ASEAN vững vàng vượt lên thách thức, hướng tới thịnh vượng

Mở đầu Phiên toàn thể Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh ý nghĩa đặc biệt của hội nghị lần này, xác định đây là dịp để ASEAN hoàn tất toàn bộ những chương trình, sáng kiến đã triển khai từ đầu năm tới nay, đồng thời đưa ra phương hướng hợp tác thời gian tới. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực ngày càng diễn biến phức tạp, bất ổn và khó lường, Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37 một lần nữa khẳng định tinh thần đoàn kết và bản lĩnh ASEAN vượt qua những sóng gió của thời cuộc, cũng như cam kết mạnh mẽ của tất cả các nước thành viên trong việc xây dựng thành công Cộng đồng. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị các nhà lãnh đạo ASEAN đóng góp các ý kiến để gợi mở nhiều biện pháp thiết thực triển khai hiệu quả các mục tiêu trong Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 giai đoạn tới, qua đó ngày càng phát huy vai trò, vị thế của ASEAN trong khu vực và trên trường quốc tế.

Tại Hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN đã rà soát tổng thể tình hình hợp tác ASEAN. Trong đó, các lãnh đạo đặc biệt đánh giá cao vai trò Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam trong điều phối, dẫn dắt ASEAN giữ vững đà hợp tác, xây dựng trên ba trụ cột Cộng đồng, đồng thời đẩy mạnh hợp tác ứng phó và khắc phục hậu quả của dịch bệnh. Các Lãnh đạo ASEAN nhất trí thông qua: Đánh giá giữa kỳ triển khai các Kế hoạch tổng thể Cộng đồng ASEAN 2025, ra Tuyên bố Hà Nội về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025, tiến hành rà soát triển khai Hiến chương ASEAN, gắn kết phát triển tiểu vùng với tiến trình phát triển chung của ASEAN và triển khai các sáng kiến nâng cao hình ảnh, bản sắc ASEAN trong khu vực.

Trong nỗ lực ứng phó chung với đại dịch COVID-19, các lãnh đạo đã thông qua Khung phục hồi tổng thể của ASEAN cùng Kế hoạch triển khai, Tuyên bố ASEAN về Khung Thỏa thuận Hành lang đi lại ASEAN, Khung chiến lược ASEAN về các tình huống y tế công cộng khẩn cấp, chính thức công bố lập Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp khu vực và thúc đẩy vận hành Quỹ ASEAN ứng phó COVID-19 để hỗ trợ hiệu quả các nhu cầu chống dịch của khu vực, nhất trí kế hoạch lập Trung tâm khu vực ASEAN về Ứng phó dịch bệnh và các tình huống y tế khẩn cấp. Các nước tin tưởng rằng, những biện pháp này sẽ giúp người dân lấy lại niềm tin, tăng cường tính cạnh tranh, khôi phục chuỗi cung ứng và dịch vụ bị gián đoạn, từng bước phục hồi bền vững trong trung hạn và dài hạn. Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn tất đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), các nhà lãnh đạo ASEAN đề nghị sớm ký kết và đưa vào thực thi Hiệp định, đóng góp vào việc củng cố, cải tiến hệ thống thương mại đa phương công bằng, dựa trên luật lệ.

Các nhà lãnh đạo tái khẳng định yêu cầu tiên quyết cần duy trì đoàn kết, thống nhất, giữ vững vai trò trung tâm của ASEAN, nâng cao khả năng tự cường, thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, đề cao các nguyên tắc cơ bản trong Hiến chương ASEAN và Tài liệu quan điểm ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Các nước nhất trí ASEAN cần tiếp tục các nỗ lực tạo dựng môi trường thuận lợi cho đối thoại, hợp tác và xây dựng lòng tin, trong đó bảo đảm đàm phán Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982). Các nhà lãnh đạo ASEAN khẳng định tiếp tục tích cực hỗ trợ Myanmar tìm giải pháp lâu dài và bền vững nhằm ổn định tình hình, giải quyết các vấn đề nhân đạo tại bang Rakhine, Myanmar.

