Công đoàn Việt Nam trong công cuộc đổi mới đất nước

Tổ chức công đoàn Việt Nam không ngừng phát triển, mở rộng qua các thời kỳ. Trong giai đoạn đất nước bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Công đoàn Việt Nam tham gia tích cực vào các lĩnh vực: xây dựng và nâng cao hiệu quả của hệ thống chính trị; tăng cường mối liên hệ mật thiết giữa Đảng và nhân dân, bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của nhân dân lao động, từng bước hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm thực thi pháp luật và sự ổn định về chính trị; củng cố những thành tựu kinh tế, văn hóa và khoa học - kỹ thuật đã đạt được trong những năm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập với khu vực và thế giới. 

Trong nền kinh tế nhiều thành phần, công đoàn phát huy vai trò của mình trong việc giáo dục công nhân, viên chức và lao động (CNVCLĐ) nâng cao lập trường giai cấp, phát huy những giá trị cao đẹp, truyền thống văn hóa dân tộc và tiếp thu những thành tựu tiên tiến của văn minh nhân loại, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Đặc biệt, công đoàn có vai trò quan trọng trong tham gia xây dựng giai cấp công nhân vững mạnh cả về số lượng và chất lượng, không ngừng nâng cao trình độ giác ngộ chính trị, tính tổ chức kỷ luật, trình độ văn hóa, khoa học - kỹ thuật; thực sự là lực lượng nòng cốt của khối liên minh công - nông - trí thức, làm nền tảng của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, là cơ sở vững chắc bảo đảm vai trò lãnh đạo của Đảng và tăng cường sức mạnh của Nhà nước.

Mối quan hệ giữa công đoàn và Đảng thể hiện chủ yếu ở vai trò lãnh đạo của Đảng đối với công đoàn và trách nhiệm của công đoàn đối với việc tham gia xây dựng Đảng, thực hiện đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Phát triển kinh tế thị trường, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đòi hỏi tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công đoàn và công đoàn phải tích cực tham gia xây dựng Đảng.

Trong quá trình lãnh đạo công cuộc đổi mới đất nước, Đảng luôn yêu cầu các cấp ủy phải thường xuyên chăm lo củng cố, tăng cường mối quan hệ mật thiết với công đoàn, tăng cường lãnh đạo công tác dân vận và hoạt động của công đoàn; thông qua tổ chức công đoàn để tập hợp, đoàn kết, động viên đông đảo CNVCLĐ thực hiện đường lối của Đảng về phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng giai cấp công nhân; nâng cao tính chủ động, sáng tạo của công đoàn để thực hiện tốt các mặt công tác của Đảng trong CNVCLĐ; làm đúng và thực hiện đầy đủ các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về đẩy mạnh công tác vận động công nhân và hoạt động công đoàn.

Trong những năm gần đây, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Công đoàn Việt Nam đã đạt được những kết quả quan trọng trên các mặt công tác. Đất nước ta gặp rất nhiều khó khăn, đội ngũ cán bộ, CNVCLĐ và giai cấp công nhân Việt Nam chịu ảnh hưởng rất nhiều những vấn đề về việc làm, tiền lương, thu nhập, nhà ở, đời sống... Song, họ vẫn tin tưởng, ủng hộ đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; quyết tâm vượt khó trong lao động, sản xuất, công tác, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước theo các chủ trương, nghị quyết của Đảng, Nhà nước đề ra.

Với vai trò, chức năng của mình, tổ chức công đoàn đã có nhiều đổi mới về nội dung, phương thức hoạt động, đạt nhiều kết quả khả quan và hoàn thành các nhiệm vụ chủ yếu đã đề ra. Các cấp công đoàn đã chủ động và tích cực tổ chức với nhiều hình thức để tập hợp ý kiến của đông đảo đoàn viên và người lao động tham gia xây dựng, hoàn thiện hàng trăm văn bản pháp luật, chính sách, chế độ có liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích của đoàn viên và người lao động. Nổi bật là việc tham gia xây dựng Bộ luật Lao động (sửa đổi), Luật Công đoàn (sửa đổi), Luật Cán bộ, công chức, Luật Viên chức…, các chính sách, chế độ cụ thể về việc làm, tiền lương, nhà ở, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp,... Việc chăm lo đời sống, đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên và người lao động đạt được nhiều kết quả cụ thể, thiết thực. 

