Nhân ngày đầu tiên của Xuân mới Quý Tỵ, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đã có cuộc trả lời báo chí về những cải tiến, đổi mới để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội cũng như quyết tâm chính trị của cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất nhằm thực hiện ngày càng tốt hơn, hiệu quả hơn cả ba chức năng: lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước trong năm 2013.

Phóng viên: Trước tiên, xin trân trọng cảm ơn Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đã trả lời phỏng vấn.

Thưa Chủ tịch Quốc hội, khép lại một năm 2012 đầy biến động và khó khăn, với tinh thần đoàn kết, dân chủ, trách nhiệm trước nhân dân, các vị đại biểu Quốc hội đã tập trung trí tuệ. tham gia tích cực, tâm huyết vào các mặt công tác của Quốc hội và đất nước, được cử tri và đồng bào cả nước đánh giá cao. Xin Chủ tịch Quốc hội điểm lại những kết quả chủ yếu trong hoạt động của Quốc hội năm vừa qua?

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng: Đúng là chúng ta đã trải qua năm 2012 đầy khó khăn và thách thức. Ở bên ngoài, kinh tế thế giới và khu vực tiếp tục suy giảm, biến động phức tạp, khó lường. Ở trong nước, kinh tế vĩ mô thiếu ổn định, những yếu kém nội tại bộc lộ sâu sắc hơn. Trước thực tế đó, Quốc hội đã dành nhiều thời gian thảo luận, bàn giải pháp cùng Chính phủ, các ngành, các cấp tháo gỡ khó khăn với mục tiêu ưu tiên kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, giữ tăng trưởng ở mức hợp lý gắn với triển khai tái cơ cấu nền kinh tế. Với quyết tâm của cả hệ thống chính trị; sự phấn đấu nỗ lực của các ngành, các cấp, cộng đồng doanh nghiệp và của toàn dân, chúng ta đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ. Kinh tế từng bước đi vào ổn định hơn, lạm phát được kiềm chế ; kim ngạch xuất khẩu tăng khá cao; dự trữ ngoại hối cao nhất từ trước đến nay, tỷ giá ổn định. Sản xuất công nghiệp có dấu hiệu phục hồi; sản xuất nông nghiệp mặc dù gặp nhiều khó khăn nhưng vẫn phát triển ổn định. Các đề án tái cơ cấu nền kinh tế, thực hiện 3 đột phá chiến lược được chú trọng xây dựng và bước đầu triển khai thực hiện. An sinh xã hội cơ bản được bảo đảm. Hoạt động đối ngoại, quốc phòng - an ninh được tăng cường, bảo đảm giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Những kết quả này là rất đáng trân trọng, góp phần củng cố niềm tin và quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta vào sự nghiệp đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước.

Về lập hiến, lập pháp, Quốc hội đã cho ý kiến về việc tổng kết Hiến pháp 1992 và dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, quyết định việc lấy ý kiến nhân dân về dự thảo Hiến pháp trong cả quý I/2013; xem xét thông qua 22 luật, cho ý kiến về 12 dự án luật khác, trong đó có nhiều đạo luật quan trọng như: Luật Biển Việt Nam, Luật Thủ đô, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng…Ủy ban thường vụ Quốc hội thông qua 5 pháp lệnh. Quốc hội cũng đã thông qua một số Nghị quyết quan trọng về một số cải tiến, đổi mới để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội; về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn; nghị quyết về công tác tư pháp… Các dự án luật, dự thảo nghị quyết đều được Quốc hội xem xét một cách thận trọng, với tinh thần đổi mới, bảo đảm sát hợp với thực tiễn cuộc sống, thể chế đúng đắn, kịp thời đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước. Quốc hội đã giao cho Chính phủ và các cơ quan có trách nhiệm triển khai đồng bộ các biện pháp để các văn bản quan trọng này sớm đi vào cuộc sống.