Phát biểu trong vai trò Chủ tịch ASEAN, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đề nghị cần có cách tiếp cận tổng thể, đồng bộ về kiểm soát đại dịch COVID-19 với sự tham gia của “cả Cộng đồng”, bảo vệ cuộc sống người dân và thúc đẩy phục hồi toàn diện. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc công bố Việt Nam sẽ đóng góp 100.000 USD vào Quỹ Ứng phó COVID-19 và cam kết đóng góp thiết bị vật tư y tế vào Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp khu vực với giá trị 5 triệu USD.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị, ASEAN nỗ lực giữ vững đà hợp tác và liên kết khu vực, triển khai đầy đủ, đúng lộ trình các mục tiêu đề ra trong Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 và thúc đẩy định hướng phát triển giai đoạn mới cho ASEAN. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, ASEAN cần tạo thêm động lực mới để nâng cao năng lực cạnh tranh ASEAN trong thế giới tái định hình hậu COVID-19, khai thác hiệu quả các cơ hội hợp tác nội khối, ứng dụng khoa học - công nghệ tiên tiến, nâng cao năng lực chuyển đổi số, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để xác lập vị trí mới của ASEAN trong chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu. Để ứng phó với các thách thức gay gắt từ dịch bệnh, thiên tai, duy trì các mục tiêu phát triển đồng đều, bền vững, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị ASEAN cần đẩy mạnh thu hẹp khoảng cách phát triển, tăng cường kết nối, trong đó có gắn kết phát triển các tiểu vùng, như Mê Công, với phát triển chung của ASEAN để không vùng, miền nào bị bỏ lại phía sau. Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đề cao bản sắc, hình ảnh và giá trị chung của Cộng đồng ASEAN, Thủ tướng ủng hộ tăng cường sử dụng cờ ASEAN và ASEAN ca tại khu vực, thông báo Việt Nam sẽ thực hiện treo cờ ASEAN tại trụ sở các cơ quan Chính phủ từ đầu năm 2021.

Trao đổi về các biện pháp duy trì, củng cố hòa bình và ổn định trong khu vực, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đề nghị, ASEAN cần tiếp tục phát huy vai trò trung tâm về đối thoại, hợp tác, xây dựng lòng tin ở khu vực, tiếp tục nỗ lực định hình một cấu trúc khu vực rộng mở, minh bạch, dựa trên luật lệ, đẩy mạnh hình thành và chia sẻ các chuẩn mực ứng xử, đề cao thượng tôn pháp luật. Thủ tướng nhắc lại Tài liệu quan điểm của ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP) và Tuyên bố Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN dịp 53 năm ASEAN, xác định đây là những cơ sở hữu ích để ASEAN thúc đẩy khu vực Đông Nam Á hòa bình, an ninh, trung lập và ổn định, tăng cường các giá trị hướng tới hòa bình trong khu vực phù hợp với luật pháp quốc tế.

Trao đổi về tình hình Biển Đông, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định lại quan điểm của Việt Nam, phù hợp với nhận thức chung của ASEAN về nỗ lực, quyết tâm xây dựng Biển Đông thành vùng biển hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và phát triển. Thủ tướng Chính phủ Việt Nam nhấn mạnh, mọi quốc gia cần thượng tôn pháp luật, coi UNCLOS 1982 là khuôn khổ cho mọi hoạt động trên biển, tự do hàng hải, hàng không, đẩy mạnh xây dựng lòng tin, kiềm chế, không có hành động làm phức tạp tình hình, không quân sự hóa; giải quyết hòa bình các tranh chấp, khác biệt trên cơ sở luật pháp quốc tế. Trên tinh thần đó, việc các bên thực hiện nghiêm túc, đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982 có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

Kết thúc Hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN đã thông qua một số văn kiện quan trọng là đề xuất của nước Chủ tịch Việt Nam và được các nước ASEAN, các đối tác ủng hộ, như Tuyên bố Hà Nội về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025, Tuyên bố Hà Nội về Tăng cường công tác xã hội hướng đến một Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng.

