Trong báo cáo Đề dẫn Hội thảo, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh: Năng động, sáng tạo là cốt cách, trở thành nét văn hóa tiêu biểu nhất của con người Thành phố Hồ Chí Minh. Bởi vậy, trong thời kỳ mới, năng động, sáng tạo đã góp phần làm nên sức phát triển nhanh chóng và bền vững, phát huy được những lợi thế về nguồn lực, khắc phục những khó khăn, thách thức để Thành phố mạnh mẽ vươn lên. Trong thực tiễn, Thành phố đã từng gặp muôn vàn khó khăn, thách thức, những trở lực cả về cơ chế, chính sách, cả trong đời sống thực tế lẫn tư duy nhận thức, Đảng bộ và nhân dân Thành phố đã tìm tòi cái mới, tháo gỡ những khó khăn, thách thức, thậm chí có lúc phải “xé rào” vì lợi ích chung. Hiện nay, Thành phố lại đang đứng trước các thách thức mới, như biến đổi khí hậu, sự gia tăng dân số (trong 5 năm rưỡi đã tăng thêm 1 triệu người)… gây ra áp lực lớn. Do đó, ngay từ bây giờ Thành phố phải dự báo được các vấn đề phát sinh, kể cả dự báo về nơi ở của số dân gia tăng trên, để từ đó xây dựng các kế hoạch, giải pháp phù hợp.

Đồng chí Nguyễn Thiện Nhân lưu ý, muốn Thành phố phát triển mạnh hơn, có tính đột phá thì cần phải xác định nguồn vốn nào mà Thành phố có thể huy động nhiều nhất, phát huy tốt nhất. Trả lời chính câu hỏi này, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, đó là vốn con người, bởi vì đây là tài nguyên chúng ta có thể huy động được, có sẵn trong lòng Thành phố. Trong khi, Thành phố đang đứng trước các thách thức thì quyết định của người lãnh đạo là hết sức quan trọng, như vậy, đổi mới đòi hỏi từ việc lãnh đạo, định hướng đổi mới và thực tiễn… điều đó lý giải vì sao việc khơi dậy, phát huy nguồn lực này có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của Thành phố trong thời gian tới.

Đồng chí Nguyễn Thuện Nhân mong muốn Hội thảo sẽ thảo luận, trao đổi các phương pháp để khởi động lại, có chiều sâu hơn và quyết liệt, hiệu quả hơn. Thông qua đó, những kết quả thu được tại Hội thảo sẽ hiện thực hóa vào những hoạt động đổi mới, sáng tạo và đem lại những tác động tích cực cho sự phát triển toàn diện của Thành phố.

Hơn 50 tham luận gửi về hội thảo và các tham luận phát biểu trực tiếp đều khẳng định: Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt, một trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế, là đầu tàu, động lực, có sức thu hút và sức lan tỏa lớn của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố luôn phát huy truyền thống cách mạng năng động, sáng tạo và có những đóng góp quan trọng cho cả nước, nhất là trong công cuộc đổi mới đến nay. Thành phố đã có nhiều mô hình, giải pháp, cách làm chủ động, sáng tạo có hiệu quả nổi bật, đóng góp kinh nghiệm thực tiễn và cơ sở lý luận trong quá trình phát triển đất nước và được nhân rộng ra các địa phương trên các lĩnh vực. Điểm nội trội dễ nhận thấy, chính là sự “năng động, sáng tạo”, đây là cốt cách, trở thành nét văn hóa tiêu biểu nhất của con người Thành phố Hồ Chí Minh

Tiếp đó, trong phần thảo luận tại Hội thảo, ý kiến các đại biểu đã đi sâu phân tích những lợi thế, cũng như thách thức, đồng thời gợi ý một số giải pháp cho Thành phố Hồ Chí Minh.

Nguyên Phó Bí thư Thường trực Thành phố Hồ Chí Minh Phạm Chánh Trực đặt vấn đề, “chúng ta có đường lối đổi mới rồi, có luật pháp rồi, còn năng động, sáng tạo được không?” Đồng chí Phạm Chánh Trực cho rằng, với nguồn lực hiện tại, Thành phố phải tính tới sự phân phối nguồn lực sao cho người dân cảm thấy “không sợ nghèo, chỉ sợ không công bằng” để có động lực xây dựng Thành phố, bởi chỉ khi nào con người Thành phố có động lực hành động mạnh mẽ vì nước, vì dân thì thành phố mới duy trì và phát triển được tính năng động, sáng tạo.

GS, TS. Võ Văn Sen, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất: Thành phố cần chú ý chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng gia tăng hàm lượng tri thức, tập trung phát triển các ngành công nghệ cao, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Tạo cơ chế, chính sách thúc đẩy các nghiên cứu khoa học công nghệ gắn với cuộc sống; không ngừng nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả của bộ máy công quyền, xây dựng một nền quản trị năng động; quy hoạch hạ tầng đô thị gắn với liên kết vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. GS, TS. Võ Văn Sen lấy bài học tham khảo từ Singapore, nơi đã “hóa rồng” nhanh chóng, là thiên đường khởi nghiệp ở châu Á, mạnh tay chi cho đổi mới khoa học công nghệ, khởi động các chương trình đầu tư mạo hiểm cho dự án khởi nghiệp, nơi có hệ thống công quyền minh bạch và trong sạch… đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho các nước nên Thành phố Hồ Chí Minh cần học hỏi để trở thành “thành phố thông minh” như mong muốn. Cùng với việc nhấn mạnh giải pháp quan trọng nhất là chính quyền Thành phố cần sớm tạo chính sách, cơ chế thông thoáng, phù hợp để thu hút nhân tài khắp nơi đến Thành phố theo xu hướng “đất lành chim đậu”, TS. Nguyễn Ngọc Giao, Chủ tịch Hội đồng Khoa học Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng: Chính quyền Thành phố cần tập trung để phát huy tính năng động, sáng tạo con người thành phố gồm: giữ gìn bản sắc, bảo tồn các di sản vật thể và phi vật thể, kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế, hòa nhập thế giới với bảo tồn bản sắc của mình.

Khẳng định về việc muốn sáng tạo phải đổi mới cơ chế, bà Phạm Phương Thảo, nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thành phố cho rằng, hiện nay cơ chế còn nhiều ràng buộc; năng lực quản lý điều hành còn quá chậm. “Chúng ta cứ ra vào hội họp quá nhiều, trong khi xử lý những vấn đề mang tầm Thành phố và quốc gia còn quá chậm. Chúng ta nói đường hướng rất hay rồi nhưng tổ chức như thế nào cho nhanh hơn nữa, tạo cảm hứng, sức sáng tạo mạnh mẽ hơn nữa, thì chúng ta chưa làm tốt”, bà Phạm Phương Thảo nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến tại Hội thảo còn đề xuất: Lãnh đạo Thành phố cần tổ chức gặp định kỳ các nhà khoa học, doanh nghiệp để bàn và đưa ra giải pháp giải quyết các vấn đề vướng mắc. Bởi, một thành phố năng động, sáng tạo trên tất cả là từ nguồn lực con người, nguồn nhân lực quan trọng nhất cho đổi mới, sáng tạo./.