Xin trân trọng giới thiệu toàn văn bài phỏng vấn.

- Thưa Thủ tướng, Nga đã nhiều lần bày tỏ sẵn sàng làm mắt xích kết nối giữa Đông và Tây. Điều này đem lại những tiềm năng to lớn. Còn Việt Nam quan tâm tới việc ký thỏa thuận thương mại tự do với Liên minh Kinh tế Á-Âu. Xin ông cho biết cụ thể, Nga có những bước đi thực tế nào nhằm tăng cường vị thế trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương? ASEAN đóng vai trò gì trong tiến trình này?

Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev: Quả thực chúng tôi không chỉ một lần bày tỏ mong muốn hợp tác với các nước trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương, các nước ASEAN và hợp tác trực tiếp với Việt Nam. Trong những năm gần đây chúng tôi thực hiện nhiều bước đi thực tiễn theo hướng này. Tôi xin liệt kê từ việc chúng tôi - những đại diện của Nga: cả đại diện chính quyền, giới doanh nghiệp, chưa kể du khách - thường xuyên tới các nước trong khu vực. Với Việt Nam, chúng tôi có những liên hệ thường xuyên.

Bản thân tôi vừa tới Việt Nam cách đây không lâu - năm 2012 và sắp tới sẽ có chuyến thăm tiếp theo, đối với chúng tôi là rất quan trọng. Trên thực tế trong những năm gần đây, ở mức độ đáng kể chúng tôi đã chuyển sang hợp tác tích cực với các nước khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Tuy nhiên định hướng là chưa đủ, cần có những bước đi thực tiễn.

Đó là các thỏa thuận chúng tôi đạt được, việc Nga tham gia các hoạt động, hội nghị quan trọng của ASEAN, quan hệ giữa các nước trong khu vực với cơ cấu hội nhập mới của chúng tôi là Liên minh kinh tế Á-Âu (theo kênh này hiện đang tích cực chuẩn bị cho hiệp định thương mại tự do với Việt Nam) và một loạt những bước đi thực tiễn khác. Ở đây tôi muốn nói tới toàn bộ các khả năng và hành động của chúng tôi, từ những tiếp xúc cấp cao, cho tới quan hệ thường nhật giữa con người, kể cả quan hệ giữa giới doanh nghiệp.

Đương nhiên vào thời điểm hiện nay, chúng tôi có rất nhiều ý tưởng, kế hoạch thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam lên tầm vóc mới. Một trong những ý tưởng đó là hiệp định khu vực mậu dịch tự do. Hơn nữa có lẽ đó sẽ là hiệp định đầu tiên ký giữa Liên minh kinh tế Á-Âu với một nước.

Với hiệp định đó, thực chất Việt Nam sẽ tiếp cận thị trường không chỉ có người dân Liên bang Nga, mà cả các nước đối tác trong Liên minh, trên thực tế là thêm hơn 40 triệu người nữa. Ta sẽ được gì? Đó là những triển vọng hợp tác mới.

Mới đây tôi nói chuyện với Bộ trưởng Phát triển kinh tế Nga, ông ấy khẳng định tiến trình đàm phán hiệp định với Việt Nam đã bước vào giai đoạn hoàn tất. Chúng ta thực sự đã có bước tiến đáng kể trên nhiều điểm và mong muốn hoàn tất tiến trình đàm phán trong thời gian ngắn nhất.

Tuy nhiên, hai bên vẫn phải thỏa thuận thêm về một loạt những vấn đề quan trọng, bởi hiệp định chúng ta dự định ký kết không chỉ là khả năng chúng tôi tiếp cận thị trường Việt Nam, mà còn trao cho bạn hàng Việt Nam khả năng tiếp cận thị trường của chúng tôi. Điều này quan trọng, song chưa phải là tất cả, và có thể cũng không phải là điều chính yếu, bởi chúng ta vẫn hợp tác thương mại với nhau, vẫn có kim ngạch trao đổi hàng hóa khá tốt, hợp tác ở mức cao.

