Đối tác chiến lược

Chuyến thăm Ấn Độ của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng diễn ra chỉ một tháng sau chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Ấn Độ P. Mu-khơ-di. Đây là tín hiệu vui mừng khi mà chỉ trong hai tháng, hai nước liên tiếp có những cuộc trao đổi đoàn lãnh đạo cấp cao. Lý giải cho điều này là nội dung hợp tác vô cùng phong phú, thực chất của hai nước vốn có quan hệ truyền thống hữu nghị tốt đẹp bấy lâu nay, được thể hiện ở các thỏa thuận quan trọng đã được ký trong chuyến thăm, như: Biên bản ghi nhớ về Trường Đại học Na-lan-đa (Nalanda), Biên bản ghi nhớ về Bảo tồn và Trùng tu các công trình kiến trúc Chàm tại Mỹ Sơn, tỉnh Quảng Nam, Biên bản ghi nhớ về việc thành lập Trung tâm Tiếng Anh và Đào tạo Tin học tại trường Đại học Thông tin liên lạc tại Nha Trang, Chương trình trao đổi Văn hóa giai đoạn 2015 - 2017, Biên bản ghi nhớ về hợp tác phát thanh giữa Đài Tiếng nói Việt Nam và Đài Phát thanh Prasar Bharati, Thỏa thuận khung hợp tác giữa Công ty ONGC Videsh Limited (OVL) và Tập đoàn dầu khí Việt Nam (PetroVietnam), Hợp đồng nguyên tắc về dự án BOT xây dựng đường ô tô cao tốc Hà Nội - Hải Phòng giữa Tổng Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng và Đầu tư Tài chính Việt Nam (VIDIFI) và Công ty đầu tư phát triển hạ tầng giao thông Ấn Độ (IL&FS). Nhân dịp này, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã trao giấy chấp thuận Ngân hàng Ấn Độ mở chi nhánh hoạt động tại Việt Nam. Hãng hàng không Jet Airways của Ấn Độ cũng tổ chức lễ công bố mở đường bay thẳng giữa Ấn Độ và Việt Nam.

Nhằm tăng cường quan hệ hợp tác phát triển, lãnh đạo hai nước tái khẳng định cam kết phát triển toàn diện mối quan hệ đối tác chiến lược và hợp tác toàn diện, nhấn mạnh việc tăng cường và làm sâu sắc hơn nữa trụ cột kinh tế, thương mại, đầu tư và quốc phòng - an ninh trong quan hệ hai nước. Hai bên cũng thống nhất phát huy hiệu quả các cơ chế hợp tác hiện có, như Ủy ban liên chính phủ, Tham khảo chính trị, Đối thoại chiến lược, Đối thoại chính sách quốc phòng, hợp tác kinh tế, khoa học - kỹ thuật, văn hóa, giáo dục, dầu khí,…; thực hiện tốt các thỏa thuận đã được ký kết giữa hai nước; thúc đẩy thiết lập các cơ chế hợp tác mới, phù hợp với yêu cầu phát triển quan hệ, hợp tác giữa hai nước.

Trên tinh thần xác định hợp tác kinh tế là mục tiêu chiến lược của quan hệ Việt Nam - Ấn Độ, hoan nghênh sự tăng trưởng mạnh mẽ về thương mại song phương trong những năm gần đây, đặc biệt là sau khi ký Hiệp định Thương mại tự do Ấn Độ - ASEAN về trao đổi hàng hóa, hai bên nhất trí sớm triển khai Hiệp định tín dụng trị giá 100 triệu USD do Ấn Độ dành cho Việt Nam phục vụ mua sắm quốc phòng.

Với chuyến thăm Ấn Độ của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng lần này, năm 2014 tiếp tục là năm lãnh đạo cấp cao Việt Nam liên tiếp tới Ấn Độ kể từ năm 2011, sau chuyến thăm Ấn Độ của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (tháng 10-2011), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dự Hội nghị cấp cao kỷ niệm 20 năm quan hệ đối thoại ASEAN - Ấn Độ tại Ấn Độ (tháng 12-2012), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 11-2013). Về phía Ấn Độ, lãnh đạo cấp cao sang thăm Việt Nam có Phó Tổng thống H. An-sa-ri (tháng 01-2013); Tổng thống Ấn Độ P. Mu-khơ-di (tháng 9-2014).

Việt Nam và Ấn Độ thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 07-01-1972. Tuy nhiên trước đó, quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Thủ tướng G. Nê-ru đặt nền móng từ những thập niên đầu thế kỷ XX và được các thế hệ lãnh đạo, nhân dân hai nước dày công vun đắp. Trong các cuộc kháng chiến giành độc lập, thống nhất đất nước trước đây, cũng như trong sự nghiệp đổi mới và phát triển hiện nay, Ấn Độ luôn dành cho Việt Nam sự ủng hộ tích cực. Quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước được thiết lập năm 2007 và đang trên đà phát triển ngày càng sâu rộng, đặc biệt là trên các lĩnh vực: chính trị, kinh tế, an ninh - quốc phòng, khoa học - công nghệ và văn hóa - giáo dục. Ấn Độ coi Việt Nam là trụ cột trong chính sách “hướng Đông” của mình và Việt Nam xác định quan hệ đối tác chiến lược với Ấn Độ là ưu tiên trong chính sách đối ngoại.