Về hoạt động giám sát, Quốc hội tiếp tục có những cải tiến để nâng cao hiệu quả giám sát thông qua việc xem xét các báo cáo, giám sát chuyên đề, hoạt động chất vấn, nhằm thúc đẩy thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh việc xem xét các báo cáo của Chính phủ về kinh tế-xã hội, ngân sách nhà nước, Quốc hội đã tiến hành giám sát hai chuyên đề: việc thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư công cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn và việc thực hiện chính sách, pháp luật trong giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân đối với các quyết định hành chính về đất đai. Sau giám sát, Quốc hội đã ban hành nghị quyết về các nội dung này; giúp Chính phủ có những điều chỉnh kịp thời, phù hợp trong công tác chỉ đạo, điều hành thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cũng như đề xuất, xây dựng các chính sách có liên quan. Trong quá trình tiến hành hoạt động giám sát, các vị đại biểu Quốc hội đã thảo luận, phân tích sâu sắc kết quả đạt được, những hạn chế, yếu kém, nguyên nhân khách quan, chủ quan; đồng thời đề xuất nhiều giải pháp hoàn thiện chính sách, pháp luật và tổ chức thực hiện trong thời gian tới.

Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tiếp tục có cải tiến, đổi mới theo hướng thực chất hơn, tập trung vào các vấn đề kinh tế - xã hội bức xúc được nhiều cử tri quan tâm. Tính cả hai kỳ họp trong năm 2012, Quốc hội đã tiến hành chất vấn đối với Thủ tướng, Phó Thủ tướng Chính phủ, 8 vị Bộ trưởng, Trưởng ngành; Ủy ban thường vụ Quốc hội đã chất vấn 5 vị Bộ trưởng, Trưởng ngành.

Năm 2012 là năm hoạt động ngoại giao nghị viện cả song phương và đa phương tiếp tục được đẩy mạnh, bảo đảm thiết thực, hiệu quả, phù hợp với chiến lược đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Quốc hội Việt Nam, các cơ quan của Quốc hội đã tham gia tích cực và có những đóng góp quan trọng tại các diễn đàn liên nghị viện khu vực và quốc tế (AIPA-33, APPF-20, IPU-126, 127, ASEP-7…); đồng thời đã tổ chức thành công các hoạt động đối ngoại quan trọng trong năm hữu nghị Việt Nam - Lào, Việt Nam - Campuchia, góp phần vào thành tựu chung của công tác đối ngoại năm 2012.

Phóng viên: Kỳ họp thứ 3 và kỳ họp thứ 4 của Quốc hội đã được đồng bào, cử tri trong nước, cộng đồng quốc tế và ngay cả các đại biểu Quốc hội ghi nhận là hai kỳ họp có nhiều cải tiến, đổi mới theo hướng tích cực, hiệu quả hơn. Chủ tịch Quốc hội đánh giá như thế nào về ý kiến này?

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng: Đổi mới, nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động của Quốc hội để đáp ứng ngày càng tốt hơn kỳ vọng của cử tri luôn là mục tiêu hướng đến của chúng ta. Kế thừa những kết quả đạt được của nhiệm kỳ Quốc hội các khóa trước, ngay từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo nghiên cứu, xây dựng Đề án tiếp tục đổi mới để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội phục vụ cho mục tiêu cả trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Nhiều cải tiến, đổi mới từ quy trình thủ tục hoạt động đến việc chuẩn bị nội dung đã được áp dụng bài bản, đồng bộ, mang lại hiệu quả thiết thực.