Điều chúng ta cần, là tạo điều kiện trao đổi đầu tư, và Nga sẵn sàng cho việc này. Chính vì lẽ đó khía cạnh đầu tư cần phải hoàn thiện, kể cả vấn đề gọi là chế biến công nghiệp, để các công ty chúng tôi có thể hoạt động thành công trong điều kiện kinh tế Việt Nam.

Ngoài ra còn một vài vấn đề liên quan đến lĩnh vực dịch vụ. Tôi sẽ không đi sâu chi tiết, song tôi cho rằng khả năng sẵn sàng của văn kiện là cao và nếu chúng ta nỗ lực - tôi thảo luận thêm với các đối tác của mình, với các đồng nghiệp Việt Nam, chúng ta sẽ có mọi cơ hội để hoàn tất tiến trình đàm phán trong tương lai khá gần. Vì lẽ đó tôi rất hy vọng các cuộc hội đàm trong chuyến thăm đất nước Việt Nam bạn bè sắp tới sẽ đem lại những thành quả thực tiễn.

- Xin Thủ tướng đánh giá về tiến trình hợp tác Nga-Việt trong lĩnh vực khai thác thềm lục địa Việt Nam?

Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev: Hợp tác trong lĩnh vực này đang tiến triển tốt đẹp. Hai nước chúng ta có bề dày lịch sử quan hệ phong phú trong lĩnh vực khai thác thềm lục địa. Chúng ta có ngọn cờ đầu hợp tác là Liên doanh dầu khí Vietsovpetro - doanh nghiệp hoạt động đã lâu, từ thời Liên Xô.

Trong những năm tháng ấy liên doanh làm được rất nhiều việc: khai thác khối lượng lớn dầu mỏ (hàng trăm triệu tấn) và khối lượng đáng kể khí đồng hành (hàng tỷ mét khối), đó là khối lượng khai thác tầm cỡ thế giới. Việc này chứng tỏ điều gì? Nó cho thấy đây là sự hợp tác đôi bên cùng có lợi.

Cũng chính vì lẽ đó các bên tham gia liên doanh là công ty Zarubezhneft phía Nga và Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam đã thỏa thuận tiếp tục duy trì quan hệ hợp tác liên doanh này trong những năm tới, đến năm 2030, bởi sự hợp tác này có tiềm năng to lớn. Tuy nhiên không được phép dừng lại ở những gì đã đạt được.

Vì thế không chỉ Zarubezhneft, mà nhiều tập đoàn và công ty Nga, những doanh nghiệp nhà nước lớn, như Rosneft và Gazprom, cũng có các đối tác của mình ở Việt Nam, và mỗi doanh nghiệp trong số đó đều đang đàm phán về khả năng hợp tác.

Tập đoàn Rosneft có các dự án về một số khu vực tại thềm lục địa có thể được chào thăm dò khai thác. Các bên đang tiến hành đàm phán, tôi hy vọng tiến trình đó sẽ đạt kết quả khả quan.

Tập đoàn Gazprom cũng đang đàm phán, tiến trình này khởi động từ năm 2009. Mức độ sẵn sàng kết thúc đàm phán của tập đoàn này còn cao hơn. Tôi hy vọng dự án gắn kết Gazprom với các đối tác Việt Nam, mô hình kinh doanh đó, năm 2016 sẽ đi vào hoạt động theo công suất thiết kế. Chúng tôi đánh giá rất cao sự hợp tác này, cho rằng nó mang lại lợi ích, và theo đó, là thu nhập cho cả Việt Nam lẫn Liên bang Nga và dự định tiếp tục phát triển hướng hợp tác này.

Chính vì vậy chúng tôi có cả một tập hợp các dự án ở Nga và đã mời các bạn Việt Nam tham gia. Xin nói thẳng đây là thực tế hiếm khi xảy ra, khi chúng tôi để cho đối tác nước ngoài tiếp cận, khai thác trên lãnh thổ Liên bang Nga, bởi quả thực trong lĩnh vực này mọi việc đều được chúng tôi chuẩn bị tốt, song đây là phương án đặc biệt, chúng tôi dành riêng cho các đối tác Việt Nam của mình.

