Chiều ngày 25-10-2008, ngay sau khi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng Phu nhân và Đoàn đại biểu cao cấp Chính phủ nước ta kết thúc tốt đẹp chuyến thăm chính thức Trung Quốc và dự Hội nghị cấp cao Á – Âu lần thứ 7 (ASEM 7), Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Gia Khiêm đã gặp gỡ các nhà báo đi theo đoàn và một số phóng viên báo chí nước ta thường trú tại Bắc Kinh.

Chuyến thăm hữu nghị chính thức Trung Quốc lần này của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã kết thúc tốt đẹp. Xin Phó Thủ tướng cho biết những kết quả cụ thể của chuyến thăm?

Phó Thủ tướng , Bộ trưởng Bộ Ngoại Giao Phạm Gia Khiêm (PTT Phạm Gia Khiêm): Trong chuyến thăm lần này, ngay từ khi tới thăm tỉnh Hải Nam - tỉnh cực nam của Trung Quốc giáp với Việt Nam cũng như trong suốt thời gian chuyến thăm, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng và Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam đã cảm nhận rất rõ sự phát triển kỳ diệu, sức vươn lên mạnh mẽ của đất nước Trung Quốc cũng như sự đón tiếp trọng thị và hữu nghị của các đồng chí lãnh đạo Trung Quốc.

Trong thời gian chuyến thăm, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có các cuộc trao đổi xây dựng, thẳng thắn, chân thành, hữu nghị với các đồng chí lãnh đạo cấp cao Trung Quốc về quan hệ song phương, những vấn đề quốc tế và khu vực mà hai bên cùng quan tâm. Kết quả bao trùm của chuyến thăm là hai bên đã đạt được nhiều nhận thức chung quan trọng về các biện pháp cụ thể hoá quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện, thể hiện trên một số lĩnh vực sau:

Một là, về chính trị, hai bên đều nhất trí tiếp tục duy trì các cuộc thăm viếng và gặp gỡ cấp cao dưới nhiều hình thức như đi thăm, gặp gỡ bên lề hội nghị, trao đổi thông qua đường dây nóng, làm sâu sắc thêm hiểu biết và sự tin cậy lẫn nhau ở tầm cao giữa hai nước; phát huy đầy đủ vai trò của các cơ chế hợp tác hiện có, nhất là Ủy ban chỉ đạo hợp tác song phương Việt Nam - Trung Quốc và cơ chế hợp tác giữa các ngành chủ chốt như ngoại giao, an ninh, quốc phòng…, mở rộng hợp tác giữa các địa phương, nhất là các địa phương biên giới hai nước.

Hai là, về kinh tế thương mại, hai bên đề ra mục tiêu mới nâng kim ngạch thương mại song phương lên 25 tỉ USD vào năm 2010. Thủ tướng Ôn Gia Bảo bày tỏ coi trọng việc giải quyết vấn đề mất cân bằng mậu dịch và sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam tăng xuất khẩu, giảm nhập siêu. Hai bên cũng thỏa thuận sớm hoàn tất và triển khai Quy hoạch 5 năm hợp tác kinh tế thương mại nhằm thúc đẩy hơn nữa quan hệ kinh tế thương mại, hợp tác đầu tư, du lịch giữa hai nước, tạo cơ sở vững chắc cho quan hệ chính trị phát triển.

Tại các diễn đàn kinh tế thương mại ở Bắc Kinh và Hải Nam, doanh nghiệp Trung Quốc tham dự đông đảo và bày tỏ mong muốn đẩy mạnh hơn nữa quan hệ hợp tác kinh tế, đầu tư, thương mại cùng có lợi với Việt Nam trong thời gian tới.

Ba là, về vấn đề biên giới lãnh thổ, hai bên đánh giá cao việc cơ bản hoàn thành công tác phân giới cắm mốc trên bộ; khẳng định quyết tâm sẽ hoàn thành toàn bộ công tác này trong năm 2008 như thỏa thuận của Lãnh đạo cấp cao hai nước, đồng thời yêu cầu các ngành và địa phương hữu quan hai nước khẩn trương hoàn tất các công việc còn lại để sớm đưa Hiệp ước biên giới trên đất liền vào cuộc sống.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đã trao đổi với tinh thần xây dựng, thẳng thắn với các đồng chí Lãnh đạo Trung Quốc về vấn đề biển Đông, nêu rõ lập trường và chính sách nhất quán của Việt Nam trong vấn đề này, đồng thời bày tỏ mong muốn và sẵn sàng hợp tác trên biển với Trung Quốc, góp phần vào hòa bình ổn định và phát triển ở khu vực và trên thế giới.

Bốn là, hai bên nhất trí mở rộng giao lưu nhân dân; tăng cường công tác tuyên truyền về tình hữu nghị Việt - Trung trong nhân dân hai nước, nhất là thế hệ trẻ; nhất trí cùng phối hợp tổ chức các hoạt động kỷ niệm 60 năm quốc khánh Trung Quốc vào năm 2009, kỷ niệm 60 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước Việt - Trung, 65 năm Quốc khánh Việt Nam vào năm 2010 góp phần tăng cường tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước.