Trong hoạt động lập pháp đã tập trung cải tiến, đổi mới theo hướng phát huy vai trò chủ động, tích cực của Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và các chủ thể tham gia vào quá trình lập pháp; tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan của Quốc hội với Chính phủ, các cơ quan trình dự án. Cơ quan thẩm tra dành thời gian phối hợp từ đầu với cơ quan soạn thảo để trao đổi, xử lý các vấn đề thuộc nội dung dự án luật; thu hẹp các vấn đề còn có ý kiến khác nhau. Báo cáo thẩm tra tập trung phân tích, phản biện và đưa ra các kiến nghị thể hiện chính kiến về các chính sách được đề xuất trong dự án. Trong thời gian giữa hai kỳ họp Quốc hội, tăng cường việc tổ chức các Hội nghị trực tuyến với sự tham gia của các đại biểu Quốc hội hoặc Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách để xin ý kiến về các dự án luật. Tăng thời gian làm việc của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội để thảo luận, cho ý kiến về các dự án luật. Đồng thời, đã bảo đảm để hoạt động xây dựng pháp luật trở thành một diễn đàn mở đón nhận ý kiến của nhân dân, các ngành, các cấp, các đối tượng chịu sự tác động của dự án.

Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tiếp tục những cải tiến, đổi mới theo hướng thực chất hơn, tập trung vào các vấn đề kinh tế-xã hội bức xúc được nhiều cử tri quan tâm, đưa ra những giải pháp, lộ trình thực hiện nhằm thúc đẩy việc thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội. Một trong những nội dung đặc biệt quan trọng và rất thời sự là không khí thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” được phản ảnh vào sinh hoạt của Quốc hội. Không khí chất vấn là thẳng thắn, xây dựng, có tranh luận, đối thoại. Các thành viên Chính phủ đã trả lời làm rõ những vấn đề mà đại biểu chất vấn; nghiêm túc kiểm điểm, đánh giá việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao và trách nhiệm liên quan đến lĩnh vực quản lý nhà nước thuộc thẩm quyền của mình; đồng thời đề xuất các giải pháp cụ thể, thiết thực và có lộ trình để khắc phục những hạn chế, yếu kém. Điều này thể hiện trách nhiệm chính trị của đại biểu và các thành viên Chính phủ trước cử tri, cho thấy sự “không né tránh” trước những vấn đề hóc búa, nhạy cảm trong sinh hoạt Quốc hội; bảo đảm để hoạt động của Quốc hội, các cơ quan nhà nước gần dân hơn, công khai hơn, minh bạch hơn và để cử tri và nhân dân cả nước theo dõi, giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước.

Hoạt động giải trình tại Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội được đẩy mạnh, tập trung vào những vấn đề nổi lên trong đời sống kinh tế - xã hội, những bất cập về chính sách, pháp luật được đại biểu Quốc hội, dư luận và cử tri quan tâm. Tại các hội nghị này, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội đã cùng các bộ, ngành có liên quan thảo luận, đánh giá thực tế triển khai thực hiện chính sách, pháp luật, làm rõ nguyên nhân, bàn giải pháp kịp thời khắc phục những hạn chế, giải quyết những vướng mắc trong thực tiễn.

Việc tiếp xúc cử tri cũng đã có nhiều đổi mới, thay vì chỉ nghe báo cáo tại chỗ, nhiều đại biểu Quốc hội đã xuống tận cơ sở, vào tận thôn, bản, đến tận nhà dân để trực tiếp lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của cử tri; không chỉ tiếp xúc cử tri ở nơi ứng cử, mà còn tiếp xúc cử tri ở nơi cư trú, tiếp xúc cử tri theo chuyên đề, lĩnh vực, đối tượng, địa bàn mà đại biểu Quốc hội quan tâm.

Một điểm mới trong hoạt động của Quốc hội là tính công khai ngày càng được mở rộng, số phiên họp được phát thanh, truyền hình trực tiếp ngày một tăng, qua đó giúp cử tri và nhân dân theo dõi, giám sát tốt hơn hoạt động của đại biểu và các cơ quan nhà nước. Mỗi ý kiến, mỗi vấn đề được đặt lên bàn nghị sự đều mang hơi thở của cuộc sống, có sự phối hợp, tương tác qua các hình thức đóng góp ý kiến, kiến nghị; chia sẻ tâm tư, nguyện vọng, trí tuệ, tâm huyết của cử tri đối với công việc của Quốc hội. Có thể nói, những đổi mới được tiến hành tại Quốc hội thời gian vừa qua xuất phát từ đòi hỏi của thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội và phát huy quyền làm chủ của nhân dân.