Cuối cùng, với thực tế chúng ta đã có thời gian hợp tác đủ lâu, việc tìm ra những hình thức hợp tác triển vọng mới là điều rất quan trọng. Đó là việc cùng nhau chế biến dầu khí (không chỉ khai thác), cũng như cùng nhau vận dụng các cơ chế kích thích, sao cho sự hợp tác của chúng ta phát triển tốt hơn, cả trong vùng thềm lục địa Việt Nam cũng như trên lãnh thổ Liên bang Nga. Có nghĩa là vận dụng các cơ chế khuyến khích đa dạng, kể cả những hình thức khuyến khích về thuế, bởi ở những nơi chúng ta khai thác đã lâu, trữ lượng phần nhiều đã cạn kiệt, cần có những giải pháp hoặc đi sâu hơn, hoặc tìm kiếm những khu vực mới, và điều này tất yếu phải bổ sung thêm vốn đầu tư.

- Nga là một trong những nước dẫn đầu về khoa học và công nghệ. Trong tương lai kinh tế tri thức chiếm vị trí nào trong nền kinh tế toàn cầu và khu vực? Thủ tướng đánh giá thế nào về triển vọng hợp tác Nga-Việt trong lĩnh vực khoa học và công nghệ cao?

Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev: Cảm ơn các bạn đã đánh giá vai trò đầu tàu của chúng tôi trong lĩnh vực này, thật vui khi được nghe điều đó từ bạn bè và đối tác của mình. Quả thực chúng tôi đang rất quan tâm đến điều này và cho rằng tương lai dĩ nhiên thuộc về nền kinh tế tri thức, hay như ta vẫn quen gọi là nền kinh tế mới, gắn với ứng dụng khoa học và công nghệ cao. Chính vì lẽ đó nên ngay cả trong điều kiện kinh tế khá phức tạp hiện nay, chúng tôi vẫn nỗ lực không cắt giảm chi phí tài trợ các chương trình khoa học, phát triển những khu công nghệ cao, xây dựng các cụm nghiên cứu khoa học.

Chúng tôi sẽ tiếp tục đường lối này, kể cả, tôi xin nhắc lại, trong thời điểm hiện nay khi chúng tôi đang gặp rất nhiều yếu tố kinh tế không hoàn toàn thuận lợi. Vì sao vậy? Nó liên quan đến việc cả thế giới cho rằng tương lai của bất kỳ một nền kinh tế nào cũng đều phụ thuộc phần lớn vào tình trạng trang bị công nghệ của nền kinh tế đó, phụ thuộc vào việc ở đó sử dụng những máy móc nào, ứng dụng công nghệ gì, áp dụng những giải pháp công nghệ nào. Đây là xu hướng thế giới, là đường lối của cả thế giới.

Tôi biết các bạn Việt Nam cũng có quan điểm như vậy, tôi thấy rõ điều này khi thăm những cơ sở của các bạn - cả các trường đại học cũng như những nơi khác, ở đó tôi nhận thấy mối quan tâm rất lớn tới khoa học và hợp tác khoa học, hơn nữa có thể nói hợp tác của chúng ta trong lĩnh vực khoa học và đào tạo đã được kiểm chứng qua nhiều thập kỷ.

Tôi không thể quên cuộc gặp với các đồng chí Việt Nam, những người trước đây từng học tập ở Liên Xô, Liên bang Nga. Bầu không khí hôm đó thật không thể nào quên. Đó không chỉ là quan hệ hữu nghị, mà còn là tri thức, kinh nghiệm tiếp thu từ thời Liên Xô, Liên bang Nga, và nay vẫn có ích cho đất nước Việt Nam, có ích cho quan hệ tốt đẹp của chúng ta. Do vậy chúng tôi đương nhiên rất sẵn sàng phát triển những hình thức hợp tác khác nhau với các bạn Việt Nam.

Để dẫn chứng tôi có thể nêu dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận-1, bởi đây rõ ràng là công nghệ cao. Nga đang dẫn đầu trong lĩnh vực công nghiệp nhạt nhân và năng lượng nguyên tử. Tuy nhiên để vận hành những công trình cỡ đó cần không chỉ tiền bạc. Điều quan trọng không chỉ là xây dựng nhà máy, hơn nữa đây là công trình phức hợp, hoạt động, sự an toàn của nó cần được đảm bảo, nên cần có những cán bộ chuyên môn cao.