Tạo đà phát triển

Tăng cường hợp tác kinh tế là một mục tiêu chiến lược của quan hệ song phương Việt Nam và Ấn Độ - hai nền kinh tế năng động, đang vươn lên mạnh mẽ ở châu Á. Hai bên phấn đấu đạt kim ngạch thương mại 15 tỷ USD vào năm 2020. Và để thể hiện quyết tâm chính trị đó, Thủ tướng N. Mô-đi tuyên bố Ấn Độ sẵn sàng cho Việt Nam vay khoản tín dụng 300 triệu USD để nhập khẩu nguyên liệu cho một số ngành kinh tế, giúp Việt Nam đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu đầu vào, tránh bị lệ thuộc vào một thị trường; đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi xem xét mở cửa thị trường đối với đầu tư, hàng hóa của Việt Nam.

Ấn Độ hiện là một trong 10 đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam. Kim ngạch thương mại hai chiều liên tục tăng trong những năm qua kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ đối tác chiến lược. Hai nước đã trở thành đối tác thương mại quan trọng của nhau, kim ngạch thương mại song phương năm 2013 đạt 5,23 tỷ USD, tăng 32% so với năm 2012. Tính đến tháng 10-2014, Ấn Độ có 84 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng vốn đăng ký là 260 triệu USD. Các biện pháp tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và Ấn Độ được hai bên nhất trí triển khai trong thời gian tới gồm: phát huy tối đa các cơ chế song phương và đa phương sẵn có, nhất là triển khai hiệu quả hiệp định thương mại, tránh đánh thuế hai lần; khuyến khích và bảo hộ đầu tư, lãnh sự, du lịch, hàng hải thương mại, dịch vụ hàng không; tiếp tục phối hợp lợi ích chung trên các diễn đàn kinh tế khu vực và quốc tế, như Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), thiết lập Khu vực mậu dịch tự do ASEAN - Ấn Độ, đàm phán Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực. Lĩnh vực hàng không cũng được hai nước chú trọng đẩy mạnh thông qua việc tăng cường hợp tác kết nối về hàng không và đường biển; tận dụng cơ hội có được khi các hãng hàng không hai nước mở đường bay thẳng giữa Việt Nam và Ấn Độ để đẩy mạnh hợp tác du lịch, thương mại, đầu tư.

Tại Diễn đàn Doanh nghiệp hai nước được tổ chức trong khuôn khổ chuyến thăm, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã phân tích những nét tương đồng và thế mạnh riêng mà Việt Nam và Ấn Độ có thể bổ trợ cho nhau cùng phát triển, nhất là Ấn Độ có thể trở thành nhà cung cấp nguyên phụ liệu đầu vào cho Việt Nam trong các ngành dệt may, da giày, chế tạo máy; tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hàng hóa tiêu dùng, hàng điện tử, nông thủy sản, sản phẩm gỗ của Việt Nam thâm nhập thị trường Ấn Độ. Doanh nghiệp hai nước hướng tới việc đẩy mạnh hợp tác đầu tư trong lĩnh vực thế mạnh, như công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, chế tạo máy, hóa chất, dược phẩm, điện, dầu khí, chế biến nông - thủy sản.

Trong chuyến thăm, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định, Việt Nam mong muốn các tập đoàn hàng đầu của Ấn Độ tham gia phát triển kết cấu hạ tầng tại Việt Nam. Doanh nghiệp hai bên tăng cường hợp tác du lịch, đặc biệt là du lịch tâm linh và du lịch văn hóa. Việt Nam luôn chào đón và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Ấn Độ tới kinh doanh và đầu tư tại Việt Nam. Việt Nam cũng hoan nghênh chương trình phát triển kinh tế “Sản xuất tại Ấn Độ” sẽ tạo nhiều cơ hội thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư, kinh doanh tại Ấn Độ.

Hợp tác toàn diện

Trên nền tảng quan hệ chính trị ngoại giao tốt đẹp và tiềm năng hợp tác to lớn về kinh tế, hợp tác giữa hai nước trong nhiều lĩnh vực phát triển mạnh mẽ. Chuyến thăm chính thức Ấn Độ của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhằm tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước với trọng tâm là hợp tác kinh tế; đồng thời phát triển sâu rộng hơn quan hệ hợp tác trong các lĩnh vực khác nhau, trong đó có lĩnh vực quốc phòng - an ninh, khoa học - công nghệ, văn hóa, giáo dục - đào tạo.