Tái khẳng định lập trường Biển Đông của ASEAN

Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN - Trung Quốc lần thứ 23, với sự tham dự của lãnh đạo cấp cao các nước ASEAN, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường và Tổng Thư ký ASEAN, phát biểu khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, quan hệ đối tác chiến lược và hợp tác toàn diện ASEAN - Trung Quốc là một trong những quan hệ đối tác năng động và thực chất nhất của ASEAN. Trung Quốc và ASEAN đều là đối tác thương mại hàng đầu của nhau. Trên nền tảng của ba thập kỷ nỗ lực và đóng góp của cả hai bên, quan hệ đối thoại và hợp tác giữa ASEAN và Trung Quốc không ngừng được thúc đẩy và mở rộng trên nhiều lĩnh vực, đem lại những lợi ích thiết thực cho cả hai bên. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, Trung Quốc là đối tác đầu tiên trao đổi và phối hợp với ASEAN về hợp tác ứng phó COVID-19, cùng ASEAN triển khai nhiều hoạt động cụ thể, thiết thực về chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, hỗ trợ nâng cao năng lực y tế dự phòng trong phòng, chống COVID-19. Mặc dù bị thách thức bởi đại dịch, các hoạt động hợp tác ASEAN - Trung Quốc vẫn được tiến hành theo kế hoạch dưới hình thức linh hoạt; trao đổi thương mại giữa các nước ASEAN và Trung Quốc tiếp tục được duy trì ổn định.  

Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường khẳng định ASEAN là ưu tiên cao trong chính sách láng giềng của Trung Quốc. Trung Quốc tiếp tục hỗ trợ ASEAN xây dựng cộng đồng, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực, phối hợp chặt chẽ với ASEAN nâng cao năng lực dự phòng ứng phó dịch bệnh, đồng thời nỗ lực giảm thiểu tác động về kinh tế - xã hội của dịch bệnh, hỗ trợ phục hồi và phát triển bền vững. Trung Quốc khẳng định phối hợp chặt chẽ với ASEAN trong nỗ lực nghiên cứu và sản xuất vaccine phòng ngừa COVID-19 và thuốc điều trị, sẽ xem xét tích cực hỗ trợ người dân các nước ASEAN được tiếp cận rộng rãi với vắc-xin.

Về định hướng hợp tác thời gian tới, hai bên nhấn mạnh cần tiếp tục hợp tác ứng phó hiệu quả dịch COVID-19 và triển khai các nỗ lực phục hồi kinh tế sau đại dịch. Hai bên nhất trí triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động giai đoạn tiếp theo 2021 - 2025 vừa được thông qua, nhất trí năm 2021 là năm Phát triển bền vững ASEAN - Trung Quốc, đẩy mạnh liên kết thương mại, bảo đảm duy trì chuỗi cung ứng khu vực, triển khai hiệu quả Hiệp định thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc, thúc đẩy tự do hóa thương mại, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, bảo đảm an ninh mạng, phát triển kinh tế số… Trung Quốc khẳng định sẽ khuyến khích nhập khẩu các mặt hàng nông sản từ ASEAN, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư Trung Quốc tăng cường đầu tư vào ASEAN cũng như các doanh nghiệp ASEAN sang đầu tư, kinh doanh tại Trung Quốc.

Các nước ASEAN hoan nghênh Trung Quốc cam kết hỗ trợ 1 triệu USD cho Quỹ ASEAN Ứng phó COVID-19 cũng như hỗ trợ các quốc gia thành viên nâng cao năng lực dự phòng ứng phó dịch bệnh. ASEAN đề nghị Trung Quốc tiếp tục ủng hộ các sáng kiến phòng, chống dịch bệnh của ASEAN, trong đó có Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp của ASEAN, cùng với nỗ lực khắc phục hậu quả dịch bệnh và thúc đẩy phục hồi thông qua Khung Phục hồi Tổng thể ASEAN, vừa được công bố tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37.

Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, các lãnh đạo hai bên chia sẻ tầm quan trọng của xây dựng Biển Đông thành vùng biển hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác. Lập trường nguyên tắc của ASEAN về đề cao thượng tôn pháp luật, tăng cường đối thoại, xây dựng lòng tin, kiềm chế, không có hành động làm phức tạp tình hình, giải quyết hòa bình các tranh chấp, khác biệt trên cơ sở luật pháp quốc tế và Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982) được khẳng định nhất quán.