Chính vì vậy Liên bang Nga chúng tôi đang đào tạo các sinh viên và chuyên gia Việt Nam tại Đại học Nghiên cứu hạt nhân Moskva (MIFI) và các cơ sở khác, để sau này những chuyên gia đó làm việc tốt tại nhà máy điện hạt nhân nói trên và góp phần vào sự nghiệp phát triển công nghệ cao nói chung tại Việt Nam, trong đó có công nghệ hạt nhân. Tôi cho rằng đó là ví dụ tuyệt vời về hợp tác, và chúng ta có rất nhiều ví dụ như vậy. Tôi hy vọng những ví dụ như vậy sẽ còn tiếp tục xuất hiện trong tương lai.

- Nga vững vàng trong tốp 10 quốc gia hàng đầu có đông du khách tới Việt Nam, và là nước đi đầu về tốc độ tăng trưởng du khách tới Việt Nam. Do những nguyên nhân đã rõ, từ đầu năm 2015, lượng khách du lịch Nga tới Việt Nam giảm 40%. Xin Thủ tướng cho biết có thể khắc phục tình trạng này như thế nào?

Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev: Tình trạng đó chắc chắn sẽ cải thiện. Dĩ nhiên lượng khách du lịch giảm liên quan đến những khó khăn kinh tế của chúng tôi, đến vấn đề tỷ giá đồng ruble. Do những nguyên nhân dễ hiểu, cầu có giảm đôi chút, song nếu nói là suy thoái thì còn phải xem cách tính như thế nào.

Do năm ngoái, 2014, lượng khách du lịch tăng một phần ba. Nên nếu có giảm, sự sụt giảm đó không nghiêm trọng, chỉ giảm xuống gần mức năm 2013 và nói chung khách du lịch Nga ở Việt Nam vẫn đông.Tất nhiên có thể không nhiều như khách từ một số nước khác, song ít nhất con số gần 400.000 khách một năm vẫn được xem là nhiều.

Tất nhiên ai cũng hiểu yếu tố kinh tế ở đây rất quan trọng (tôi hy vọng trong thời gian tới, khi tình hình ổn định sẽ không còn vấn đề gì nữa), còn về sức hút của thị trường nghỉ dưỡng - về phía chúng tôi, du khách Nga vẫn rất quan tâm tới nghỉ dưỡng ở Việt Nam.

Đất nước các bạn rất thú vị, nền văn hóa lâu đời, các địa điểm nghỉ dưỡng tốt, vậy nên về phương diện này tôi không có gì phải nghi ngờ. Dĩ nhiên, theo tôi, còn một điều rất quan trọng, đó là làm thế nào để những dòng khách du lịch đó luân chuyển qua lại, hay có thể nói là luân chuyển cả theo hướng ngược lại.

Tôi lưu ý rằng từ phía các bạn Việt Nam, từ Việt Nam sang Nga có từ 75.000 đến 80.000 du khách. Tôi nhấn mạnh con số đó là du khách, chứ không phải những người sang làm việc, số này lớn hơn. Tôi cho rằng, do Việt Nam là một nước đông dân, chúng tôi cũng cần phải nỗ lực cả theo hướng này.

Nga là một nước lớn, chúng tôi có nhiều nơi để tham quan, vì thế nên chúng tôi luôn luôn chào đón khách du lịch. Tôi nghĩ nhìn chung chúng ta có những triển vọng tốt để phát triển trao đổi du lịch giữa hai nước.

- Xin Thủ tướng cho biết, liệu có cơ hội hoặc kế hoạch cụ thể để giao dịch thương mại Nga-Việt Nam chuyển sang thanh toán bằng đồng nội tệ hai nước?

Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev: Thứ nhất, hiện nay không có bất cứ trở ngại nào đối với việc thanh toán bằng đồng ruble và đồng Việt Nam. Không có bất kỳ trở ngại nào về pháp lý. Song ở đây còn cần yếu tố kinh tế.