Về an ninh - quốc phòng, hai bên nhất trí tiếp tục tăng cường hợp tác về quốc phòng và an ninh trên cơ sở các cơ chế và thỏa thuận hợp tác hiện có; tăng cường trao đổi đoàn, đối thoại chính sách quốc phòng, an ninh, tăng cường hợp tác, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm về quốc phòng và an ninh, phối hợp tại các diễn đàn đa phương liên quan, như Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+), Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF). Thời gian vừa qua, hai bên đã đạt nhiều tiến bộ trong hợp tác quốc phòng, như tiến hành trao đổi đoàn, Đối thoại chính sách quốc phòng hằng năm, hợp tác giữa các quân, binh chủng, trao đổi tàu thăm viếng, đào tạo, nâng cao năng lực và hợp tác tại các diễn đàn khu vực, trong đó có Chương trình hành động bom mìn vì mục đích nhân đạo.

Hợp tác văn hóa, giáo dục được đẩy mạnh với việc thành lập các viện nghiên cứu nâng cao năng lực tại Việt Nam về công nghệ thông tin, đào tạo tiếng Anh, phát triển doanh nghiệp, máy tính công nghệ cao và các lĩnh vực khác. Các dự án thành lập Trung tâm đào tạo tiếng Anh và tin học tại trường Đại học Thông tin liên lạc ở Nha Trang, Trung tâm tài năng phát triển phần mềm và đào tạo tại Thành phố Hồ Chí Minh và Trung tâm dò tìm tín hiệu vệ tinh và tiếp nhận dữ liệu hình ảnh tại Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục được hoàn thiện. Bên cạnh đó, việc thường xuyên phối hợp tổ chức các chương trình giao lưu văn hóa, nghệ thuật nhằm tăng cường sự hiểu biết giữa nhân dân hai nước, trong đó có việc tổ chức hiệu quả Liên hoan hữu nghị Việt Nam - Ấn Độ hai năm một lần và Ấn Độ đang xúc tiến để sớm mở Trung tâm Văn hóa Ấn Độ tại Hà Nội được hai bên thống nhất.

Về các vấn đề khu vực, Việt Nam và Ấn Độ nhất trí cao về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm, trong đó có vấn đề Biển Đông. Theo đó, hai bên tiếp tục hợp tác tốt tại các diễn đàn quốc tế, như ASEAN - Ấn Độ, Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS), hợp tác sông Hằng - sông Mê-công, Diễn đàn hợp tác Á - Âu (ASEM), Phong trào Không liên kết, hợp tác Nam - Nam và Liên hợp quốc; đẩy nhanh đàm phán Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Ấn Ðộ khẳng định, chuyến thăm Ấn Ðộ của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh dấu bước ngoặt lớn trong quan hệ song phương giữa hai nước vì từ năm 2015, Việt Nam sẽ là điều phối viên Đối thoại Ấn Độ - ASEAN và Việt Nam là cơ hội để Ấn Ðộ tiếp cận khối ASEAN.

Về vấn đề Biển Đông, hai bên nhất trí nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không tại Biển Đông, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không đe dọa hay sử dụng vũ lực, tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước Luật Biển Liên hợp quốc 1982 và Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và ủng hộ việc sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Ấn Độ khẳng định ủng hộ lập trường của Việt Nam và ASEAN trong việc giải quyết vấn đề Biển Đông, yêu cầu cần bảo đảm tự do hàng hải, hàng không không bị cản trở, tôn trọng quyền và lợi ích chính đáng của các quốc gia ở Biển Đông. Ấn Độ nhất trí tiếp tục tăng cường hợp tác với Việt Nam thăm dò, khai thác dầu khí tại các vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông, đồng thời khẳng định sẵn sàng hợp tác với Việt Nam và ASEAN trong việc triển khai các sáng kiến nhằm xây dựng các cơ chế về duy trì và bảo đảm hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực này.

Phát biểu với báo chí về chuyến thăm Ấn Độ của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Quang Vinh khẳng định, chuyến thăm đã làm sâu sắc thêm quan hệ hữu nghị truyền thống, đối tác chiến lược Việt Nam - Ấn Độ và phát triển toàn diện, hiệu quả, chất lượng quan hệ hợp tác hai nước trên các lĩnh vực từ chính trị, kinh tế, thương mại, đầu tư đến quốc phòng, an ninh, hợp tác dầu khí, khoa học - kỹ thuật, văn hóa, giáo dục, du lịch, giao lưu nhân dân; đồng thời, tạo điều kiện để hai nước khai thác các tiềm năng và các lĩnh vực hợp tác mới, tiếp tục hỗ trợ, bổ sung cho nhau trên cơ sở cùng có lợi, trong đó có việc đẩy mạnh hợp tác về nông nghiệp, thủy sản, kết cấu hạ tầng, điện, dầu khí, vũ trụ, công nghệ, thông tin./.