Phóng viên: Năm 2013 dự báo đất nước ta còn nhiều thách thức phải vượt qua, nhiều khó khăn còn đang ở phía trước. Với cương vị là Chủ tịch Quốc hội, xin đồng chí cho biết công tác trọng tâm của Quốc hội trong năm 2013 và những nhắn gửi của Chủ tịch đối với đồng bào, cử tri cả nước?

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng: Năm 2013 là thời điểm giao thời của một giai đoạn phát triển mới. Đây là năm bản lề trong việc thực hiện kế hoạch 5 năm 2011-2015. Sau 2 năm thực hiện, nhiều chỉ tiêu còn khá thấp so với mục tiêu đề ra. Trong khi đó, đất nước tiếp tục phải dành nhiều nguồn lực để xây dựng cơ sở hạ tầng, xóa đói, giảm nghèo, bảo đảm quốc phòng - an ninh, an sinh xã hội và ứng phó với thiên tai, biến đổi khí hậu. Trước tình hình đó, mục tiêu Quốc hội đặt ra cho năm 2013 là: “Tăng cường ổn định kinh tế vĩ mô; lạm phát thấp hơn, tăng trưởng cao hơn năm 2012. Đẩy mạnh thực hiện 3 đột phá chiến lược gắn với tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Bảo đảm an sinh xã hội và phúc lợi xã hội. Nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế. Tạo nền tảng phát triển vững chắc hơn cho những năm tiếp theo”. Để đạt được mục tiêu này, chúng ta phải quyết tâm rất cao, tổ chức thực hiện đồng bộ, có hiệu quả 8 nhóm giải pháp đã được nêu trong Nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2013.

Khối lượng công việc của Quốc hội trên cả 3 chức năng lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng là rất lớn. Bên cạnh nhiệm vụ trọng tâm là thực hiện tốt Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2013 (xem xét thông qua 22 luật, cho ý kiến về 10 dự án luật quan trọng khác); tiến hành giám sát tối cao 2 chuyên đề lớn liên quan đến việc thi hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ cho đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2006 - 2012, việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo hiểm y tế giai đoạn 2009 - 2012 ; Quốc hội có nhiệm vụ rất quan trọng là xem xét, thông qua Hiến pháp sửa đổi và lần đầu tiên tổ chức việc lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn. Đây là hai nhiệm vụ đặc biệt quan trọng liên quan đến những vấn đề trọng yếu của đất nước, đòi hỏi sự cố gắng, nỗ lực cao nhất của các đại biểu Quốc hội, cơ quan của Quốc hội và quan trọng là cả sự đồng tình, ủng hộ và hỗ trợ tích cực của cử tri và đồng bào cả nước.

Hiện nay, để chuẩn bị cho việc trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 5 và xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 6, chúng ta đang tổ chức việc lấy ý kiến nhân dân, các ngành, các cấp về dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 (bắt đầu từ ngày 02-01-2013 cho đến hết ngày 31-3-2013). Đây là đợt sinh hoạt chính trị - pháp lý quan trọng, rộng khắp, là cách thức dân chủ để thể hiện quyền và vai trò làm chủ của nhân dân đối với các vấn đề hệ trọng của đất nước. Việc tổ chức để nhân dân góp ý kiến lần này là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, các ngành, các cấp, các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị. Quá trình thực hiện phải bảo đảm dân chủ, đề cao trách nhiệm, tập trung trí tuệ, tránh cách làm hình thức. Các vị đại biểu Quốc hội, với trách nhiệm cao cả của người đại biểu nhân dân cần gương mẫu tham gia đóng góp ý kiến vào dự thảo sửa đổi Hiến pháp, dành thời gian thích đáng nghiên cứu, chắt lọc ý kiến đóng góp để thể hiện ý chí của nhân dân. Đặc biệt, ý kiến của nhân dân sẽ được tập hợp, tổng hợp đầy đủ, chính xác; được trân trọng lắng nghe, nghiêm túc nghiên cứu tiếp thu để góp phần hoàn thiện, nâng cao chất lượng dự thảo sửa đổi Hiến pháp trước khi trình Quốc hội.

