Hội nghị Cấp cao Á - Âu lần thứ 7 (ASEM 7) đã diễn ra tại Bắc Kinh, Trung Quốc trong 2 ngày 24 và 25-10-2008 với sự tham dự của những Người đứng đầu Nhà nước/Chính phủ 43 nước thành viên, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) và Tổng thư ký ASEAN. Cấp cao ASEM 7 có ý nghĩa quan trọng bởi đánh dấu lần mở rộng thứ hai của ASEM (sau lần mở rộng đầu tiên tại ASEM 5 – Hà Nội) với việc kết nạp thêm 6 thành viên mới bao gồm Ấn Độ, Pa-kít-xtan, Mông Cổ, Bun-ga-ri và Ru-ma-ni, Ban Thư ký ASEAN và diễn ra trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu tác động xấu tới nền kinh tế từng quốc gia thành viên. Đoàn Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu đã tham dự hội nghị và có những đóng góp tích cực.

Theo tinh thần “Tầm nhìn và hành động: Hướng tới một giải pháp cùng có lợi” như chủ đề

Việt Nam và Trung Quốc đạt được nhiều nhận thức chung quan trọng về các biện pháp cụ thể hoá quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng gặp lãnh đạo các nước Phần Lan, Man-ta, Xin-ga-po và Ba Lan Các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài là một bộ phận không thể tách rời của nền kinh tế Việt Nam Hội nghị cấp cao ASEM 7: “Tăng cường đối thoại giữa các nền văn minh” Bun-ga-ri đăng cai tổ chức Diễn đàn cấp cao về năng lượng   ASEM cam kết hợp tác đối phó với khủng hoảng Á - Âu bắt tay hợp tác cùng thắng Hội nghị cấp cao ASEM lần thứ 7 tại Bắc Kinh ASEM - 12 năm điểm lại

của ASEM 7, Hội nghị đã cùng nhìn lại 12 năm Tiến trình ASEM, kiểm điểm tình hình phát triển ở mỗi khu vực và thảo luận các vấn đề lớn như tăng cường chủ nghĩa đa phương; giải quyết các mối đe dọa an ninh trên cơ sở hoà bình; tăng cường khả năng ứng phó với các vấn đề toàn cầu như an ninh lương thực, sẵn sàng ứng phó và xử lý thiên tai; đảm bảo phát triển bền vững bao gồm các vấn đề thực hiện Mục tiêu Thiên niên kỷ (MDGs), năng lượng, biến đổi khí hậu và gắn kết xã hội biến đổi khí hậu; toàn cầu hóa, cạnh tranh; tăng cường đối thoại văn hóa - văn minh. Đặc biệt, các nhà Lãnh đạo đã thảo luận sâu sắc về tình hình kinh tế và cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế nghiêm trọng hiện nay nhằm tìm ra các biện pháp giảm thiểu tác động của khủng hoảng tài chính và thiết lập các cơ chế hợp tác hữu hiệu.

Về tình hình quốc tế, Hội nghị nhận định, hoà bình, hợp tác vì phát triển vẫn là những xu thế lớn. Toàn cầu hoá và cách mạng khoa học - công nghệ diễn ra mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội phát triển. Tuy nhiên, không ít thách thức cũng đặt ra trước các quốc gia. Thứ nhất, phải kể đến tình trạng kinh tế thế giới khó khăn nhất từ sau cuộc khủng hoảng tài chính - tiền tệ năm 1997-1998, mâu thuẫn tôn giáo, sắc tộc thậm chí đã nổi lên thành những xung đột vũ trang ở một vài nơi, hoạt động khủng bố, chạy đua vũ trang vẫn tiếp tục diễn ra phức tạp ở một số khu vực trên thế giới. Thứ hai, nhiều vấn đề cấp bách mang tính toàn cầu như thiên tai, dịch bệnh, khủng hoảng an ninh lương thực, khan hiếm các nguồn năng lượng, chênh lệch giàu nghèo, biến đổi khí hậu…đòi hỏi cộng đồng quốc tế phải có sự phối hợp hành động chung.

