Với trọng tâm là nâng cao chất lượng công tác xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, kiểm tra, rà soát, loại bỏ các thủ tục hành chính không còn thiết thực, xây dựng các thủ tục hành chính theo hướng đơn giản, giảm tối đa về thủ tục cũng như rút ngắn thời gian giải quyết, công cuộc cải cách hành chính ở Vĩnh Phúc đang là nhân tố quan trọng trong việc thu hút đầu tư của tỉnh. Qua những bài học thành công, cũng như chưa thành công, Vĩnh Phúc đúc rút ra một số kinh nghiệm bước đầu nhìn từ góc độ của cơ quan lập pháp địa phương.

Bứt phá trong thu hút đầu tư…

Trước khi tái lập, Vĩnh Phúc là tỉnh nông nghiệp, cơ cấu kinh tế lúc đó nông nghiệp là chủ yếu (chiếm trên 50%), công nghiệp rất nhỏ bé (giá trị sản xuất công nghiệp đứng thứ 42 trên 64 tỉnh thành). Sau khi tái lập tỉnh, do nhận thức được điều kiện thuận lợi và phát huy thế mạnh, Vĩnh Phúc xác định muốn giàu mạnh phải tập trung và phát triển công nghiệp. Ngay từ Đại hội Đảng bộ tỉnh khóa XII (năm 1997), Vĩnh Phúc xác định phải tập trung vào phát triển công nghiệp, và để thực hiện Nghị quyết này, Hội đồng Nhân dân tỉnh đã ban hành Nghị quyết về quy định chính sách ưu đãi đầu tư. Nhờ có chủ trương đúng đắn của Tỉnh ủy, nghị quyết của Hội đồng nhân dân, trong những năm qua, Vĩnh Phúc là một trong những tỉnh thu hút được nhiều vốn đầu tư trong nước cũng như của nước ngoài, để phát triển kinh tế - xã hội.

Điểm lại trong 10 năm qua, kinh tế của Vĩnh Phúc không ngừng tăng trưởng cao. Đến nay, Vĩnh Phúc có cơ cấu kinh tế rất tích cực: công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp (đã đạt được cơ cấu này từ năm 1999). Theo kết quả 6 tháng đầu năm 2007, giá trị sản xuất công nghiệp hiện nay của Vĩnh Phúc đạt xấp xỉ 60%, dịch vụ 20% còn lại nông nghiệp khoảng 14%. So về giá trị sản xuất công nghiệp, Vĩnh Phúc đang đứng thứ 7 trên 64 tỉnh thành (dự kiến hết năm 2007 đứng thứ 6 cả nước). Về thu ngân sách, khi mới tái lập tỉnh (1997), Vĩnh Phúc thu khoảng 100 tỉ, năm 2007, Trung ương giao xấp xỉ 4.900 tỉ đồng nhưng đến thời điểm này dự kiến kết thúc năm 2007, Vĩnh Phúc sẽ đạt trên 5.000 tỉ đồng, trong đó khoảng 4.300 tỉ là thu nội địa, còn lại trên 1.000 tỉ là thu qua xuất nhập khẩu. Về thu hút đầu tư, đến thời điểm này, Vĩnh Phúc có khoảng 430 dự án được đầu tư, trong đó khoảng 62 dự án FDI với tổng giá trị vốn đăng ký khoảng trên 2 tỉ USD.

… Bắt đầu từ những nghị quyết đúng đắn…

Trong nhiều nguyên nhân làm cho Vĩnh Phúc đạt tốc độ tăng trưởng và thu hút đầu tư tốt thì xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật có vai trò đặc biệt quan trọng. Xác định cái gốc của cải cách hành chính là cải cách thể chế, mà bắt nguồn từ việc ra chỉ thị, nghị quyết, Tỉnh ủy và Hội đồng nhân dân xác định phải ban hành hệ thống văn bản, quy phạm pháp luật, nếu không ra được các văn bản quy phạm thì coi như không có "cây gậy", không kiểm soát được hướng đi, dẫn đến không có chủ trương đúng và không tạo được cơ chế. Chính vì vậy, Hội đồng nhân dân đã ra một loạt các nghị quyết đúng đắn, từ đó ủy ban nhân dân ra các quy định kịp thời triển khai nghị quyết của Hội đồng nhân dân tạo điều kiện phát triển thu hút đầu tư.

