Những thành tựu toàn diện

Về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam

Thời gian qua, bên cạnh những thuận lợi cơ bản do tiến trình đổi mới và hội nhập quốc tế tạo ra, nước ta cũng gặp không ít khó khăn, thách thức do những yếu kém vốn có của nền kinh tế, thiên tai, dịch bệnh xảy ra ở nhiều nơi; ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu trở thành những vấn đề nghiêm trọng; tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, tác động của cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu,… Dưới sự lãnh đạo của Đảng, điều hành của Chính phủ, sự nỗ lực của các cấp, các ngành và nhân dân cả nước, nông nghiệp, nông dân, nông thôn nước ta đã đạt được thành tựu khá toàn diện và to lớn trong phát triển, góp phần ổn định chính trị - xã hội, tăng cường quốc phòng, an ninh, giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Giá trị kim ngạch xuất khẩu nông nghiệp tăng trưởng khá; riêng năm 2012 đạt 23,9 tỷ USD, chiếm 1/5 kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Khoa học, công nghệ, cơ giới hóa nông nghiệp được áp dụng rộng rãi, góp phần tăng năng suất lao động, tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

Nông nghiệp nước ta tiếp tục phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia; một số mặt hàng xuất khẩu chiếm vị trí cao trên thị trường thế giới như gạo, cà phê, hạt tiêu, hạt điều, thủy sản... Những kết quả đạt được trong sản xuất nông nghiệp đã góp phần kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội, duy trì tăng trưởng và phát triển bền vững. Thành tựu đạt được trong sản xuất nông nghiệp có đóng góp to lớn của giai cấp nông dân và Hội Nông dân Việt Nam.

Năm 2012, tỷ lệ hộ nghèo cả nước giảm còn 9,6% (theo tiêu chí mới), thu nhập bình quân đầu người tăng gần 2 lần so với năm 2008. Trình độ dân trí được nâng lên và ngày càng thích ứng với cơ chế thị trường; dân chủ được mở rộng, quyền làm chủ của nông dân được phát huy. Vị thế chính trị của giai cấp nông dân và Hội Nông dân ngày càng được nâng cao, khẳng định vai trò chủ thể trong quá trình phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới.

Nông dân nước ta chiếm gần 70% dân số và trên 50% lực lượng lao động xã hội; có truyền thống yêu nước và cách mạng, luôn trung thành với Đảng, có đóng góp to lớn trong sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thực hiện công cuộc đổi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng, bằng tinh thần lao động cần cù, sáng tạo, giai cấp nông dân cùng nhân dân cả nước tạo nên những thành tựu to lớn trên mặt trận sản xuất nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống của nhân dân.

Đã có 98,6% số xã có điện; 96,2% số hộ có điện lưới thắp sáng; 49,2% số hộ nông dân có nhà kiên cố; 87,4% số hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh; 71,8% số xã có trạm y tế đạt chuẩn quốc gia; 97,8% số xã có đường ô tô đến trung tâm; 49,1% số xã có nhà văn hóa; 89,3% số xã có bưu điện văn hóa; 90,8% số xã có trường trung học cơ sở; hầu hết số xã có trường tiểu học và lớp mẫu giáo.

Nông thôn nước ta tiếp tục được Đảng, Nhà nước quan tâm đầu tư, bộ mặt nông thôn có nhiều đổi mới. Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã trở thành phong trào rộng khắp, thu hút sự tham gia tích cực của nông dân; mô hình nông thôn mới theo các tiêu chí bước đầu thực hiện đạt kết quả thiết thực, các hình thức tổ chức sản xuất ở nông thôn tiếp tục được đổi mới, kinh tế nông thôn phát triển theo hướng tăng công nghiệp, dịch vụ, ngành nghề. Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn được tăng cường.

