiệm của các thành viên Hội đồng Thi đua - Khen thưởng và vai trò tham mưu của cơ quan chuyên trách công tác thi đua, khen thưởng các cấp trong việc tham mưu cho cấp ủy đảng, chính quyền tổ chức triển khai phong trào thi đua và thực hiện chính sách, pháp luật về thi đua, khen thưởng. Củng cố, kiện toàn tổ chức, bộ máy làm công tác thi đua, khen thưởng các cấp theo hướng ổn định, tạo sự thống nhất từ trung ương đến địa phương. Bố trí đủ số lượng công chức, viên chức có năng lực, trình độ; quan tâm đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, nâng cao năng lực, phẩm chất của đội ngũ cán bộ, đáp ứng yêu cầu đổi mới công tác thi đua, khen thưởng.

Sáu là, tăng cường công tác quản lý nhà nước về thi đua, khen thưởng. Tiếp tục nghiên cứu, tham mưu hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về thi đua, khen thưởng. Chủ động, tích cực trong công tác tham mưu, đề xuất với Đảng, chính quyền chỉ đạo, tổ chức triển khai công tác thi đua, khen thưởng; tiến hành khảo sát, sơ kết, tổng kết, đánh giá hiệu quả của các phong trào thi đua, rà soát các phong trào, lồng ghép, gắn kết các phong trào thi đua hợp lý, thiết thực, hiệu quả. Đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học lý luận và tổng kết thực tiễn về thi đua, khen thưởng.

Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân trong việc vận động đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị tham gia các phong trào thi đua yêu nước và công tác thi đua, khen thưởng.

Bảy là, đổi mới hoạt động của các cơ quan truyền thông, định hướng dư luận, tôn vinh, tuyên truyền các gương điển hình tiên tiến, góp phần hạn chế, đẩy lùi các mặt tiêu cực trong xã hội. Cơ quan làm công tác thi đua, khen thưởng tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thông tin truyền thông mở các chuyên trang, chuyên mục tuyên truyền về các phong trào thi đua, các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc, gương người tốt, việc tốt, tạo sự lan tỏa trong cộng đồng./.