Hướng tới năm 2021 kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ và cùng nhau vượt qua khó khăn, thử thách hiện nay, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đề xuất hai bên tăng cường hợp tác đẩy lùi đại dịch COVID-19, khắc phục hậu quả dịch bệnh và thúc đẩy phục hồi toàn diện. Theo hướng đó, hai bên cần tích cực hỗ trợ các doanh nghiệp tận dụng các lợi thế từ khoa học - công nghệ và chuyển đổi số để phục hồi, bảo đảm ổn định chuỗi cung ứng và tăng cường kết nối, thúc đẩy phát triển bền vững, lấy con người làm trung tâm và không bỏ ai ở lại phía sau.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, là nước lớn và là nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới, vai trò và đóng góp tích cực, trách nhiệm của Trung Quốc đối với hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực và toàn cầu luôn được đánh giá cao. Thủ tướng hoan nghênh Trung Quốc ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN và đóng góp tích cực cho các nỗ lực thúc đẩy đối thoại, hợp tác, xây dựng lòng tin thông qua các khuôn khổ do ASEAN chủ trì và dẫn dắt ở khu vực.

Về tình hình Biển Đông, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định lại lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông như đã nêu rõ tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-36 được tổ chức vào tháng 6-2020 và Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-53, tổ chức tháng 9-2020, cũng như tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37 dịp này. Thủ tướng nhấn mạnh hai bên cần tiếp tục nỗ lực thực hiện đầy đủ, nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và nỗ lực xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế UNCLOS 1982.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc bày tỏ tin tưởng sự tin cậy và hiểu biết lẫn nhau, hữu nghị và hợp tác được tạo dựng trong 3 thập kỷ qua giữa ASEAN và Trung Quốc sẽ tiếp tục được thúc đẩy, đóng góp cho ổn định và phát triển của khu vực.

Nhật Bản luôn là đối tác tin cậy của ASEAN

Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN - Nhật Bản lần thứ 23 với sự tham dự Hội nghị của Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide, lãnh đạo các nước ASEAN và Tổng Thư ký ASEAN Lim Jock Hoi, phát biểu khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định Nhật Bản luôn là đối tác tin cậy của ASEAN, đóng góp tích cực cho đối thoại, hợp tác vì hòa bình, ổn định và thịnh vượng tại khu vực.

Vinh dự đảm nhận vai trò điều phối quan hệ ASEAN - Nhật Bản nhiệm kỳ 2018 - 2021, Việt Nam khẳng định sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Nhật Bản và các nước ASEAN khác để mở rộng, làm sâu sắc hơn nữa Quan hệ đối tác chiến lược, hợp tác toàn diện giữa hai bên, phát huy nền tảng "mối quan hệ đối tác từ trái tim đến trái tim". Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc hoan nghênh Nhật Bản ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN, tích cực tham gia đóng góp vào các khuôn khổ đối thoại, hợp tác khu vực do ASEAN chủ trì. Thủ tướng ghi nhận Nhật Bản tiếp tục là đối tác kinh tế hàng đầu, đối tác thương mại lớn thứ 4 và là nhà đầu tư lớn thứ 2 của ASEAN. ASEAN đã trở thành điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và doanh nghiệp Nhật Bản có nhu cầu đa dạng hóa thị trường cũng như điểm đến đầu tư trong xu thế chuyển dịch các chuỗi cung ứng tại khu vực.

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide đánh giá cao quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Nhật Bản; khẳng định ủng hộ đoàn kết ASEAN và coi trọng vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực. Thủ tướng Nhật Bản cũng đánh giá cao các nỗ lực của ASEAN trên tinh thần gắn kết và chủ động thích ứng, trong ứng phó dịch bệnh ngay từ khi mới bùng phát, đồng thời khẳng định tiếp tục hỗ trợ ASEAN kiểm soát, ngăn ngừa sự lây lan dịch bệnh, thúc đẩy phục hồi. Thủ tướng Nhật Bản công bố chương trình đơn giản hóa thủ tục nhập cảnh cho khách nước ngoài tới nước này, hỗ trợ đào tạo 1.000 thực tập sinh trong vòng 3 năm cũng như thúc đẩy đào tạo nguồn nhân lực có tay nghề cho các nước trong khu vực.

Các lãnh đạo ASEAN, Nhật Bản ghi nhận những kết quả tích cực trong triển khai Kế hoạch hành động 2018 - 2022, thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn Quan hệ Hữu nghị và Hợp tác ASEAN - Nhật Bản, với 95% các dòng hành động đã và đang được triển khai. Các nước ASEAN hoan nghênh các sáng kiến, đề xuất hợp tác thiết thực của Nhật Bản tại Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN+3 về COVID-19 tháng 4-2020. ASEAN đánh giá cao Nhật Bản cam kết đóng góp 1 triệu USD cho Quỹ ASEAN ứng phó COVID-19 và đặc biệt, hỗ trợ 50 triệu USD thành lập Trung tâm ASEAN ứng phó các tình huống y tế công cộng khẩn cấp và dịch bệnh mới nổi.