Chúng ta đã thỏa thuận về khả năng sử dụng đồng nội tệ thanh toán cách đây gần mười năm và thậm chí đã thành lập cả một ngân hàng chuyên biệt, Ngân hàng Việt Nam-Nga. Song đương nhiên việc sử dụng đồng nội tệ chỉ có lợi khi hai bên có kim ngạch trao đổi thương mại lớn và khi xuất hiện sự cần thiết tích lũy dự trữ hoặc bằng đồng ruble, hoặc VNĐ.

Hiện giữa chúng ta thanh toán bằng nội tệ chiếm khoảng 1,5%, còn lại đều thanh toán qua USD, điều không phải bao giờ cũng có lợi, bởi cả với chúng tôi cũng như các bạn USD là ngoại tệ, chúng ta trước hết phải bỏ tiền mua USD và phụ thuộc vào tỷ giá USD, rồi sau đó mới có thể dùng nó thanh toán cho nhau.

Về phương diện này việc mở các khoản mục ngoại tệ đối ứng trong đồng nội tệ hai nước có thể còn có lợi hơn. Hơn nữa, dĩ nhiên vấn đề ở đây không chỉ là các giao dịch thương mại, mà cả hoạt động đầu tư.

Chúng tôi đang cố gắng phát triển chủ đề này trong thanh toán hai chiều với các nước khác, với các đối tác của chúng tôi. Tôi cho rằng việc phát triển quan hệ trong vấn đề này với Việt Nam cũng có những triển vọng tốt đẹp. Nhất định tôi sẽ nêu chủ đề này ra trong hội đàm với các đối tác Việt Nam của mình.

Trong buổi trao đổi hôm nay, còn có một điều tôi muốn nói, đó là chúng tôi trông đợi đạt được những kết quả tốt đẹp từ chuyến thăm Việt Nam tới đây. Chúng tôi sẽ có đủ thời gian để đi thăm một số nơi. Tôi cho rằng điều này cũng chính là biểu hiện của mối quan hệ đặc biệt giữa hai nước chúng ta, và cũng là sự mong đợi rằng mối quan hệ đó sẽ phát triển và tăng cường trong tương lai.

- Thủ tướng đã nhiều lần tới Việt Nam, ông có thể chia sẻ cảm xúc và ấn tượng của mình về Việt Nam nhân chuyến thăm sắp tới?

Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev: Tôi rất sẵn lòng chia sẻ điều này. Các bạn biết đấy tôi luôn vui mừng khi được tới thăm đất nước các bạn, bởi theo thời gian tôi có thể chứng kiến sự phát triển của Việt Nam, đất nước các bạn đã có rất nhiều đổi thay.

Kể từ lần đầu tiên đặt chân tới đất nước các bạn trong thành phần phái đoàn chính thức (cách đây khá lâu rồi, khoảng 12-13 năm trước) khi ấy tôi đã nhận thấy tốc độ phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế Việt Nam, như bây giờ hay nói là "drive" và điều này thật thú vị.

Tôi dõi theo những thành quả của các bạn và phải nói rằng những thành quả đó rất ấn tượng. Thật sự ấn tượng! Có thể thấy rõ công nghiệp, nông nghiệp phát triển như thế nào, đời sống thường nhật thay đổi, người dân sống ra sao.

Có lẽ đây mới là điều cốt yếu, bởi chẳng phải giấu giếm việc hai nước chúng ta 20-30 năm trước không được xếp vào danh sách các nước giàu có nhất, ý tôi muốn nói là cả Việt Nam cũng như Liên Xô. Giờ các bạn có được thành công rõ rệt như vậy, chúng tôi rất phấn khởi.

Mặt khác, bên cạnh một đất nước Việt Nam hiện đại, năng động, phát triển nhanh, đất nước đang dần trở thành một trong những quốc gia hàng đầu của khu vực châu Á-Thái Bình Dương, còn có một Việt Nam cổ kính, với lịch sử và nền văn hóa đặc sắc của riêng mình, điều thú thực cũng rất hấp dẫn.