Năm là, hai bên đã nhất trí tiếp tục hợp tác và phối hợp chặt chẽ hơn nữa tại Liên hợp quốc và các diễn đàn khu vực, quốc tế, đóng góp nhiều hơn nữa vào việc duy trì hòa bình ổn định và phát triển ở khu vực và trên thế giới.

Nhân dịp này, hai bên ký 8 Hiệp định và Thỏa thuận song phương, trong đó có Hiệp định thiết lập đường dây nóng, Hiệp định kiểm dịch y tế biên giới; Hiệp định khung về việc Trung Quốc cung cấp cho Việt Nam khoản tín dụng; Thỏa thuận về xây dựng khu kinh tế - thương mại Trung Quốc tại thành phố Hải Phòng; Thỏa thuận về hợp tác chiến lược giữa Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và Công ty Dầu khí hải dương quốc gia Trung Quốc và một số thỏa thuận hợp đồng kinh tế khác…

Với kết quả như trên, có thể nói chuyến thăm đã thành công tốt đẹp, góp phần đưa quan hệ Việt – Trung bước vào một giai đoạn phát triển mới. Chuyến thăm đã một lần nữa khẳng định chính sách nhất quán của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam luôn coi trọng quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện với Trung Quốc.

Xin Phó Thủ tướng cho biết triển vọng quan hệ đối tác hợp tác chiến lược giữa Việt Nam và Trung Quốc trong thời gian tới?

PTT Phạm Gia Khiêm: Việt Nam và Trung Quốc là hai nước láng giềng gần gũi, nhân dân hai nước vốn có truyền thống hữu nghị lâu đời, đã từng sát cánh bên nhau, ủng hộ giúp đỡ lẫn nhau trong sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước. Hiện nay, hai nước đều đang dốc sức tiến hành công cuộc đổi mới và cải cách mở cửa nhằm xây dựng đất nước mình ngày càng phồn vinh và thịnh vượng. Có thể nói, hai nước Việt - Trung có nhiều lợi ích chung chiến lược và có nhiều cơ sở vững chắc để tăng cường và mở rộng hơn nữa quan hệ trên mọi lĩnh vực.

Với quyết tâm, nỗ lực chung của Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước và việc triển khai hiệu quả các biện pháp cụ thể như trên, quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt - Trung chắc chắn sẽ không ngừng được củng cố và phát triển theo phương châm 16 chữ “láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai”, thực sự trở thành “láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt”, đáp ứng lợi ích căn bản và nguyện vọng thiết tha của nhân dân hai nước, vì hoà bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực châu Á và trên thế giới.

Xin Phó Thủ tướng cho biết đánh giá về kết quả của Hội nghị Cấp cao ASEM 7 tại Bắc Kinh?

PTT Phạm Gia Khiêm: Với sự chuẩn bị chu đáo và công tác tổ chức tuyệt vời của nước chủ nhà Trung Quốc, Hội nghị Cấp cao ASEM 7 với chủ đề “Tầm nhìn và Hành động: Tiến tới giải pháp cùng có lợi” đã thành công tốt đẹp, một lần nữa khẳng định vai trò quan trọng chiến lược của hợp tác ASEM trong tình hình quốc tế hiện nay. Có thể tóm lược kết quả chính của Hội nghị như sau:

Một là: Với việc thông qua 4 văn kiện Tuyên bố Chủ tịch, Tuyên bố của ASEM 7 về tình hình tài chính thế giới, Tuyên bố Bắc Kinh về phát triển bền vững, Khuôn khổ hợp tác Á - Âu sửa đổi, Hội nghị Cấp cao ASEM 7 đánh dấu một bước phát triển mới của tiến trình ASEM, nêu bật quyết tâm và đề ra phương hướng cụ thể làm cho hợp tác trong ASEM trở nên sâu sắc, thiết thực và hiệu quả hơn, để có thể đối phó hiệu quả với những diễn biến phức tạp trên thế giới và các thách thức trong tương lai.

Các nhà lãnh đạo khẳng định nguyên tắc đối thoại và hợp tác Á - Âu trên cơ sở đối tác bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi, tìm kiếm điểm tương đồng, tăng cường đối thoại văn hóa – văn minh; ủng hộ chủ nghĩa đa phương và một hệ thống đa phương quốc tế với Liên hợp quốc là trung tâm, ủng hộ giải pháp hòa bình đối với các tranh chấp quốc tế.

Các nhà Lãnh đạo nhấn mạnh tính cấp thiết của việc tăng cường các nguồn lực phục vụ phát triển bền vững và kêu gọi hợp tác trong các lĩnh vực an ninh lương thực, năng lượng, biến đổi khí hậu, thực hiện các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ. Đặc biệt, trong tình hình khủng hoảng tài chính tại Mỹ lan rộng, các nhà Lãnh đạo Á - Âu đã nhất trí cần tăng cường phối hợp quốc tế, củng cố hệ thống tài chính – ngân hàng trong từng nước cũng như trong khuôn khổ toàn cầu, và cần điều chỉnh vai trò của các thể chế tài chính quốc tế, kể cả Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB), cho phù hợp với tình hình mới.