Trong thời gian tới, hai bên nhất trí tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong kiểm soát và đẩy lùi nguy cơ COVID-19, khắc phục các tác động tiêu cực của dịch bệnh, từng bước phục hồi và ổn định đời sống kinh tế - xã hội, duy trì chuỗi sản xuất - cung ứng khu vực… Hai bên khẳng định triển khai hiệu quả Nghị định thư thứ nhất sửa đổi Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện ASEAN - Nhật Bản có hiệu lực từ tháng 8-2020, tiếp thêm động lực mới tăng cường trao đổi thương mại và đầu tư hai bên. ASEAN khẳng định luôn là thị trường rộng mở đối với các nhà đầu tư và doanh nghiệp quốc tế, trong đó có Nhật Bản.

Tại Hội nghị, hai bên nhất trí thông qua Tuyên bố về Hợp tác ASEAN - Nhật Bản về quan điểm chung của ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP); khẳng định sẵn sàng phối hợp triển khai Tuyên bố này, thúc đẩy hợp tác cụ thể trên các lĩnh vực hợp tác ưu tiên cùng quan tâm, phù hợp với các mục tiêu và nguyên tắc của AOIP.

Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, các nhà lãnh đạo nhìn nhận còn những nguy cơ tiềm ẩn đe dọa hòa bình, an ninh và ổn định ở các khu vực trên thế giới, trong đó có vùng Biển Hoa Đông và Biển Đông. ASEAN và Nhật Bản nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại, xây dựng lòng tin, thượng tôn pháp luật, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế. Nhật Bản khẳng định ủng hộ lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông, kiềm chế, không có hành động làm phức tạp tình hình, không quân sự hóa, nỗ lực xây dựng Bộ quy tắc Bộ Quy tắc Ứng xử tại Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS 1982).   

Trong khuôn khổ Hội nghị, với sự chứng kiến của Thủ tướng Nhật Bản và các lãnh đạo ASEAN, trong vai trò nước Chủ tịch ASEAN 2020 và nước điều phối quan hệ ASEAN - Nhật Bản, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã công bố chính thức thành lập Trung tâm ASEAN ứng phó với các tình huống y tế công cộng khẩn cấp và dịch bệnh mới nổi (AC-PHEED) với sự hỗ trợ tích cực của Nhật Bản, góp phần nâng cao năng lực y tế, tăng cường khả năng điều phối quốc gia và khu vực, ứng phó với dịch bệnh trong tương lai. Thủ tướng Nhật Bản hoan nghênh việc thành lập Trung tâm và khẳng định sẽ tiếp tục hỗ trợ ASEAN đưa Trung tâm sớm đi vào vận hành ổn định, bền vững.

Đưa quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Hàn Quốc phát triển thực chất

Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN - Hàn Quốc lần thứ 21, với sự tham dự của lãnh đạo các nước ASEAN và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in, phát biểu khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, trên nền tảng kết quả tốt đẹp của Hội nghị Cấp cao kỷ niệm ASEAN - Hàn Quốc tháng 12-2019 tại Hàn Quốc, hai bên tiếp tục nỗ lực duy trì và thúc đẩy hợp tác, ứng phó hiệu quả với các thách thức nổi lên, trong đó có hệ lụy sâu rộng của đại dịch COVID-19. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, là đối tác kinh tế hàng đầu của nhau, chia sẻ nhu cầu về hợp tác và liên kết khu vực, ASEAN và Hàn Quốc cần tiếp tục đẩy mạnh phối hợp, nhất là thông qua các khuôn khổ do ASEAN dẫn dắt, đóng góp cho hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực.

Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đánh giá, tinh thần "Gắn kết và chủ động thích ứng" của ASEAN đã phát huy hiệu quả, tạo tiền đề cho nhiều thành công trong kiểm soát đại dịch COVID-19, bảo vệ sức khỏe của người dân. Tổng thống Hàn Quốc khẳng định sẵn sàng chung tay cùng ASEAN vượt qua khó khăn do dịch COVID-19 gây ra; công bố đóng góp 1 triệu USD cho Quỹ ASEAN ứng phó dịch COVID-19; hỗ trợ gói thiết bị, vật tư y tế 5 triệu USD giúp các nước ASEAN; ủng hộ ASEAN triển khai Khung phục hồi tổng thể và nỗ lực nối lại hợp tác thương mại, đầu tư thông qua tạo thuận lợi đi lại giữa ASEAN và Hàn Quốc. Tổng thống Moon Jae-in cũng cam kết đẩy mạnh triển khai "Chính sách hướng Nam mới" mở rộng với ưu tiên tăng cường và làm sâu sắc hơn nữa hợp tác với ASEAN.

Trao đổi về định hướng hợp tác thời gian tới, hai bên ủng hộ tiếp tục hợp tác chặt chẽ nhằm đẩy lùi dịch bệnh, trong đó chú trọng nghiên cứu phát triển vắc xin hiệu quả; bảo đảm người dân được tiếp cận đầy đủ và hợp lý; nâng cao năng lực hệ thống y tế công cộng khẩn cấp khu vực; nhất trí triển khai các Sáng kiến chung về Thúc đẩy kết nối kinh tế ASEAN-Hàn Quốc ứng phó với dịch COVID-19; đẩy mạnh hợp tác về kinh tế số, đổi mới sáng tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; phát triển các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa; hỗ trợ khởi nghiệp… nhằm tạo động lực kinh tế vững chắc vượt qua dịch bệnh. Hai bên nhất trí đẩy mạnh hợp tác phát triển đồng đều, ủng hộ các nỗ lực thu hẹp khoảng cách phát triển, xóa đói giảm nghèo, hợp tác phát triển tiểu vùng, trong đó có Mekong - Hàn Quốc; nâng cao năng lực ứng phó với các thách thức đang nổi lên như biến đổi khí hậu, quản lý thiên tai, bảo vệ môi trường, phát triển rừng bền vững và giảm thiểu rác thải nhựa… 

Các nhà lãnh đạo hai bên đã trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực cùng quan tâm như tình hình bán đảo Triều Tiên, Biển Đông…; cùng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm hòa bình, an ninh, ổn định, tự do hàng hải và hàng không trong khu vực, trong đó có Biển Đông, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế và Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS 1982).

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, ASEAN và Hàn Quốc có nhiều lợi thế để bổ trợ cho nhau, đó là sự gắn kết gần gũi giữa người dân, các điểm tương đồng về văn hóa, các giá trị chung về tư duy kinh tế mở và ủng hộ hợp tác đa phương. Trước những thách thức phức tạp mà khu vực và toàn cầu đang phải đối mặt, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, hai bên cần đẩy mạnh hơn nữa hợp tác và phối hợp hiệu quả trong nghiên cứu, phát triển vắc xin, tìm phương thức điều trị dịch bệnh, nghiên cứu triển khai các hình thức linh hoạt, hỗ trợ duy trì ổn định các luồng trao đổi thương mại - đầu tư giữa hai bên, thúc đẩy hợp tác về phát triển xanh, bền vững.

Với việc chính thức nâng cấp Hợp tác tiểu vùng Mekong-Hàn Quốc lên Cấp cao vào năm 2019, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc trông đợi Hàn Quốc sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ và hỗ trợ các nỗ lực thúc đẩy phát triển bền vững ở các tiểu vùng ASEAN, trong đó có tiểu vùng Mekong; gắn kết các nỗ lực phát triển tiểu vùng với chiến lược phát triển chung của Cộng đồng ASEAN.   

Trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh tầm quan trọng đối với việc thực hiện nghiêm túc các Nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc cũng như các thỏa thuận đạt được giữa các bên vì một Bán đảo Triều Tiên hòa bình, ổn định và phi hạt nhân hóa. Nhằm duy trì hòa bình, an ninh, ổn định trên Biển Đông, Thủ tướng kêu gọi các bên liên quan cần kiềm chế, không có hành động làm phức tạp tình hình, gia tăng căng thẳng, làm xói mòn lòng tin và gây bất ổn. Mọi tranh chấp, khác biệt cần được giải quyết hòa bình theo luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982, khuôn khổ pháp lý cho mọi hoạt động trên biển. Các bên cần nỗ lực thực hiện nghiêm túc, đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu quả, thực chất, phù hợp luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định là nước điều phối quan hệ ASEAN - Hàn Quốc giai đoạn 2021 - 2024, Việt Nam sẽ phối hợp chặt chẽ với Hàn Quốc và các nước ASEAN phát huy các nền tảng đã có, tiếp nối nỗ lực của Brunei - nước điều phối hiện nay, đưa quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Hàn Quốc ngày càng phát triển thực chất, cùng có lợi, đóng góp vào hòa bình, ổn định và hữu nghị, hợp tác ở khu vực.