Trong 6 năm qua, Tỉnh ủy, Hội đồng Nhân dân và Ủy ban Nhân dân tỉnh đã tập trung chỉ đạo các cơ quan chuyên môn xây dựng và ban hành 280 văn bản quy phạm pháp luật cụ thể hóa các văn bản của Trung ương, trong đó có 78 nghị quyết của Hội đồng Nhân dân, 125 quyết định và 77 chỉ thị của ủy ban nhân dân tỉnh. Nội dung các văn bản trên tập trung điều chỉnh các lĩnh vực chủ yếu như: chính sách ưu đãi đầu tư, quy định sử dụng đất nhằm tạo vốn xây dựng cơ sở hạ tầng, chương trình xóa đói, giảm nghèo và tạo việc làm, miễn giảm thủy lợi phí, giao đất làm dịch vụ cho các hộ nông nghiệp có đất chuyển đổi mục đích sử dụng, quy định về chính sách thu hút và ưu đãi đối với người có trình độ cao và những người đến công tác tại các xã miền núi khó khăn... Hội đồng nhân dân, Ủy ban Nhân dân cấp huyện đã ban hành 465 văn bản quy phạm pháp luật nhằm điều chỉnh các lĩnh vực kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng ở địa phương... Nhìn chung các văn bản quy phạm pháp luật trên đã thể hiện rõ tinh thần cải cách, thể chế hóa quan điểm của Đảng về đổi mới cơ chế quản lý, đẩy mạnh xã hội hóa, tạo môi trường kinh tế thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

... Đến tăng cường rà soát nhằm nâng cao chất lượng văn bản

Cùng với việc ban hành thể chế, Hội đồng Nhân dân còn quan tâm kiểm tra, rà soát chặt chẽ các nghị quyết và thủ tục hành chính đã được ban hành. Hằng năm, Hội đồng Nhân dân đều ra nghị quyết quy định về toàn bộ chương trình hoạt động giám sát, trong đó có việc rà soát các văn bản pháp luật, các thủ tục hành chính. Đến nay, đã thực hiện rà soát và quy định vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của 23/25 cơ quan chuyên môn thuộc ủy ban nhân dân tỉnh, 81 loại thủ tục hành chính và 6 lĩnh vực đối với cấp huyện, 4 lĩnh vực với cấp xã theo quy định mới của Trung ương. Các thủ tục trong công tác thanh tra, kiểm tra, tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo được các cấp, các ngành rà soát, bảo đảm đơn giản, dễ thực hiện, thống nhất từ tỉnh đến cơ sở. Do vậy, đã khắc phục được tình trạng trùng lắp trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Thông qua việc rà soát, kiểm tra giúp hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân các cấp nâng cao được chất lượng văn bản quy phạm pháp luật, lập lại kỷ cương trong việc thực hiện quy trình ban hành và quản lý văn bản, phát hiện kịp thời những hạn chế, vướng mắc để điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp. Nhiều cơ quan, đơn vị đã xây dựng quy chế hoạt động, cải tiến lề lối làm việc, giảm bớt thủ tục phiền hà và tăng cường trách nhiệm của cán bộ, công chức. Một số sở, ban, ngành đã chủ động rà soát lại các thủ tục hành chính ở những lĩnh vực có nhiều bức xúc, quan hệ trực tiếp với công dân và tổ chức như: quản lý đất đai, đầu tư xây dựng, đăng ký kinh doanh, cấp giấy phép đầu tư, đền bù giải phóng mặt bằng... nhiều lĩnh vực đã rút ngắn thời gian giải quyết từ 1/3 đến 1/2 thời gian so với trước khi áp dụng cơ chế một cửa (nhất là lĩnh vực cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất trước đây trung bình 2 tháng, nay giảm xuống còn 20 ngày; thẩm định và cấp phép đầu tư trước đây hơn 1 tháng, nay giảm xuống 15 ngày, cấp đăng ký kinh doanh giảm từ 20 ngày xuống 7 ngày...); các quy trình, thủ tục hành chính được đơn giản hơn, các loại giấy tờ hồ sơ, phí và lệ phí được công khai, minh bạch.

Và còn nhiều trăn trở

Năm 2008 cũng như các năm tiếp theo, điều đầu tiên, Tỉnh ủy, Hội đồng Nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc tiếp tục chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng các văn bản quy phạm pháp luật. Hầu hết các ngành, các cấp đều muốn tạo cho mình một cơ chế riêng để có ngân sách chi. Chính vì vậy mà có tình trạng nghị quyết ban hành thì nhiều nhưng mà nguồn lực ít, không triển khai được. Cần nghiên cứu phương án nào khả thi, có thể triển khai trong cuộc sống thì làm còn nếu như chưa sát thực tế, nguồn lực chưa cho phép thì chưa ra nghị quyết để khắc phục hiện tượng nghị quyết ban hành rồi nhưng ngân sách không có, nghị quyết bỏ đấy. Vĩnh Phúc sẽ tiếp tục nghiên cứu và đề xuất với Chính phủ để ban hành tiêu chuẩn phân loại cho các cấp hành chính và cơ quan chuyên môn, xây dựng hệ thống văn bản hướng dẫn định mức lao động, cơ cấu công chức, viên chức trong từng cơ quan, đơn vị hành chính sự nghiệp để làm cơ sở khoán biên chế và cải cách tài chính công.

