Tham dự Hội nghị có các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị: Nguyễn Tấn Dũng, Thủ tướng Chính phủ; Đinh Thế Huynh, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương; Nguyễn Thiện Nhân, Phó Thủ tướng Chính phủ; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Vũ Ngọc Hoàng, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương; Hoàng Tuấn Anh, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; cùng các đồng chí nguyên là lãnh đạo Đảng, Nhà nước; đại diện lãnh đạo một số bộ, ban, ngành Trung ương và Hà Nội; các nhà khoa học, nhà quản lý, chuyên gia văn hóa và các văn nghệ sỹ tiêu biểu trong cả nước. Nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười đã gửi lẵng hoa chúc mừng Hội nghị.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Tuấn Anh cho biết, cách đây 15 năm, ngày 16-7-1998, Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VIII) đã ban hành Nghị quyết “Về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. Đây là văn kiện chuyên đề, sâu sắc và toàn diện về văn hoá sau Đề cương văn hóa Việt Nam năm 1943 và là nghị quyết có ý nghĩa chiến lược về văn hóa. Nghị quyết đã trang bị cho xã hội nhiều nhận thức mới về văn hóa, đem lại sinh khí cho đời sống văn hóa cũng như bước chuyển mình cho sự nghiệp văn hóa của đất nước.

Qua 15 năm thực hiện Nghị quyết, nhận thức về vai trò, vị trí văn hóa trong Đảng, trong toàn xã hội được nâng lên rõ rệt. Chủ trương của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa đã lan tỏa rộng sâu rộng trong đời sống xã hội. Những nhận thức về giá trị văn hóa và truyền thống văn hóa ngày càng được nâng cao. Công tác bảo tồn, phát huy văn hóa các dân tộc thiểu số được quan tâm, coi trọng. Việc giao lưu, hội nhập văn hóa quốc tế từng bước được mở rộng đưa hình ảnh đất nước, con người Việt Nam đến với bạn bè thế giới. Các thể chế và thiết chế văn hóa dần được củng cố, hoàn thiện. Nguồn lực văn hóa, mà trước hết là nguồn lực con người ngày càng được phát huy, phát triển toàn diện. Nhiệm vụ xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả rất quan trọng.

Thảo luận tại Hội nghị, các đại biểu cũng khẳng định lại quan điểm xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc là quan điểm đúng đắn, tiến bộ của Đảng, Nhà nước, mang tính chiến lược lâu dài, là điều kiện cơ bản để ổn định và phát triển đất nước. Để đánh giá cụ thể 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII, các đại biểu cho rằng cần xem xét trên 10 lĩnh vực: (1) Xây dựng con người Việt Nam trong giai đoạn mới; (2) Xây dựng môi trường văn hóa; (3) Phát triển sự nghiệp văn hóa - nghệ thuật; (4) Bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hóa; (5) Phát triển sự nghiệp giáo dục - đào tạo và khoa học - công nghệ; (6) Phát triển đi đôi với quản lý tốt hệ thống thông tin đại chúng; (7) Bảo tồn, phát huy và phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số; (8) Chính sách văn hóa đối với tín ngưỡng tôn giáo; (9) Mở rộng quốc tế về hợp tác văn hóa; (10) Củng cố và hoàn thiện thể chế văn hóa. Từ đó thẳng thắn nhìn nhận những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến những hạn chế, yếu kém của việc triển khai thực hiện Nghị quyết và thực trạng hoạt động văn hóa, văn học, nghệ thuật ở nước ta trong 15 qua.