Chính vì lẽ đó tôi luôn cảm thấy rất thú vị khi ngắm những di tích lịch sử và văn hóa, ngắm những chủ đề này hay bố cục kia, những cảnh sắc có thể nói là nét điển hình của Việt Nam và cố gắng không chỉ nhìn ngắm mà thậm chí nếu có thể còn chụp ảnh lưu lại. Tôi sẽ rất vui nếu có cơ hội làm điều đó trong chuyến thăm sắp tới.

Cuối cùng điều tôi không thể không nhắc lại một lần nữa. Chúng ta có mối quan hệ thực sự rất chân tình, đây là sự thật. Đây không phải là cách nói xã giao, cũng không đơn giản là đánh giá mối quan hệ tốt đẹp, mà bản thân nó như vậy. Như tự nhiên lịch sử vậy.

Tôi đã có lần chia sẻ cảm tưởng của mình về kỷ niệm lần đầu tiên làm quen với các bạn Việt Nam, với những người đồng chí từng làm việc ở Leningrad, trong đó có trường đại học nơi cha tôi giảng dạy.

Từ đó đến nay thật sự không có gì thay đổi. Tất thảy mỗi cuộc gặp gỡ như vậy đều là cuộc gặp gỡ của những người bạn hết sức nhân hậu, cuộc gặp gỡ làm nảy sinh biết bao xúc cảm tuyệt vời. Tôi tin chắc rằng sắp tới cũng sẽ như vậy.

- Thưa Thủ tướng, sắp tới chúng ta sẽ kỷ niệm những ngày lễ rất quan trọng. Tại Việt Nam ngày 30-4 kỷ niệm 40 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Còn ở Nga vào 09-5 sẽ kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Xin Ông đánh giá ý nghĩa những sự kiện này. Nhân dịp này ông có nhắn nhủ gì đến mọi người?

Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev: Những mốc thời gian ấy có ý nghĩa hết sức to lớn. Đối với ngày kỷ niệm của Việt Nam, đó là sự thống nhất và sau đó là sự phát triển thành công của một đất nước rất lớn Việt Nam. Đó là ngày lễ của cả dân tộc, và chúng tôi trong mức độ phù hợp cũng chú trọng đến điều đó khi xây dựng chương trình chuyến thăm Việt Nam. Lần đầu được tới thăm miền Nam, điều này đối với chúng tôi rất thú vị và quan trọng.

Tôi cảm thấy đây là biểu hiện tốt. Thậm chí tôi vẫn nhớ, điều đó xảy ra đã lâu, song tôi nhớ những gì đã diễn ra: cả cuộc đấu tranh anh dũng của nhân dân Việt Nam, cả sự ủng hộ và giúp đỡ mà chúng tôi đã cố gắng dành cho cuộc đấu tranh này hồi đó, cả thành quả đạt được. Vậy nên chúng tôi chân thành chúc mừng các bạn nhân những ngày lễ sắp tới.

Còn về ngày lễ của chúng tôi, đó cũng là ngày lễ chung của tất cả chúng ta. Đó thực sự là chiến thắng trước cái ác qui mô thế giới, trước chủ nghĩa phát xít mà trong cuộc đấu tranh chống lại nó có sự tham gia của rất nhiều nước, nhiều dân tộc. Và dĩ nhiên chúng tôi chuẩn bị kỷ niệm 70 năm Chiến thắng một cách nghiêm túc.

Tôi xin một lần nữa nhấn mạnh: đó không phải là ngày lễ của riêng nước Nga, đó là ngày kỷ niệm của toàn thế giới, bởi đó là cuộc chiến tranh thế giới, cuộc chiến tranh rất khốc liệt, cuộc chiến tranh đã gây ra hậu quả khủng khiếp, cướp đi biết bao sinh mạng, con số thương vong khổng lồ.

Cần phải làm tất cả để những sự kiện tương tự không thể lặp lại trên thế giới, chính vì vậy nên việc tổ chức những ngày kỷ niệm như vậy rất quan trọng đối với các thế hệ tương lai. Chúng tôi luôn vui mừng chào đón những người bạn Việt Nam của mình trong những ngày lễ như vậy, chúng ta sẽ cùng nhau kỷ niệm.

- Xin cảm ơn Thủ tướng đã dành thời gian trả lời phỏng vấn.

Thủ tướng Dmitry Medvedev: Cảm ơn các bạn./.