ASEAN - Ấn Độ tái cam kết định hướng quan hệ trong thế kỷ XXI

Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN - Ấn Độ lần thứ 17 với sự tham dự của  lãnh đạo các nước ASEAN, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Tổng Thư ký ASEAN Lim Jock Hoi, lãnh đạo ASEAN và Ấn Độ tái cam kết định hướng quan hệ ASEAN - Ấn Độ trong thế kỷ XXI. Dựa trên các giá trị chung, giao thoa giữa các dân tộc và những mối liên hệ lâu đời, các nước khẳng định mối quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Ấn Độ có giá trị đặc biệt đối với hòa bình, ổn định, phát triển và phồn vinh trong khu vực Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương rộng lớn, giàu tiềm năng.

Lãnh đạo các nước ASEAN hoan nghênh việc Ấn Độ triển khai mạnh mẽ chính sách "hướng Đông" tập trung thúc đẩy quan hệ phong phú, đa dạng và sâu sắc với ASEAN. Lãnh đạo các nước cũng đánh giá cao việc Ấn Độ ủng hộ các nguyên tắc, giá trị nêu trong các văn kiện chung giữa ASEAN và Ấn Độ. Các nhà Lãnh đạo ASEAN bày tỏ mong muốn các mối quan hệ này sẽ ngày càng nở rộ, phát triển xứng với tiềm năng của hai bên.

Trao đổi về cuộc đấu tranh với đại dịch COVID-19, ASEAN mong muốn Ấn Độ sẽ chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ ASEAN phát triển vắc xin COVID-19. Lãnh đạo các nước ASEAN đều cho rằng, y tế và dược phẩm là hai thế mạnh của Ấn Độ, thông qua hợp tác và phối hợp trong hai lĩnh vực này, ASEAN và Ấn Độ có thể triển khai hiệu quả các nỗ lực đẩy lùi COVID-19, bảo vệ an toàn cho người dân. Lãnh đạo các nước ASEAN giới thiệu với Ấn Độ về những sáng kiến của ASEAN trong kiểm soát COVID-19; đồng thời bày tỏ mong muốn ASEAN và Ấn Độ sẽ hợp tác bảo đảm dòng chảy thương mại và đầu tư thông suốt, giảm thiểu tác động đứt gãy chuỗi cung ứng do dịch COVID-19 trên cơ sở các thỏa thuận giữa hai bên, trong đó có Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN - Ấn Độ (ATIGA).

Đánh giá cao những nỗ lực của ASEAN trong phát triển kinh tế, thương mại và đầu tư, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi khẳng định ASEAN luôn là một bộ phận quan trọng trong các chiến lược đối ngoại của Ấn Độ. Trên cơ sở đó, Thủ tướng Ấn Độ cho rằng, các khuôn khổ do ASEAN thành lập và dẫn dắt là những cơ sở vững chắc cho xây dựng lòng tin trong khu vực. Ấn Độ đánh giá cao quan điểm của ASEAN về hợp tác Ấn Độ dương - Thái Bình dương, sẵn sàng hợp tác cùng ASEAN thúc đẩy triển khai các ưu tiên nêu trong Tài liệu Quan điểm của ASEAN về Ấn Độ dương - Thái Bình dương (AOIP). Đồng thời, Thủ tướng Narendra Modi cũng nhắc tới các dự án trong khuôn khổ hợp tác Mê Kông - sông Hằng như dự án đường cao tốc Ấn Độ - Myanmar - Thái Lan, mở rộng sang Lào, Campuchia và Việt Nam… đang có những đóng góp quan trọng cho phát triển tiểu vùng tại ASEAN. Thủ tướng Modi cũng bày tỏ mong muốn các nước ASEAN sẽ tận dụng hiệu quả khoản tín dụng trị giá 1 tỷ USD Ấn Độ dành cho ASEAN để phát triển hạ tầng.