Hai là, tiếp theo lần mở rộng đầu tiên tại ASEM 5 - Hà Nội, Hội nghị lần này chính thức kết nạp thêm sáu thành viên là Ấn Độ, Pa-kít-xtan, Mông Cổ, Bun-ga-ri, Ru-ma-ni và Ban Thư ký ASEAN, đưa ASEM thành Diễn đàn liên kết tới 58% dân số, 50% GDP và 60% thương mại thế giới.

Ba là, trong bối cảnh khủng hoảng tài chính toàn cầu đang diễn biến phức tạp, các vị Lãnh đạo kêu gọi thúc đẩy thực hiện hợp tác kinh tế Á - Âu theo tinh thần của Tuyên bố Hà Nội về Quan hệ Đối tác Kinh tế ASEM Chặt chẽ hơn (CEP) và cam kết tích cực hợp tác cùng giải quyết khủng hoảng, đồng thời vẫn đảm bảo mức viện trợ phát triển chính thức (ODA), xóa nợ và điều chỉnh nợ cho các nước nghèo. Hội nghị bày tỏ sự ủng hộ hệ thống thương mại đa phương mở, công bằng, ổn định, vận hành theo quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), sớm nối lại đàm phán Đô-ha.

Bốn là, Hội nghị đã thông qua một số sáng kiến quan trọng trong các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, y tế, an ninh lương thực, biến đổi khí hậu, thành phố sinh thái, thương mại, doanh nghiệp nhỏ và vừa, tín ngưỡng và an ninh quốc gia. Trong đó Việt Nam đề xuất ba sáng kiến và đồng tác giả hai sáng kiến khác.

Nước chủ nhà Trung Quốc đã đóng vai trò rất quan trọng vào thành công của Hội nghị, tạo dấu ấn Bắc Kinh trong tiến trình phát triển của ASEM.

Xin Phó Thủ tướng cho biết những đóng góp tích cực của Việt Nam trong tiến trình ASEM nói chung và tại Hội nghị Cấp cao ASEM 7 nói riêng?

PTT Phạm Gia Khiêm: Là một thành viên sáng lập của ASEM, Việt Nam đã phát huy vai trò, chủ động tham gia và đóng góp tích cực vào tiến trình hợp tác Á - Âu trên cả 3 trụ cột: đối thoại chính trị, hợp tác kinh tế và văn hóa – xã hội, góp phần thúc đẩy ASEM phát triển đúng hướng, phù hợp với những mục tiêu và nguyên tắc đã được xác định.

Trong tiến trình phát triển của ASEM vừa qua, đóng góp lớn nhất của Việt Nam là việc tổ chức thành công Hội nghị Cấp cao ASEM lần thứ 5, đánh dấu một bước ngoặt lịch sử với việc kết nạp thêm 3 nước châu Á và 10 nước châu Âu, thông qua Tuyên bố Hà Nội về Quan hệ đối tác kinh tế Á - Âu chặt chẽ hơn (CEP) định hướng cho hợp tác kinh tế trong ASEM. Một trong những đóng góp nổi bật khác của Việt Nam là đã sớm xác định lĩnh vực ưu tiên tham gia trong ASEM, đó là văn hóa - du lịch, giáo dục - nhân lực và kiểm soát dịch bệnh, thúc đẩy hợp tác ASEM phát triển, giúp hoạt động của ASEM đi vào thực chất và hiệu quả hơn.

Tại Hội nghị ASEM 7, Đoàn Việt Nam đã tích cực cùng các thành viên khác trao đổi, tìm ra phương hướng để hợp tác ASEM sâu sắc và thực chất hơn trên mọi lĩnh vực. Đoàn Việt Nam đã tích cực thúc đẩy nội dung hợp tác văn hóa và y tế trong ASEM, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường đối thoại giữa các nền văn hóa – văn minh trong việc giảm khác biệt, tạo dựng lòng tin, hiểu biết và thông cảm lẫn nhau giữa các quốc gia và khu vực. Các vị Lãnh đạo các quốc gia thành viên đã đánh giá cao và thông qua 3 sáng kiến Việt Nam đưa ra tại Hội nghị, đó là Phối hợp các hoạt động văn hoá nhằm tăng cường quảng bá hình ảnh ASEM, An ninh lương thực và Trao đổi kinh nghiệm về sẵn sàng ứng phó với biến đổi khí hậu và các bệnh mới nổi.

Trên cơ sở những đóng góp của Việt Nam từ trước đến nay, đặc biệt trên cương vị hiện tại là Ủy viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và chủ nhà của Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Á - Âu lần thứ 9 (FMM9, Hà Nội, 5-2009), các thành viên ASEM trông đợi và tin tưởng Việt Nam sẽ tiếp tục có những đóng góp tích cực hơn nữa vào hợp tác Á - Âu trong tương lai./.