Hội nghị nhấn mạnh cần tăng cường hệ thống đa phương quốc tế với Liên hợp quốc là trung tâm và trên cơ sở luật pháp quốc tế trong việc giải quyết hoà bình các tranh chấp quốc tế và khu vực, tái thiết sau xung đột và thực hiện các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ. Để tăng cường hiệu quả hoạt động, Liên hợp quốc cần được đẩy mạnh quá trình cải tổ theo hướng dân chủ, thực chất, bảo đảm tính đại diện xứng đáng hơn nữa cho các nước đang phát triển. Hội nghị ủng hộ việc giải trừ quân bị và không phổ biến vũ khí huỷ diệt hàng loạt; khẳng định cuộc chiến chống khủng bố cần được tiến hành trong khuôn khổ luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc; nhấn mạnh hợp tác đa phương về chống tội phạm xuyên quốc gia; quyết tâm và cam kết tăng cường hợp tác y tế trong phòng chống đại dịch HIV/AIDS, dịch cúm gia cầm; xây dựng cơ chế cảnh báo và ứng phó sớm với các thảm họa thiên nhiên; và hoan nghênh nỗ lực của cộng đồng quốc tế nhằm bình ổn giá lương thực thế giới.

Về kinh tế, giải quyết khủng hoảng tài chính thế giới là một trọng tâm của Cấp cao ASEM lần này. Hội nghị đã bày tỏ sự lo ngại sâu sắc về tác động đang lan rộng của cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế đối với kinh tế thế giới và những thách thức nghiêm trọng đang đặt ra cho ổn định phát triển kinh tế của các nước Á - Âu. Các vị Lãnh đạo đã nhất trí phối hợp hành động nhằm ứng phó và tiến tới giải quyết một cách căn bản cuộc khủng hoảng. Một vài biện pháp cụ thể đã được đề ra trong đó nhấn mạnh vai trò điều tiết của Quỹ Tiền tệ quốc tế và các thể chế tài chính khác, tận dụng tối đa cơ chế hợp tác trong ASEM và các cơ chế hợp tác khác nhằm tăng cường chia sẻ thông tin, trao đổi chính sách và hợp tác thiết thực trong lĩnh vực tài chính.

Bên cạnh đó, Hội nghị còn nhấn mạnh tầm quan trọng và kêu gọi sớm nối lại Vòng đàm phán Đô-ha góp phần ổn định tình hình kinh tế thế giới và tăng cường hệ thống thương mại đa biên có tính đến lợi ích của các nước đang và chậm phát triển. Hội nghị khẳng định cam kết làm sâu sắc hơn hợp tác Á - Âu thông qua việc kêu gọi các bộ trưởng kinh tế nhóm họp nhằm triển khai việc thực thi Tuyên bố Hà Nội về Quan hệ đối tác kinh tế Á - Âu chặt chẽ hơn (CEP); ủng hộ tăng cường hợp tác tài chính, hợp tác khoa học-công nghệ. Các thành viên ASEM ủng hộ Lào sớm gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).

Một vấn đề lớn được quan tâm nhiều là an ninh lương thực và ứng phó, xử lý thiên tai. Các vị Lãnh đạo đã cam kết thực hiện các biện pháp chung và tổng thể nhằm đối phó với khủng hoảng trong trung và dài hạn bao gồm phối hợp chính sách nông nghiệp, tăng sản lượng nông nghiệp, nâng cao năng suất lao động trong lĩnh vực nông nghiệp, thuận lợi hoá thương mại nhằm bảo đảm nguồn cung cấp lương thực; khẳng định tiếp tục hỗ trợ tái thiết đối với các quốc gia bị ảnh hưởng bởi thiên tai, hợp tác nhằm tăng cường xây dựng năng lực quốc gia trong công tác chuẩn bị phòng chống và quản lý thiên tai, xây dựng cơ chế cảnh báo và ứng phó sớm với các thảm họa thiên nhiên.

Hội nghị chia sẻ ý kiến chung coi phát triển bền vững là kết hợp hài hoà giữa phát triển kinh tế, tiến bộ xã hội và bảo vệ môi trường, trong đó có việc sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên; kêu gọi các nước tích cực tìm giải pháp đa phương dài hạn đối với vấn đề biến đổi khí hậu trong khuôn khổ Công ước Khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (UNFCCC) và Nghị định thư Ki-ô-tô, thúc đẩy triển khai các quyết định trong Chương trình Hành động Ba-li và Lộ trình Ba-li. Hội nghị cho rằng ASEM cần gia tăng hợp tác trong lĩnh vực năng lượng, nhất là về tiết kiệm năng lượng, phát triển các nguồn năng lượng tái tạo, bảo đảm nguồn cung cấp năng lượng lâu dài. Hội nghị nhấn mạnh mối quan hệ chặt chẽ giữa phát triển bền vững và gắn kết xã hội. Từ đó, khẳng định tầm quan trọng của việc phổ cập giáo dục, hướng nghiệp, tạo công ăn việc làm cho người dân, đảm bảo dịch vụ y tế và phúc lợi xã hội cho tất cả người dân, kể cả nhóm người dễ bị tổn thương, hệ thống phân bổ thu nhập hợp lý có ý nghĩa quan trọng đối với chất lượng xã hội và cần nâng cao năng lực của tổ chức Lao động Quốc tế (ILO).

