Theo báo cáo kiểm tra kinh doanh xăng dầu nội địa của các doanh nghiệp từ 1-7 đến 26-8-2011 về chi phí kinh doanh thực tế của doanh nghiệp vượt định mức chi phí kinh doanh để tính giá cơ sở, chi thù lao đại lý tại một số thời điểm cao hơn định mức chi phí kinh doanh để tính giá cơ sở. Vì vậy, Đoàn kiểm tra cũng kiến nghị, việc chi vượt định mức chi phí kinh doanh cần phải xem xét và phải có quy định khống chế cụ thể.

Về quỹ bình ổn giá xăng dầu, về cơ bản các doanh nghiệp đã chấp hành việc trích lập, sử dụng quỹ bình ổn giá theo quy định. Tuy nhiên, qua kiểm tra cho thấy cơ chế trích, quản lý và sử dụng quỹ bình ổn giá tại các doanh nghiệp còn một số bất cập và khó kiểm soát. Vì vậy, cần thiết phải nghiên cứu đổi mới về cơ chế quản lý, sử dụng quỹ bình ổn giá trong thời gian tới theo hướng đưa quỹ bình ổn giá về cơ quan Nhà nước quản lý.

Công thức xác định giá cơ sở cũng được tổ kiểm tra kiến nghị, trong thời gian tới cần nghiên cứu hoàn thiện theo hướng rút ngắn chu kỳ điều chỉnh tăng giảm giá quy định tại Thông tư 234 để phù hợp thực tế nhập khẩu của doanh nghiệp. Đồng thời, đưa lợi nhuận định mức ra ngoài giá cơ sở để minh bạch tình hình lỗ, lãi.

Trả lời câu hỏi với mức thù lao đang chi trả cho các đại lý hiện nay là 600 đồng/lít liệu có còn phù hợp với bối cảnh kinh tế hiện nay hay không và quan điểm của Bộ Tài chính về vấn đề này như thế nào? Thứ trưởng Vũ Thị Mai cho biết, theo Thông tư 36 Bộ Công Thương thì không còn quy định chi phí thù lao đại lý nữa mà chi phí này là thỏa thuận giữa doanh nghiệp và đại lý, tổng đại lý. Nhưng theo Thông tư 234 có quy định định mức chi phí kinh doanh để tính giá cơ sở và định mức này đã bao gồm thù lao đại lý là 600 đồng/lít đối với mặt hàng xăng và một số loại dầu. Như vậy, kết quả kiểm tra thực tế thấy chi phí kinh doanh thực tế đều vượt mức này, tại báo cáo kết quả kiểm tra lần này đều thấy rằng, có thời điểm thù lao đại lý chỉ có 100 đồng/lít nhưng cũng có lúc vượt trên 600 và lên đến 1.000 đồng/lít.

Trong khi người dân và Chính phủ đang sử dụng nhiều biện pháp kiềm chế lạm phát thì doanh nghiệp đầu mối và các Tổng đại lý, đại lý phải có chính sách tiết giảm chi phí để cùng Nhà nước và người tiêu dùng thực hiện tốt Nghị quyết 11/CP. Vì vậy qua kiểm tra đã đặt ra vấn đề cần phải xem xét việc chi vượt định mức chi phí kinh doanh và phải có quy định khống chế chi phí kinh doanh và thù lao đại lý nhằm tránh trường hợp có những doanh nghiệp và nhóm doanh nghiệp thống lĩnh thị trường chi phối tăng chi phí kinh doanh và thù lao đại lý gây cạnh tranh không lành mạnh giữa các đại lý để chiếm thị phần.

Về câu hỏi Bộ Tài Chính có ý kiến gì về việc chi thù lao cho đại lý vượt mức quy định của doanh nghiệp xăng dầu đầu mối thời gian qua, Thứ trưởng Vũ Thị Mai cho rằng, trong bối cảnh kinh tế như hiện nay, khi mà người dân và Nhà nước đang phải tiết giảm tối đa các khoản chi phí thì còn một số trường hợp doanh nghiệp chưa chia sẻ với người dân và Nhà nước. Mục tiêu của các cuộc kiểm tra lần này là kiểm tra rà soát hướng đến giá vốn nhập khẩu để phục vụ mục đích điều hành giá xăng dầu chứ không phải thanh tra để xử lý sai phạm. Tổ kiểm tra đã tiến hành kiểm tra giá vốn nhập khẩu tại thời điểm 30/6 và 26/8 cùng kết quả kinh doanh 6 tháng đầu năm. Theo Quy định hiện nay, quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp của 2011 kê khai và hạn nộp tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp là 31-3-2012. Như vậy, kết quả kiểm tra 6 tháng nêu ra các vấn đề còn sai sót thì doanh nghiệp phải rà soát để điều chỉnh chứ không xử phạt vì vẫn trong niên độ kế toán của doanh nghiệp.