Tình trạng chất lượng đội ngũ công chức ở Việt Nam nói chung và Vĩnh Phúc nói riêng nhìn chung chưa đạt yêu cầu, hầu hết những người tốt nghiệp đại học loại khá, giỏi không về làm việc trong các cơ quan hành chính của tỉnh. Năm 1997, tỉnh đã có nghị quyết để thu hút nhân lực, trong đó có quy định tốt nghiệp loại giỏi không cần phải thi công chức, thạc sỹ, tiến sỹ được cấp đất, nhà ở... Nhưng qua 10 năm thực hiện, điểm lại, hầu hết những người có năng lực, triển vọng đều ở lại Hà Nội hoặc làm cho các công ty nước ngoài, chỉ có những đối tượng học tại chức hoặc tốt nghiệp loại trung bình thì chấp nhận về tỉnh. Đây là tình trạng đáng báo động. Do đó, thời gian tới tỉnh sẽ tập trung quan tâm tới việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức. Tỉnh ủy và Hội đồng nhân dân đang gấp rút xây dựng đề án để chuẩn bị ra nghị quyết về đào tạo và thu hút nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Trong đó có cơ chế đưa các cháu đi đào tạo cả ở nước ngoài, tất nhiên cơ chế này cần phải có chế tài rất chặt chẽ. Ngoài những phương hướng, nhiệm vụ nêu trên, để có được một nền hành chính hiện đại, chính quy, thời gian tới, Vĩnh Phúc còn rất nhiều việc phải làm như: tiếp tục thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế "một cửa" đi vào thực chất và chiều sâu; hiện đại hóa trụ sở và công tác quản lý, điều hành của các cơ quan nhà nước; xây dựng mô hình văn hóa công sở, công khai, minh bạch các chế độ, chính sách, thủ tục hành chính, ngăn ngừa và đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực của một bộ phận đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đối với người dân và doanh nghiệp...

Một số kinh nghiệm bước đầu

Trước yêu cầu của công cuộc đổi mới và sự phát triển của tỉnh việc thực hiện cải cách hành chính còn chậm, chưa đồng bộ, chỉ đạo có nơi thiếu kiên quyết chưa có chuyển biến sâu rộng trong nhận thức của cán bộ, nhân dân. Thủ tục hành chính một số lĩnh vực còn rườm rà, kỷ luật, kỷ cương hành chính có việc chưa nghiêm, một số cán bộ, công chức tinh thần trách nhiệm còn yếu, năng lực chuyên môn còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Từ thực tiễn công tác cải cách hành chính ở tỉnh những năm qua, Vĩnh Phúc rút ra một số kinh nghiệm bước đầu như sau:

Một là, cải cách hành chính là một lĩnh vực có nhiều khó khăn, phức tạp do đó phải có sự chỉ đạo đồng bộ của cả hệ thống chính trị, cấp ủy, chính quyền có quyết tâm mới đạt được kết quả mong muốn, đặc biệt là nhận thức và quyết tâm cao trong chỉ đạo, điều hành của người đứng đầu cơ quan, đơn vị vì đây thực sự là cuộc đấu tranh quyết liệt với tư tưởng bảo thủ, trì trệ để xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch, vững mạnh và từng bước hiện đại. Thực tế cho thấy công tác cải cách hành chính nơi nào được cấp ủy quan tâm lãnh đạo, người đứng đầu chỉ đạo sát sao, quyết liệt thì nơi đó làm tốt.

Hai là, hoạt động của ban chỉ đạo nhất là cơ quan thường trực và tổ công tác giúp việc phải có những chuyên gia giỏi, có kinh nghiệm hiểu biết pháp luật để chủ động trong việc xây dựng chương trình, kế hoạch, nội dung cải cách hành chính, đồng thời hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra các cơ quan, đơn vị thực hiện; đưa nội dung cải cách hành chính vào kế hoạch công tác của đơn vị theo tháng, quý, năm và trong từng giai đoạn; có đánh giá sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, động viên khen thưởng kịp thời thì cải cách hành chính mới đạt hiệu quả.

Ba là, căn cứ vào đặc điểm, tình hình cụ thể của mỗi cơ quan, đơn vị nhằm xây dựng chương trình, kế hoạch, nội dung cải cách hành chính. Bố trí cán bộ ở bộ phận "một cửa" và nơi tiếp nhận trả kết quả sao cho thiết thực, hiệu quả tránh dập khuôn, máy móc.

Bốn là, cải cách hành chính cần có đủ điều kiện cả về con người và cơ sở vật chất, kinh phí, đây là yếu tố quan trọng để thực hiện thành công chương trình tổng thể cải cách hành chính Nhà nước giai đoạn 2001 - 2010 và những năm tiếp theo.

Phát huy kết quả đạt được, rút kinh nghiệm từ thực tiễn thành công cũng như chưa thành công của giai đoạn I, trong thời gian tới, tỉnh Vĩnh Phúc tập trung tạo chuyển biến đồng bộ trong cả hệ thống chính trị để thực hiện có hiệu quả những mục tiêu kế hoạch cải cách hành chính giai đoạn II (2006 - 2010) đã đề ra.