Công tác tuyên truyền, giáo dục được quan tâm, đẩy mạnh với nhiều nội dung, hình thức đa dạng, phong phú. Các hoạt động trong “Tháng công nhân”, “Chương trình Tấm lưới nghĩa tình ủng hộ ngư dân Hoàng Sa, Trường Sa” đã thực sự khơi dậy tinh thần yêu nước trong hàng triệu đoàn viên và người lao động, được sự hưởng ứng, ủng hộ của nhiều tổ chức, cá nhân trong nước. Các phong trào thi đua yêu nước do công đoàn phát động và tổ chức đã góp phần xứng đáng vào kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị của ngành, địa phương, cơ sở, nhất là phong trào thi đua liên kết trên các công trình xây dựng trọng điểm, như xây dựng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, Nhà máy Thủy điện Sơn La, Nhà máy Thủy điện Lai Châu, công trình Khí - Điện - Đạm Cà Mau,... đã thực sự có hiệu quả, đem lại giá trị cao, làm lợi cho đất nước hàng nghìn tỷ đồng.

Hoạt động xã hội, “đền ơn đáp nghĩa” của công đoàn được triển khai thường xuyên và sâu rộng trong mọi đối tượng cán bộ, CNVCLĐ với nhiều nội dung, hình thức đa dạng, phong phú trong các cuộc vận động xã hội, nhân đạo, xây dựng các quỹ: “Xã hội từ thiện Tấm lòng vàng”, “Vì người nghèo”, “Đền ơn đáp nghĩa”, “Xóa đói, giảm nghèo”, “Mái ấm công đoàn”,... do Mặt trận Tổ quốc và công đoàn các cấp phát động với giá trị hàng trăm tỷ đồng mỗi năm. Mô hình Quỹ trợ vốn cho người nghèo tự tạo việc làm (CEP) của Liên đoàn Lao động Thành phố Hồ Chí Minh đã được nhân rộng ra ở một số địa phương, mang lại hiệu quả kinh tế, xã hội thiết thực, góp phần thực hiện chương trình xóa đói, giảm nghèo được các ngành, các cấp đánh giá cao. 

Việc đổi mới nội dung và phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức công đoàn và đội ngũ cán bộ công đoàn được các cấp công đoàn thường xuyên thực hiện; Chương trình phát triển đoàn viên đã thực hiện vượt mức chỉ tiêu đề ra. Đến hết năm 2012, cả nước có hơn 7,9 triệu đoàn viên và hơn 114 nghìn công đoàn cơ sở, so với năm 2008, tăng hơn 1,7 triệu đoàn viên và hơn 21 nghìn công đoàn cơ sở. 

Các giải pháp cơ bản về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao tính năng động, sáng tạo của tổ chức công đoàn

Những thành tựu, kinh nghiệm của 27 năm đổi mới đã tạo cho đất nước thế và lực mới lớn hơn nhiều so với trước. Nước ta đã ra khỏi tình trạng kém phát triển; thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hệ thống pháp luật, chính sách tiếp tục được xây dựng và hoàn thiện; những hạn chế, yếu kém trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị từng bước được khắc phục có hiệu quả. Tuy nhiên, nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới vẫn tồn tại; hiệu quả đầu tư trong nước chưa cao; người lao động trình độ thấp sẽ khó khăn tìm kiếm việc làm, nguy cơ mất việc và thất nghiệp dễ xảy ra; quan hệ lao động vẫn còn diễn biến phức tạp. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên; tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí chậm được khắc phục. Các thế lực thù địch tiếp tục thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, sử dụng các chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền” hòng làm thay đổi chế độ chính trị ở nước ta.

Trong giai đoạn tới, đòi hỏi tổ chức công đoàn phải xuất phát từ vị trí, vai trò, chức năng của mình để đề ra mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể, thích hợp. Các cấp công đoàn cần nhận thức đầy đủ và thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ của mình, trong đó đặc biệt coi trọng chức năng chăm lo, đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên và người lao động; tập trung làm tốt công tác phát triển đoàn viên, thành lập công đoàn cơ sở, nhất là trong khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao năng lực, trình độ đội ngũ cán bộ công đoàn; tăng cường nguồn lực tài chính; mở rộng và nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại. Thông qua hoạt động, xây dựng và phát triển tổ chức công đoàn vững mạnh, góp phần tích cực xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh.