Về công tác Hội và phong trào nông dân

Nội dung và phương thức hoạt động của Hội, công tác chỉ đạo và điều hành của ban chấp hành hội nông dân các cấp có nhiều đổi mới, đã gắn công tác tập hợp, đoàn kết, tuyên truyền, vận động với đẩy mạnh các hoạt động dịch vụ, dạy nghề, tư vấn và hỗ trợ nông dân. Đặc biệt, đã hoàn thành tốt việc xây dựng Đề án “Nâng cao vai trò, trách nhiệm của Hội Nông dân Việt Nam trong phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới và xây dựng giai cấp nông dân Việt Nam giai đoạn 2010 - 2020” được Ban Bí thư Trung ương Đảng thông qua và ban hành Kết luận số 61-KL/TW, ngày 3-12-2009 và Thủ tướng Chính phủ ban hành cơ chế thực hiện tại Quyết định số 673/QĐ-TTg, ngày 10-5-2011. Để nâng cao năng lực và hoàn thiện bộ máy cấp cơ sở, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 1045/QĐ-TTg, ngày 7-7-2010 phê duyệt Đề án về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Hội Nông dân Việt Nam giai đoạn 2010 - 2015, đã tạo cơ chế, chính sách để các cấp Hội trực tiếp tham gia các hoạt động hỗ trợ, tạo nguồn lực giúp đỡ hội viên, nông dân phát triển sản xuất, kinh doanh; chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động và xây dựng nông thôn mới. 

Hội Nông dân các cấp ngày càng vững mạnh về tổ chức; hiệu quả hoạt động của tổ chức cơ sở Hội và chất lượng hội viên được nâng lên; công tác kiểm tra, giám sát được chú trọng; trình độ, năng lực cán bộ được nâng lên, từng bước đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Vai trò đại diện của Hội trong việc chăm lo cải thiện đời sống vật chất, tinh thần, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của hội viên, nông dân được phát huy.

Các phong trào thi đua do Hội Nông dân phát động tiếp tục phát triển sâu, rộng và được nâng cao về chất, có sức lan tỏa, góp phần phát triển kinh tế, xã hội, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nông dân.

Tuy nhiên, thời gian qua, công tác Hội và phong trào nông dân cũng còn một số hạn chế, yếu kém, đó là: Hình thức, phương pháp tuyên truyền giáo dục chính trị, tư tưởng cho hội viên, nông dân một số nơi chậm được đổi mới, hiệu quả thấp. Có nơi nông dân bị kẻ xấu lợi dụng lôi kéo tham gia khiếu kiện đông người, gây mất an ninh trật tự ở địa phương; công tác xây dựng tổ chức Hội còn một số bất cập: tổ chức bộ máy cán bộ cấp tỉnh, huyện chưa có văn bản hướng dẫn để thống nhất trong cả nước; biên chế cán bộ còn thiếu, phụ thuộc vào sự quan tâm của cấp ủy địa phương; trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ một số tổ chức Hội chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Một số địa phương sinh hoạt chi Hội, tổ Hội chưa đều, nội dung sinh hoạt còn nghèo nàn, thiếu hấp dẫn; tỷ lệ hội viên tham gia sinh hoạt còn thấp; phương thức hoạt động của Hội ở một số nơi chậm đổi mới, còn mang tính hành chính, hình thức, kém hiệu quả. Công tác sơ kết, tổng kết, khen thưởng có lúc chưa kịp thời.

Để các cấp Hội là chủ thể của giai cấp nông dân trong phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới

Trong những năm sắp tới, nước ta vẫn đứng trước nhiều khó khăn, thách thức lớn trong phát triển kinh tế - xã hội và còn nhiều vấn đề xã hội bức xúc ở nông thôn cần phải giải quyết. Các giá trị văn hóa truyền thống đứng trước thách thức bị mai một; ô nhiễm môi trường nông thôn, tệ nạn xã hội gia tăng, an ninh trật tự trên địa bàn nông thôn còn diễn biến phức tạp. Nông nghiệp nước ta tiếp tục chịu áp lực cạnh tranh rất lớn do sản xuất nhỏ, phân tán, lạc hậu, năng suất và chất lượng sản phẩm thấp, tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm chưa đáp ứng yêu cầu. Kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp còn yếu kém. Trình độ văn hóa, tay nghề, chất lượng nguồn nhân lực còn thấp. Tăng trưởng nông nghiệp mới chỉ tạo ra khối lượng nhiều, nhưng giá trị gia tăng thấp; hiệu quả sử dụng đất đai, tài nguyên chưa cao.