Hội nghị khẳng định vai trò tích cực của đối thoại văn hoá - văn minh và đối thoại tín ngưỡng; coi đó là một lĩnh vực quan trọng cần được quan tâm và đa dạng hoá, góp phần quảng bá hình ảnh ASEM trên trường quốc tế. Các vị Lãnh đạo khuyến khích mọi thành viên ASEM nhanh chóng phê chuẩn và thực hiện Công ước UNESCO về Bảo vệ và Thúc đẩy Đa dạng Văn hóa và ghi nhận rằng du lịch có thể góp phần tăng cường hiểu biết lẫn nhau và tôn trọng đa dạng văn hóa, theo đó hoan nghênh kết quả của Diễn đàn Du lịch ASEM tổ chức tại Việt Nam vào năm nay. Hội nghị đánh giá cao quyết định tổ chức thường kỳ Hội nghị Bộ trưởng Văn hóa ASEM (CMM), hoan nghênh kết quả hai cuộc Đối thoại Tín ngưỡng ASEM tại Nam Kinh năm 2007 và Am-xtéc-đam năm 2008, và kêu gọi các chính phủ tích cực tạo thuận lợi cho đối thoại văn hóa và tín ngưỡng vốn là một phần của đối thoại giữa châu Á và châu Âu, đặc biệt ở cấp độ khu vực và tiểu khu vực. Ngoài ra, Hội nghị cũng đánh giá cao vai trò làm cầu nối nhân dân hai châu lục của Quỹ Á - Âu (ASEF) thông qua bốn trụ cột là giao lưu văn hoá, trao đổi tri thức, giao lưu nhân dân và hoạt động tuyên truyền.

Hội nghị đã thông qua bốn văn kiện của ASEM 7: Tuyên bố của Chủ tịch, Tuyên bố về tình hình tài chính quốc tế và Tuyên bố Bắc Kinh về phát triển bền vững và Khuôn khổ hợp tác Á-Âu sửa đổi (AECF).

Phát huy vai trò và vị thế của Việt Nam sau hơn một thập kỷ tham gia ASEM và thành công của ASEM 5 Hà Nội, Đoàn Việt Nam đã tham gia và có những đóng góp tích cực vào những vấn đề có ý nghĩa quan trọng đối với tương lai phát triển của ASEM.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã có bài phát biểu quan trọng về chủ đề “Đối thoại giữa các nền văn hoá – văn minh”. Trong nội dung phát biểu, Thủ tướng đã chỉ rõ vai trò to lớn của đối thoại giữa các nền văn hóa - văn minh Á - Âu trong việc giảm khác biệt, tạo dựng lòng tin, hiểu biết và thông cảm lẫn nhau giữa các quốc gia và khu vực. Từ đó chỉ rõ tầm quan trọng của việc thực hiện Tuyên bố ASEM về “Đối thoại giữa các nền văn hóa và văn minh” thông qua tại Cấp cao ASEM 5 – Hà Nội và đề nghị trong tương lai hợp tác ASEM nên chú trọng hơn tới lĩnh vực đối thoại văn hóa - văn minh. Qua bài phát biểu, Thủ tướng đã nêu bật chiến lược phát triển và chính sách đối nội xây dựng nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và chính sách đối ngoại đa dạng hoá, đa phương hoá, chủ động và tích cực hội nhập khu vực và quốc tế của Việt Nam.

Phù hợp với quan tâm chung của các thành viên, Việt Nam đã đưa ra ba sáng kiến là Phối hợp các hoạt động văn hoá nhằm tăng cường quảng bá hình ảnh ASEM, Trao đổi kinh nghiệm về sẵn sàng ứng phó với biến đổi khí hậu và các bệnh mới nổi và An ninh lương thực được các nước nhiệt tình ủng hộ. Hội nghị đã đánh giá cao các phát biểu của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam và hoan nghênh các sáng kiến, những đóng góp và sự hợp tác tích cực của Việt Nam.

Bên lề hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có các cuộc tiếp xúc song phương với Tổng thống Pháp, Phần Lan, Bun-ga-ri, Hàn Quốc, Thủ tướng Xin-ga-po, Ba Lan, Thái Lan, Ấn Độ, Ý, Đức, Nhật, Ai-len, Man-ta và Chủ tịch Uỷ ban châu Âu nhằm trao đổi về các vấn đề cùng quan tâm cũng như thúc đẩy quan hệ hợp tác song phương giữa Việt Nam với các thành viên ASEM.

Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Gia Khiêm cũng đã có các cuộc gặp với Ngoại trưởng của nhiều nước thành viên ASEM./.