Báo cáo tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai, cho biết: Trước đây, khi chưa có Chỉ thị số 30, hoạt động buôn lậu thuốc lá đã hình thành các đường dây, ổ nhóm có tổ chức khá chặt chẽ với nhiều phương thức, thủ đoạn chủ yếu lợi dụng địa hình biên giới có nhiều kênh, rạch, đường mòn; lợi dụng, lôi kéo nhân dân khu vực biên giới không có việc làm tham gia vào vận chuyển hàng lậu… Ở các tỉnh miền Tây Nam bộ, Quảng Ninh, Hải Phòng, Hà Nội, Quảng Trị, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Tây Ninh, Long An, An Giang, Đồng Tháp là địa bàn thuốc lá lậu được sử dụng và bày bán công khai.

Thế nhưng, sau một năm triển khai, thực hiện Chỉ thị số 30/CT-TTg, ngày 30-9-2014, của Thủ tướng Chính phủ với nhiều biện pháp được tăng cường đồng bộ, như: Tổ chức quán triệt sâu rộng trong cán bộ, công chức, chiến sĩ trực tiếp làm công tác chống buôn lậu cũng như nhân dân ở địa bàn trọng điểm; các phương tiện thông tin đại chúng đã có những chương trình, chuyên đề sâu sắc nhằm tuyên truyền, vận động sâu rộng đến mọi tầng lớp nhân dân không tiêu thụ thuốc lá lậu, không tiếp tay cho buôn lậu thuốc lá. Đáng chú ý là, lực lượng công an các tỉnh, thành phố đã phối hợp chặt chẽ với lực lượng biên phòng trong công tác chống buôn lậu, vì vậy, về cơ bản tình hình buồn lậu vận chuyển, kinh doanh trái phép thuốc lá lậu đã có chuyển biến giảm về quy mô, số lượng, đối tượng tham gia; tại khu vực biên giới, cửa khẩu hoạt động vận chuyển thuốc lá không còn rầm rộ như trước đây; số lượng thuốc lá lậu bị bắt giữ tăng 19% so với cùng kỳ (bắt giữ 9.682 vụ buôn lậu, vận chuyển, kinh doanh trái phép thuốc lá lậu, trên 6.000 đối tượng vi phạm, tịch thu 10,3 triệu bao thuốc lá nhập lậu các loại); khởi tố hình sự 179 vụ, 263 đối tượng, phạt tiền thu nộp ngân sách nhà nước trên 21 tỷ đồng.

Tuy nhiên, trao đổi và thảo luận tại Hội nghị, các đại biểu đã nêu ra một số tồn tại, hạn chế cần khắc phục, đó là: Một số cấp ủy, chính quyền ở địa phương chưa thực hiện quyết liệt tinh thần của Chỉ thị số 30, vì thế việc chỉ đạo, lãnh đạo chưa được thường xuyên; một số đơn vị có biểu hiện thiếu tinh thần trách nhiệm, ngại khó, sợ nguy hiểm nên công tác đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá chưa đạt kết quả cao.

Theo Chủ tịch Hiệp Hội thuốc lá Việt Nam Vũ Văn Cường: Do lợi nhuận thu được từ việc vận chuyển, buôn lậu, kinh doanh thuốc là do nước ngoài sản xuất nhập lậu vào Việt Nam là rất cao, nên tình trạng buôn lậu thuốc lá vẫn diễn biến rất phức tạp. Điều đáng nói nữa là, mặc dù Chính phủ đã ban hành Nghị định số 124/2015/NĐ-CP, ngày 19-11-2015, sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số điều của Nghị định số 185/2013/NĐ-CP, ngày 15-11-2013, của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, trong đó quy định “xử lý hình sự đối với hành vi kinh doanh, nhập lậu, vận chuyển trái phép từ 500 bao thuốc lá trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự”. Tuy nhiên, đến nay chưa có thông tư hướng dẫn, nên các lực lượng thực thi vẫn còn lúng túng trong quá trình xử lý.

Đồng tình với nhận định này, Thiếu tướng Nguyễn Phi Hùng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh sát, Bộ Công an cho biết: Trong năm qua, lực lượng công an đã phối hợp rất chặt chẽ với lực lượng biên phòng để triển khai quyết liệt ở những địa bàn trọng điểm này và thu được nhiều kết quả quan trọng. Tuy nhiên, việc phòng chống thuốc lá lậu ở các tuyến biên giới trong thời gian qua hết sức phức tạp. Một trong những nguyên nhân chính đó là, do đời sống người dân vùng biên giới, vùng sâu, vùng xa còn nhiều khó khăn, không có công ăn, việc làm ổn định; bên cạnh đó, sự nhận thức pháp luật còn hạn chế nên dễ bị các đối tượng xấu móc nối, mua chuộc để tham gia vận chuyển thuốc lá lậu.

Thiếu tướng Nguyễn Phi Hùng lưu ý, những tháng cuối năm thường là cao điểm của nạn buôn lậu thuốc lá. Vì vậy, các cơ quan chức năng và địa phương trong cả nước, nhất là tại những địa phương trọng điểm cần nghiêm túc và quyết liệt triển khai thực hiện Nghị định 124, góp phần tích cực đấu tranh, ngăn chặn tình trạng buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá lậu không chỉ tuyến biên giới mà cả trong thị trường nội địa.

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị: Trong thời gian tới, nhất là khi Tết Nguyên đán Bính Thân đã tới gần, các cấp ủy đảng, chính quyền, các bộ, ngành chức năng phải quán triệt sâu sắc, nhận thức rõ về tầm quan trọng, đề cao tinh thần trách nhiệm, xây dựng kế hoạch chỉ đạo cụ thể, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị trong công tác, phải thể hiện rõ quyết tâm kiên quyết đấu tranh phòng, chống buôn lậu, trong đó có buôn lậu thuốc lá. Đây là nhiệm vụ hàng đầu để ngăn chặn có hiệu quả buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất hàng giả. Bên cạnh đó, làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động người dân không tham gia, tiếp tay buôn lậu, nhất là người dân vùng giáp biên, tích cực tố giác tội phạm; Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả tiếp tục xây dựng kế hoạch chỉ đạo các lực lượng chức năng thực hiện kiểm tra, kiểm soát ngăn chặn buôn lậu từ biên giới đến thị trường nội địa./.