Đổi mới quan hệ lao động là "chìa khóa" để hưởng lợi từ hội nhập

Đây là một trong những nội dung của tuyên bố chung ba bên do Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cùng đưa ra tại Diễn đàn Quan hệ lao động Việt Nam lần thứ 1 vào ngày 19-4 tại Hà Nội.

Tuyên bố chung nêu rõ: “Chúng tôi cam kết hợp tác với các đối tác trong việc tôn trọng, thúc đẩy và thực hiện các nguyên tắc trong Tuyên bố 1998 của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) về Các nguyên tắc và quyền cơ bản trong lĩnh vực lao động, bao gồm nỗ lực nghiên cứu khả năng phê chuẩn các công ước cơ bản còn lại của ILO”.

Trong số 16 hiệp định thương mại tự do Việt Nam tham gia, TPP là thỏa thuận thương mại tự do đầu tiên bao gồm các điều khoản về lao động. TPP và FTA Việt Nam-EU không tạo ra bất kỳ tiêu chuẩn lao động quốc tế mới nào nhưng đòi hỏi Việt Nam thông qua và duy trì trong luật pháp, quy định và thực hành những quyền được nêu trong Tuyên bố 1998 của ILO gồm: Tự do liên kết, quyền tổ chức và thương lượng tập thể, xóa bỏ lao động cưỡng bức, lao động trẻ em và phân biệt đối xử tại nơi làm việc.

Phát biểu tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Phạm Minh Huân cho biết: “Ở tầm quốc gia, Việt Nam sẽ phải điều chỉnh, bổ sung luật pháp quốc gia cho tương thích với những cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia. Việt Nam sẽ xây dựng, tổ chức bộ máy, cơ chế và dành những nguồn lực cần thiết để thực thi có hiệu quả các cam kết đó”.

Trọng tâm của yêu cầu của TPP là Việt Nam cần tôn trọng nguyên tắc tự do liên kết và đây được coi là phần khó nhất trong chương lao động của TPP. Hiện nay, mọi tổ chức công đoàn tại Việt Nam đều phải thuộc Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam. Khi gia nhập TPP, người lao động sẽ có quyền tự do thành lập hoặc gia nhập tổ chức mà họ lựa chọn ở cấp doanh nghiệp. Các tổ chức này có thể có hoặc không thuộc Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam.

Giám đốc ILO Việt Nam Tiến sỹ Chang-Hee Lee cho biết: “Việt Nam sẽ phải thực hiện một cuộc cải cách quan trọng, đặc biệt là hệ thống quan hệ lao động nếu Việt Nam muốn đủ điều kiện để hưởng lợi về kinh tế từ TPP. Đây là một thay đổi quan trọng không chỉ đối với người lao động và Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam mà còn đối với người sử dụng lao động và Chính phủ”.

Tiến sỹ Chang-Hee Lee nhấn mạnh: “Người sử dụng lao động có thể phải ứng phó với các tổ chức của người lao động không thuộc Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam tại nơi làm việc. Chính phủ sẽ phải xây dựng một hệ thống hiệu quả để xác nhận các tổ chức này với tư cách là tổ chức đại diện của người lao động tham gia vào thương lượng tập thể và các hành động tập thể khác trong quan hệ lao động”.

Diễn đàn Quan hệ lao động Việt Nam sẽ là diễn đàn ba bên cao cấp được tổ chức định kỳ, nơi lãnh đạo các đối tác ba bên (Chính Phủ, đại diện doanh nghiệp, đại diện người lao động) cùng với các đối tác khác và ILO đánh gái những tiến bộ, thành tự và những thách thức, tồn tại trong việc thực hiện pháp luật quốc gia và các cam kết quốc tế của Việt Nam về lao động./.

Việt Nam trở thành thành viên của ILO từ năm 1992 và đã phê chuẩn 21 công ước của ILO bao gồm 5 trong số 8 công ước cơ bản. Các công ước cơ bản còn lại mà Việt Nam chưa phê chuẩn liên quan đến tự do hiệp hội, quyền thương lượng tập thể và xóa bỏ lao động cưỡng bức.