Để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao tính năng động, sáng tạo của tổ chức công đoàn, cần thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau đây:

Một là, đổi mới công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về giai cấp công nhân và tổ chức công đoàn, làm cho mỗi đảng viên, mỗi công dân và toàn xã hội nhận thức được giai cấp công nhân Việt Nam là cơ sở xã hội chủ yếu của Đảng, Nhà nước; là lực lượng nòng cốt của khối liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức; giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội; lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 

Hai là, nhanh chóng giải quyết có hiệu quả những vấn đề bức xúc, cấp thiết của giai cấp công nhân, mà Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về “Tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” đã đề ra, như vấn đề việc làm, đời sống, tiền lương, điều kiện làm việc; chính sách an toàn - vệ sinh lao động theo hướng xây dựng văn hóa an toàn trong lao động tại nơi làm việc; thực hiện quyền dân chủ, công khai, công bằng xã hội; khắc phục tệ quan liêu, tham nhũng, đặc quyền, đặc lợi. Đồng thời, kiên quyết, kiên trì thực hiện tốt công tác xây dựng Đảng theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI. Thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt đảng; ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Không ngừng nâng cao chất lượng các tổ chức cơ sở đảng, hiệu lực, hiệu quả của bộ máy nhà nước từ Trung ương đến cơ sở. Cán bộ, đảng viên phải gương mẫu, tận tuỵ với công việc, nói phải đi đôi với làm. Quan tâm công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Có như vậy mới tăng cường, nâng cao niềm tin của nhân dân nói chung, của giai cấp công nhân và đội ngũ CNVCLĐ nói riêng vào sự lãnh đạo của Đảng; tăng cường mối quan hệ máu thịt giữa CNVCLĐ với Đảng và Nhà nước.

Ba là, xây dựng, củng cố bộ máy, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận của Đảng và cán bộ công đoàn các cấp, nhất là đội ngũ cán bộ tham mưu chiến lược.

Thực hiện tốt các chính sách động viên về vật chất, khuyến khích về tinh thần đối với đội ngũ cán bộ đảng và cán bộ công đoàn, nhất là cán bộ ở cấp cơ sở; đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực trình độ, phẩm chất, đạo đức và bản lĩnh chính trị, nhiệt tình và tâm huyết với công tác dân vận của Đảng và công tác công đoàn cho đội ngũ cán bộ; có cơ chế, chính sách thu hút người có năng lực, uy tín, kinh nghiệm làm công tác dân vận và công tác công đoàn; khắc phục tình trạng đưa cán bộ yếu kém về phẩm chất, năng lực và uy tín thấp về làm công tác công đoàn. Đảng, Nhà nước quan tâm quy hoạch, đào tạo bồi dưỡng, sử dụng hợp lý những cán bộ có năng lực, nhiệt tình trong công tác công đoàn, trưởng thành từ phong trào công nhân. Xây dựng tiêu chuẩn, chức danh cán bộ công đoàn, làm cơ sở cho việc quy hoạch, tuyển chọn, đào tạo và sử dụng cán bộ; gắn công tác đào tạo với sử dụng và thực hiện chính sách cán bộ; bố trí đủ biên chế cán bộ chuyên trách ở cơ quan công đoàn các cấp. Nghiên cứu thực hiện việc luân chuyển cán bộ chủ chốt của công đoàn cấp trên cơ sở. Mỗi cấp công đoàn có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng hằng năm cho cán bộ công đoàn; cải tiến nội dung chương trình và phương pháp đào tạo cán bộ công đoàn phù hợp với từng cấp công đoàn. Nâng cao số lượng, chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của các cơ sở đào tạo.

Bốn là, đổi mới, hoàn thiện quan hệ giữa Đảng, Nhà nước với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. 

Đảng cần đổi mới phương thức lãnh đạo đối với hoạt động của tổ chức công đoàn. Khắc phục tình trạng Đảng bao biện, làm thay hoặc buông lỏng lãnh đạo; tạo điều kiện thuận lợi cho công đoàn thực hiện nhiệm vụ tập hợp được đông đảo công nhân, viên chức, lao động trong tất cả các thành phần kinh tế và kết nạp họ vào tổ chức công đoàn. Thực hiện tốt công tác phân công, phân cấp quản lý cán bộ trong tuyển dụng, bố trí, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, đánh giá, khen thưởng, kỷ luật, bổ nhiệm, miễn nhiệm cán bộ công đoàn các cấp.

Nhà nước nghiên cứu xây dựng, hoàn thiện các quy định, cơ chế tạo điều kiện cho tổ chức công đoàn hoạt động theo đúng quy định của pháp luật, nhất là Luật Công đoàn năm 2012, Bộ luật Lao động năm 2012; tạo điều kiện thuận lợi nhất để CNVCLĐ tham gia có hiệu quả vào kiểm tra, giám sát đối với các cơ quan nhà nước bảo đảm quyền dân chủ đại diện, dân chủ trực tiếp của họ.