Do tác động của quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa nông thôn và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nông dân sẽ ngày càng giảm đi về số lượng. Theo dự báo, lao động nông nghiệp nước ta sẽ còn khoảng 40% lao động xã hội vào năm 2015 và 30% vào năm 2020. Một bộ phận nông dân thiếu đất, thiếu việc làm cùng với ảnh hưởng của thiên tai, dịch bệnh, cạnh tranh của cơ chế thị trường… làm cho phân hóa giàu, nghèo diễn ra mạnh hơn, tác động sâu sắc đến đời sống của một bộ phận nông dân và nảy sinh những vấn đề xã hội bức xúc ở nông thôn. 

Tình hình trên sẽ tạo ra cả những cơ hội và thách thức đối với sự phát triển của nông nghiệp, nông dân, nông thôn và tổ chức Hội Nông dân trong thời gian tới. Để vươn lên ngang tầm với nhiệm vụ, đáp ứng những yêu cầu mới của thực tiễn đặt ra, các cấp Hội cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Một là, chỉ đạo, tổ chức thực hiện có hiệu quả Đề án “Nâng cao vai trò, trách nhiệm của Hội Nông dân Việt Nam trong phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới và xây dựng giai cấp nông dân Việt Nam giai đoạn 2010 - 2020”; Kết luận số 61-KL/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng; Quyết định số 673/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Các cấp Hội chủ động tham mưu cho các cấp ủy đảng, chính quyền trong việc chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc việc triển khai thực hiện Kết luận số 61-KL/TW, của Ban Bí thư Trung ương Đảng, Quyết định số 673/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc Hội Nông dân Việt Nam trực tiếp thực hiện và phối hợp thực hiện một số chương trình, đề án phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội nông thôn giai đoạn 2011 - 2020 và kế hoạch của Ban Chỉ đạo Trung ương về Đề án 61. 

Hai là, xây dựng, củng cố tổ chức Hội các cấp mạnh về chính trị, thống nhất về tư tưởng và tổ chức. Nâng cao năng lực tập hợp, vận động, phát huy dân chủ, sức sáng tạo của hội viên, nông dân; hướng dẫn, tổ chức nông dân thực hiện có hiệu quả các chương trình, đề án phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội ở nông thôn, xây dựng nông thôn mới. 

Đẩy mạnh việc tập hợp, thu hút và kết nạp hội viên mới, chú trọng phát triển hội viên là ngư dân vùng bãi ngang ven biển, các chủ trang trại, các doanh nghiệp phục vụ nông nghiệp, nông thôn, các nhà khoa học, cán bộ công chức nghỉ hưu… Tập trung nâng cao chất lượng hội viên về nhận thức và bản lĩnh chính trị, năng lực, trình độ sản xuất, quản lý, kinh doanh, tính gương mẫu trong chấp hành chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, quy định của địa phương. Tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức sinh hoạt Hội, nội dung sinh hoạt phải đa dạng, phong phú, thiết thực đến quyền lợi và nghĩa vụ của hội viên, nông dân và các vấn đề hội viên, nông dân đang cần hỗ trợ, giúp đỡ, tạo động lực để hội viên, nông dân gắn bó với tổ chức Hội.

Ba là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước; Điều lệ và Nghị quyết của Hội. Kịp thời phát hiện, ngăn ngừa, xử lý vi phạm theo quy định nhằm phục vụ có hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chấp hành các cấp Hội, đánh giá đúng kết quả hoạt động Hội và phong trào nông dân. Động viên, khuyến khích, biểu dương tập thể, cá nhân chấp hành tốt và phổ biến, nhân rộng các điển hình tiên tiến; bổ sung, hoàn thiện các chủ trương, biện pháp công tác Hội, góp phần đổi mới nội dung, phương thức hoạt động Hội.