Thay mặt Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp, tôi đề nghị các cơ quan thông tấn, báo chí tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia góp ý vào dự thảo sửa đổi Hiến pháp; mở thêm các chuyên trang, chuyên mục để thảo luận, cho ý kiến về dự thảo Hiến pháp; bảo đảm phản ánh khách quan, toàn diện, kịp thời, chính xác, nhanh chóng ý kiến đóng góp của nhân dân.

Tại kỳ họp thứ 4 vừa qua, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 35/2012/QH13 về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn. Theo đó, tại kỳ họp tới, Quốc hội sẽ tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với 49 người giữ các chức vụ : Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước; Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng dân tộc, Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc hội, các thành viên khác của Ủy ban thường vụ Quốc hội; Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, các thành viên khác của Chính phủ; Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tổng kiểm toán nhà nước; Hội đồng nhân dân lấy phiếu tín nhiệm đối với những người giữ các chức vụ: Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, uỷ viên thường trực Hội đồng nhân dân, Trưởng Ban của Hội đồng nhân dân; Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân, các thành viên khác của Ủy ban nhân dân. Triển khai thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 561/2013/UBTVQH13 hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị quyết 35 để làm rõ hơn một số vấn đề liên quan đến đối tượng được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm; quy trình, thủ tục lấy phiếu tín nhiệm; nội dung báo cáo và trách nhiệm giải trình của người được lấy phiếu tín nhiệm; việc xác minh, trả lời những vấn đề đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân yêu cầu. Đồng thời, Nghị quyết cũng hướng dẫn cách thức xử lý kết quả lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm và thủ tục từ chức, miễn nhiệm, bãi nhiệm, phê chuẩn việc miễn nhiệm, cách chức.

Việc tiến hành lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn là bước đổi mới quan trọng trong đời sống chính trị đất nước nhằm thực hiện chủ trương của Đảng, các quy định của pháp luật, góp phần nâng cao quyền làm chủ của nhân dân thông qua thực hiện quyền giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân đối với những cán bộ chủ chốt của Đảng và Nhà nước. Vì vậy, các cấp, các ngành, các vị đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân cần nhận thức đầy đủ trách nhiệm trước nhân dân, chuẩn bị các điều kiện cần thiết để thực hiện việc đánh giá tín nhiệm một cách khách quan, chính xác đối với các chức danh do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn từ kỳ họp đầu năm 2013.

Tôi tin tưởng rằng, với sự quyết tâm, đoàn kết một lòng của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, nhất định chúng ta sẽ vượt qua mọi khó khăn, thử thách, tạo dựng được nền tảng để phát triển bền vững hơn, phấn đấu hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ kế hoạch năm 2013 và các năm tiếp theo.

Nhân dịp này, tôi thân ái gửi đến các vị đại biểu Quốc hội, đến đồng bào, chiến sỹ và cử tri trên khắp mọi miền đất nước và đồng bào ta ở nước ngoài lời chúc mừng năm mới tốt đẹp nhất.

Thay mặt Ủy ban thường vụ Quốc hội, tôi chân thành cảm ơn các cơ quan thông tấn, báo chí trung ương và địa phương đã đồng hành với Quốc hội, thực hiện tốt vai trò cầu nối giữa Quốc hội với cử tri; trân trọng đề nghị đồng bào, đồng chí tiếp tục ủng hộ để Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các vị đại biểu Quốc hội hoàn thành tốt nhiệm vụ mà cử tri đã tin tưởng giao phó.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Chủ tịch Quốc hội! Kính chúc Chủ tịch Quốc hội cùng gia đình một mùa xuân mới an khang, hạnh phúc và thành công!./.