Về hợp tác kiểm soát dịch bệnh, Thủ tướng Ấn Độ công bố Chính phủ nước này sẽ đóng góp 1 triệu USD cho Quỹ phòng chống COVID-19 của ASEAN. Nhân dịp này, Thủ tướng Ấn Độ đánh giá cao những thành quả trong phòng, chống và kiểm soát dịch bệnh của ASEAN, khẳng định sẽ cùng ASEAN thúc đẩy hợp tác, hướng tới nghiên cứu và phát triển thành công vắc xin COVID-19 hiệu quả, giá cả phải chăng, phục vụ cho cộng đồng.

Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, hai bên cam kết sẽ tiếp tục triển khai hợp tác trong ứng phó với các thách thức truyền thống và phi truyền thống, nhất là trong chống khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia. Thủ tướng Modi cũng tái khẳng định quan điểm của Ấn Độ về nhiều vấn đề đang nổi lên trong khu vực và quốc tế. Theo đó, Thủ tướng Narendra Modi bày tỏ Ấn Độ sẵn sàng cùng các nước ASEAN hợp tác, phấn đấu vì khu vực Biển Đông hòa bình, ổn định an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không. Ấn Độ khẳng định sự ủng hộ đối với lập trường của ASEAN về Biển Đông, nhất là các nguyên tắc không sử dụng vũ lực và đe dọa sử dụng vũ lực trong giải quyết tranh chấp, không quân sự hóa, tôn trọng luật pháp quốc tế, Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982). Ấn Độ kêu gọi các bên thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), sớm hoàn tất Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) phù hợp với luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao vai trò của Ấn Độ trong thúc đẩy hợp tác vì hòa bình, ổn định, hợp tác trong khu vực; bày tỏ mong muốn Ấn Độ tham gia sâu rộng hơn trong các lĩnh vực hợp tác ASEAN, cùng các nước đấu tranh thắng lợi với đại dịch COVID-19 vì sự an toàn của người dân. Thủ tướng Chính phủ Việt Nam hoan nghênh Ấn Độ tích cực thúc đẩy hợp tác Mê Công - Sông Hằng, mong những dự án trong khuôn khổ này sẽ đóng góp thiết thực cho tiến trình thu hẹp khoảng cách trong ASEAN.

Về Biển Đông, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định rõ quan điểm của Việt Nam phù hợp với lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông đã được khẳng định tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 tháng 6-2020, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53 tháng 9-2020 cũng như tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 37 lần này, nhằm xây dựng Biển Đông thành vùng biển của hòa bình, ổn định và hợp tác. Kết thúc Hội nghị, Chủ tịch Hội nghị đã ra Tuyên bố Chủ tịch về kết quả Hội nghị Cấp cao ASEAN - Ấn Độ lần thứ 17.

Trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN 37, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cũng đã chủ trì Lế công bố Đánh giá giữa kỳ triển khai các Kế hoạch Tổng thể Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 và Kế hoạch Tổng thể Kết nối ASEAN 2025, Khung phục hồi Tổng thể ASEAN và thành lập Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp ASEAN.

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 37 và các hội nghị cấp cao liên quan là dịp để ASEAN đánh giá một cách tổng thể những kết quả hợp tác trong năm cả trong nội khối cũng như với các đối tác, đề ra định hướng ưu tiên cho giai đoạn tiếp theo. Đây cũng là dịp duy nhất trong năm, các nhà lãnh đạo ASEAN họp với lãnh đạo hầu hết các đối tác quan trọng của ASEAN. Tại Hội nghị lần này, dự kiến các nhà lãnh đạo sẽ thông qua, ghi nhận, công bố hơn 80 văn kiện. Đây là số lượng văn kiện nhiều nhất từ trước tới nay. Trong số hơn 80 văn kiện này, đáng chú ý có các văn kiện quan trọng là đề xuất của nước Chủ tịch Việt Nam và được các nước ASEAN và các Đối tác ủng hộ như Tuyên bố Hà Nội về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025; Tuyên bố Hà Nội về tăng cường công tác xã hội hướng đến một Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng; Tuyên bố của các nhà lãnh đạo ASEAN+3 về tăng cường năng lực tự cường kinh tế - tài chính trước các thách thức nổi lên.../.

Thùy Linh (tổng hợp)