Bốn là, tiếp tục đổi mới công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của ban chấp hành các cấp Hội. Tập trung vào tuyên truyền, phổ biến kịp thời các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, cung cấp thông tin thị trường đến hội viên, nông dân. Nâng cao chất lượng tham mưu, đề xuất, tham gia xây dựng chính sách, giám sát và phản biện xã hội. Tham gia thực hiện các chương trình, đề án phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội ở nông thôn và tổ chức các phong trào thi đua lớn của nông dân theo hướng thiết thực, hiệu quả phù hợp với tình hình và khả năng của tổ chức Hội và hội viên, nông dân. 

Năm là, nâng cao năng lực ứng dụng, chuyển giao tiến bộ khoa học, công nghệ; nghiên cứu và tổng kết thực tiễn của Hội nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của hội viên, nông dân về ứng dụng khoa học, công nghệ, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, cải thiện đời sống. Phối hợp với các viện nghiên cứu khoa học để nghiên cứu một số vấn đề liên quan đến nông nghiệp, nông dân. Tổng kết các mô hình trong các lĩnh vực hoạt động của Hội tham gia phát triển kinh tế, xã hội, bảo vệ môi trường, bảo đảm quốc phòng, an ninh có hiệu quả để nhân rộng. 

Sáu là, tiếp tục mở rộng và nâng cao chất lượng các hoạt động dịch vụ, tư vấn, dạy nghề, hỗ trợ nông dân phát triển sản xuất; tham gia vận động, hướng dẫn nông dân phát triển các hình thức kinh tế tập thể trong nông nghiệp, nông thôn.

Tạo nguồn vốn cho nông dân phát triển sản xuất, kinh doanh; phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ Hỗ trợ nông dân, trên cơ sở đề nghị Nhà nước tiếp tục bổ sung kinh phí và huy động từ nhiều nguồn, bảo đảm nguồn vốn ở các cấp đều tăng trưởng; sử dụng vốn đúng mục đích, đạt hiệu quả cao và an toàn tín dụng. Tiếp tục củng cố, hoàn thiện mô hình tổ chức, bộ máy quản lý, điều hành quỹ hỗ trợ nông dân các cấp. 

Phối hợp với các bộ, ngành, doanh nghiệp tổ chức các hoạt động dịch vụ, hỗ trợ nông dân như tổ chức các hoạt động khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư; tập huấn chuyển giao quy trình kỹ thuật, công nghệ mới, xây dựng các mô hình trình diễn để hội viên, nông dân áp dụng vào sản xuất; cung cấp thông tin thị trường, cung ứng thiết bị, vật tư nông nghiệp, xây dựng thương hiệu sản phẩm. Tăng cường hợp tác, liên kết với các cơ sở nghiên cứu, các nhà khoa học, các doanh nghiệp… giúp hội viên, nông dân nâng quy mô sản xuất và xây dựng các mô hình kinh tế tập thể, hợp tác, liên kết sản xuất, kinh doanh; tham gia thực hiện các chương trình, dự án sản xuất ra sản phẩm chất lượng, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường nông thôn. 

Bảy là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo công tác thi đua, khen thưởng. Tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp tổ chức các phong trào thi đua, trọng tâm là 3 phong trào thi đua lớn của Hội, gắn với thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Đổi mới mạnh mẽ công tác khen thưởng, bảo đảm nguyên tắc, công khai, dân chủ, công bằng, đúng người, đúng thành tích, khen kịp thời, có tác dụng cổ vũ, động viên phong trào thi đua của cán bộ, hội viên, nông dân ngày càng thiết thực, hiệu quả. Chú trọng khen thưởng, biểu dương những đơn vị, cá nhân trực tiếp sản xuất ở cơ sở./.