Năm là, đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước trong đoàn viên và người lao động. Hướng phong trào thi đua yêu nước vào các trọng tâm thi đua “Lao động giỏi, lao động sáng tạo”, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất - chất lượng - hiệu quả, tạo việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời sống của đoàn viên, người lao động, bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động; phát triển và nâng cao chất lượng phong trào “Thi đua phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và phát triển nông thôn”, “Xây dựng nông thôn mới”, “Xanh - sạch - đẹp, bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động”; tích cực tham gia công tác bảo vệ môi trường. Tiếp tục đẩy mạnh phong trào học tập, nâng cao trình độ học vấn, nghề nghiệp và thực hiện cuộc vận động xây dựng người cán bộ, công chức, viên chức “Trung thành - Sáng tạo - Tận tụy - Gương mẫu”.

Động viên đoàn viên, người lao động thi đua phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và phát triển nông thôn, chung sức xây dựng nông thôn mới, góp phần tăng cường vững chắc khối liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân, đội ngũ trí thức và khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp chỉ đạo phong trào thi đua cho phù hợp với từng loại hình ngành, nghề, doanh nghiệp, khu vực kinh tế, nhất là ở doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Việc tổ chức thi đua cần sát thực tế, đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành, địa phương, cơ sở và nguyện vọng của đoàn viên, người lao động. Thực hiện công khai, dân chủ, tạo môi trường để phát huy tài năng sáng tạo, cống hiến của đoàn viên, người lao động. Phát triển hình thức liên kết thi đua ở các công trình trọng điểm. Kịp thời tôn vinh, khen thưởng những tấm gương thi đua xuất sắc, tiêu biểu, đồng thời giới thiệu rộng rãi những tấm gương đó để mọi người học tập, noi theo. Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy định về công tác thi đua, khen thưởng cho phù hợp với tình hình mới. 

Sáu là, xây dựng tổ chức công đoàn vững mạnh, nâng cao vị trí, vai trò của tổ chức công đoàn, thực hiện tốt chức năng của công đoàn, bảo vệ lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động. Các cấp ủy thường xuyên lãnh đạo kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện công tác công vận của Đảng; tổ chức tốt, bảo đảm chất lượng về sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về “Tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”.

Nâng cao chất lượng hoạt động của công đoàn cơ sở, nghiệp đoàn, đổi mới nội dung và phương thức hoạt động công đoàn, đẩy mạnh việc xây dựng công đoàn cơ sở, nghiệp đoàn vững mạnh, nhất là trong khu vực kinh tế ngoài nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Nghiên cứu, hoàn thiện về mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của công đoàn các cấp phù hợp với hình thức sở hữu, loại hình công đoàn cơ sở, công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở, bảo đảm bộ máy, tổ chức cán bộ làm việc có hiệu quả. Xác định rõ nhiệm vụ, quan hệ phối hợp, khắc phục sự chồng chéo trong chỉ đạo và thực hiện nhiệm vụ giữa công đoàn địa phương với công đoàn ngành trong việc chỉ đạo công đoàn cơ sở. Quan tâm xây dựng đội ngũ và đổi mới công tác cán bộ. 

Các cấp công đoàn đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động, kiên quyết khắc phục những phương pháp hoạt động xơ cứng và tình trạng “hành chính hóa, nhà nước hóa” trong tổ chức và hoạt động; cần hướng mọi hoạt động về cơ sở, bám sát cơ sở, lấy cơ sở làm địa bàn hoạt động, lấy công nhân làm đối tượng vận động, tập hợp và tổ chức hoạt động, lấy chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân làm mục tiêu hoạt động.

Công đoàn Việt Nam cần chủ động hơn trong quan hệ phối hợp với các đoàn thể chính trị - xã hội khác, nhằm tạo nên sức mạnh tổng hợp trong quá trình tổ chức thực hiện nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam lớn mạnh. Công đoàn tiếp tục mở rộng quan hệ với các tổ chức công đoàn trên thế giới và trong khu vực, thông qua các hình thức hoạt động quốc tế đa dạng để khẳng định, nâng cao vị trí, vai trò của công đoàn và để công đoàn các nước trong khu vực và thế giới hiểu, ủng hộ, hợp tác với Công đoàn Việt Nam trong sự nghiệp phấn đấu vì quyền, lợi ích của công nhân, lao động, vì sự lớn mạnh của giai cấp công nhân./.