Theo các đại biểu, Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về văn hóa ra đời năm 1998 thể hiện tầm nhìn sâu rộng, chứa đựng các giá trị tư tưởng, nhân văn và khoa học, được coi là cương lĩnh văn hóa trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hợp lòng dân và sớm đi vào cuộc sống, đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, qua 15 năm tổ chức thực hiện Nghị quyết, bối cảnh trong nước và quốc tế có nhiều thay đổi lớn, xuất hiện những vấn đề mới vừa là thời cơ, vừa là thách thức, tác động sâu sắc đến đời sống văn hóa ở nước ta, cần được nhìn nhận, đánh giá một cách khách quan, khoa học, từ đó đề xuất với Ban Chấp hành Trung ương Ðảng ra chủ trương, biện pháp tiếp tục xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam trong tình hình mới. Qua đó, việc xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong thời kỳ mới cũng cần sự chung tay của cả hệ thống chính trị và nhân dân để góp sức giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa của Việt Nam phù hợp với tình hình hiện nay.

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội và các mặt của đất nước. Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm và chăm lo phát triển văn hóa, coi văn hóa là một mặt trận quan trọng trên lĩnh vực tư tưởng, góp phần to lớn vào thắng lợi của sự nghiệp cách mạng của đất nước ta, của nhân dân ta.

Theo Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa VIII về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” thể hiện tầm nhìn chiến lược và tư duy cách mạng của Đảng ta trong thời kỳ đổi mới với việc đánh giá cao vai trò, sứ mệnh cao cả của văn hóa đối với sự phát triển kinh tế - chính trị - xã hội; sự hình thành, phát triển nhân cách trí tuệ con người trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng, phát triển văn hóa là sự nghiệp cách mạng lâu dài của toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng. Vì vậy, việc tổng kết 15 năm (1998-2013) thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa VIII cần đặt trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung và phát triển năm 2011).

Tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh nhiệm vụ xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong thời gian tới là rất nặng nề, theo đó, ngành văn hóa, thể thao và du lịch phải chủ động phối hợp với các ngành, các cấp nghiên cứu, có những cách làm hay, sáng tạo, thực hiện các giải pháp hiệu quả nhất để tranh thủ cơ hội, phát huy những tiềm năng, lợi thế, những mặt tích cực, đồng thời hạn chế những tác động tiêu cực, mặt trái của cơ chế thị trường đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng yêu cầu, quá trình hội nhập quốc tế của nước ta ngày càng sâu rộng, để dân tộc ta không đánh mất mình trong thế giới luôn phát triển và biến động khó lường, để hội nhập mà không hòa tan, không đánh mất giá trị văn hóa của dân tộc, toàn ngành văn hóa, thể thao và du lịch phải tiếp tục quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về văn hóa, tích cực triển khai “Chiến lược phát triển văn hóa đến 2020”. Các ban, ngành cần xây dựng các kế hoạch hành động phù hợp nhằm phát huy nội lực, khai thác các lợi thế, thành tựu đã đạt được và thế mạnh của công nghệ thông tin, truyền thông toàn cầu, hội nhập quốc tế để chủ động hội nhập văn hóa, vừa tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, vừa giữ được bản sắc văn hóa dân tộc, làm giàu truyền thống văn hóa dân tộc từ tinh hoa văn hóa nhân loại, đồng thời có đóng góp tích cực vào kho tàng văn hóa nhân loại.

Bên cạnh đó, phải kế thừa tinh hoa trong nhân cách văn hóa Việt Nam từ ngàn đời để xây dựng con người Việt Nam với các giá trị văn minh mới của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế là nhiệm vụ trọng tâm của sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa. Mỗi người dân, gia đình, làng xã, công sở, đơn vị, doanh nghiệp và cả xã hội cùng nỗ lực, sáng tạo, chung tay xây dựng môi trường văn hóa quốc gia lành mạnh, văn minh và là nền tảng cho quá trình nhập thân văn hóa của mỗi người chúng ta hôm nay và các thế hệ mai sau. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng lưu ý, toàn ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần phải tăng cường hơn nữa vai trò và trách nhiệm quản lý nhà nước trên tất cả các lĩnh vực đời sống văn hóa xã hội. Đồng thời tập trung thực hiện nhiệm vụ xây dựng môi trường văn hóa Việt Nam văn minh, hiện đại mang đậm bản sắc, truyền thống dân tộc với những thiết chế văn hóa mới xứng tầm thời đại, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân ta cả trước mắt và mai sau./.