Đối với chi phí kinh doanh và thù lao đại lý qua rà soát lần này, Bộ Tài chính thấy rằng cần phải có quy định về chi phí kinh doanh sẽ tính theo từng khu vực và từng vùng. Đối với vùng sâu, vùng xa phải có chính sách khác với vùng đồng bằng để bảo đảm doanh nghiệp có lãi hợp lý và thực hiện kinh doanh phục vụ cho các hoạt động của nền kinh tế

Về việc giải quyết vấn đề lỗ do chênh lệch tỷ giá của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối, Thứ trưởng Vũ Thị Mai khẳng định, với điều chỉnh chênh lệch về tỷ giá trong tháng 2-2011 và biến động tỷ giá vừa qua đã có tác động hầu hết đến kết quả kinh doanh xăng dầu của doanh nghiệp đầu mối. Do doanh nghiệp nhập khẩu chiếm tỷ lệ lớn nên chênh lệch chiếm lớn trong số lỗ của các doanh nghiệp. Từ năm 2009, kinh doanh xăng dầu theo cơ chế thị trường có quản lý của Nhà nước, nên Nhà nước không cấp bù lỗ đối với doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu mà sẽ thông qua các công cụ về thuế nhập khẩu, công cụ về quỹ bình ổn giá, công cụ điều hành giá của Nhà nước để đảm bảo hài hòa lợi ích người dân, doanh nghiệp và Nhà nước, đảm bảo cho doanh nghiệp có mức lãi hợp lý.

Cũng tại buổi họp báo công bố kết luận và kiến nghị về kết quả kiểm tra của Bộ Tài chính tại 4 doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối, ông Lê Hoàng Hải - Cục phó Tài chính Doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết: “Công tác kiểm tra lần này để phục vụ điều hành xăng dầu thời gian tới”.

Báo cáo tóm tắt kết quả kiểm tra tại Petrolimex, ông Hoàng Hải cho biết: Đoàn kiểm tra tập trung rà soát hồ sơ nhập xăng dầu (nhập khẩu và mua từ Dung Quất). Kiểm tra xác định giá vốn các mặt hàng xăng dầu tồn kho tại thời điểm 21h ngày 26-8-2011. Giá nhập khẩu trong giai đoạn từ 1-1-2011 đến 21h ngày 26-8-2011 và từ sau 21h ngày 26-8-2011 đến hết ngày 19-5-2011; Rà soát các khoản chi phí thực tế liên quan đến kinh doanh của doanh nghiệp làm ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh xăng dầu...

Về cơ sở tính giá: Giá cơ sở theo thực tế giá vốn nhập khẩu chưa tính nhuận định mức 300 đồng/lít, kg xăng dầu. Theo đó, mặt hàng xăng RON 95 lỗ 90 đồng/lít, xăng RON 92 lãi 202 đồng/lít; DO0,25S lãi 365 đồng/lít, DO 0,05S lãi 540 đồng/lít; FO 3,5S lãi 167 đồng/lít; FO 3,0S lãi 454 đồng/lít; mặt hàng KO lãi 100 đồng/lít.

Việc liên bộ điều chỉnh giá bán lẻ ngày 26-8-2011 là có căn cứ với giá vốn hàng nhập thực tế tính đến 26-8-2011, nếu doanh nghiệp thực hiện theo mức chi phí kinh doanh để tính giá cơ sở thì hoạt động kinh doanh xăng dầu (trừ RON95) đều có lãi. Mức lãi của các mặt hàng xăng dầu trước thời điểm điều chỉnh giá không cao do chênh lệch tỷ giá phát sinh trong kỳ lớn. Thực tế, trong giai đoạn từ 1-1-2011 đến 26-8-2011 báo cáo kết quả kinh doanh xăng dầu của Petrolimex cũng xác định lãi 130 tỉ đồng.

Kết quả 6 tháng, tổng lỗ kinh doanh xăng dầu sau rà soát 1.318 tỉ đồng giảm hơn 500 tỉ đồng so với số lỗ của công ty thông báo là 1.840 tỉ đồng.

Trên cơ sở các tài liệu được Petrolimex cung cấp, đoàn kiểm tra chỉ ra rằng: Chênh lệch do giá bán bình quân thực hiện trong 6 tháng đầu năm cho các công ty cổ phần thành viên và các tổng đại lý/đại lý ngoài hệ thống thấp hơn giá vốn hàng bán bình quân 6 tháng của Văn phòng Tổng Công ty với số tiền là 847 tỉ đồng.

Sau khi loại trừ khoản lỗ chênh lệch tỷ giá phân bổ cho lượng hàng bán qua các tổng đại lý, đại lý và loại trừ khoản chi phí kinh doanh vượt định mức phân bổ cho lượng hàng bán cho các Tổng đại lý thì số chênh lệch do bán dưới giá vốn là gần 112 tỉ đồng. “Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới lỗ của Tổng Công ty và cần tiếp tục được kiểm tra làm rõ” – ông Lê Hoàng Hải nói../.