Chiếc xe tăng T34 mang số hiệu 114 đã gắn liền với tên tuổi và sự kiện quan trọng trong lịch sử của Trung đoàn xe tăng 202 nói riêng và của Binh chủng Tăng - Thiết giáp nói chung.

Chúng tôi tìm gặp ông Đào Văn Bàn - người đã lái chiếc xe khi ông đến thăm gia đình con trai của ông đang sinh sống tại khu tập thể Bộ Tư lệnh Tăng - Thiết giáp (Cổ Nhuế 2, Bắc Từ liêm, thành phố Hà Nội) để nghe kể chuyện về chiếc xe tăng T34 mang số hiệu 114 đó.

Ông Đào Văn Bàn là Đại tá Quân đội nghỉ hưu hiện đang sinh sống tại Nhà số 10, ngõ 187 Trường Chinh, quận Hai Bà Trưng, thành phố Phủ Lý. Ông nguyên là chiến sĩ bộ binh thuộc Sư đoàn 325. Khi Đảng, Nhà nước, Quân đội ta có chủ trương tuyển chọn cán bộ, chiến sĩ đi đào tạo ở nước ngoài, ông được lựa chọn đi học trường Văn hóa Quân đội tại Kiến An (Hải Phòng), sau đó ông là một trong 202 đồng chí được gửi sang Trung Quốc để đào tạo về kỹ thuật xe tăng. Kết thúc khóa học, các học viên Việt Nam được sắp xếp, biên chế thành các kíp xe để nhận nhiệm vụ quan trọng: Nhận xe tăng do Liên Xô viện trợ và tham gia diễn tập hiệp đồng chiến đấu cùng Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc. Cuối tháng 8-1959, các lớp đào tạo học viên xe tăng Việt Nam đã tập trung tại Quế Lâm (Trung Quốc) để nhận gần 100 xe tăng T34 và pháo tự hành CY-76 do Liên Xô viện trợ. Ông Đào Huy Vũ - Đoàn trưởng đã công bố quyết định biên chế và bàn giao trang bị cho từng người, từng phân đội. Khi đó, xe tăng 114 được biên chế 3 thành viên: Ông Lê Xuân Kiểu - trưởng xe, ông Lê Cối - pháo thủ và ông Đào Văn Bàn - lái xe.

Sau khi ổn định biên chế tổ chức, ngày 05-10-1959, tại Quế Lâm, Trung Quốc, Trung đoàn xe tăng 202 - Trung đoàn xe tăng đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam được thành lập (theo Nghị định số 449/NĐ, ngày 05-10-1959 do Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ký). Đây là sự kiện có ý nghĩa lịch sử đánh dấu bước phát triển tất yếu của Quân đội ta trên con đường tiến lên chính quy, hiện đại và ngày 05-10 trở thành ngày truyền thống của bộ đội Tăng - Thiết giáp. Ngay sau đó, kíp xe tăng 114 vinh dự được tham gia diễn tập thực binh bắn đạn thật cùng với Sư đoàn Bộ Binh La Thịnh Giáo của Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc và đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Sau diễn tập, Trung đoàn 202 tiếp tục huấn luyện, chăm sóc, bảo quản, bảo dưỡng xe chờ ngày về Việt Nam.

Đúng 17 giờ ngày 13-7-1960, chuyến tàu chở xe tăng đầu tiên xuất phát từ Quế Lâm, Trung Quốc đã dừng bánh an toàn tại ga Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc), xe tăng 114 dưới bàn tay điều khiển của Trung sĩ Đào Văn Bàn và sự chỉ huy của Đại đội phó kỹ thuật Hà Văn Đa đã đặt vết xích đầu tiên lên mảnh đất thiêng liêng của Tổ Quốc, đánh dấu một mốc son trong lịch sử của bộ đội Tăng - Thiết giáp Việt Nam. Từ đó, trong điều kiện đất nước còn khó khăn, được Quân đội giao cho sử dụng những chiếc xe tăng đó, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 202 luôn ý thức cao trong việc thực hiện nhiệm vụ. Với khẩu hiệu “xe chưa sạch, người chưa nghỉ”, kíp xe 114 cùng các kíp xe khác trong Trung đoàn thực hiện tốt nhiệm vụ bảo quản, bảo dưỡng xe chuẩn bị cho huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu. Kíp xe 114 vinh dự được giao nhiệm vụ trực tiếp tham gia đào tạo những kíp lái xe tăng đầu tiên của Binh chủng Tăng - Thiết giáp và các khóa học tiếp theo. Đầu năm 1961, sau khi hoàn thành nhiệm vụ huấn luyện, kíp xe 114 được biên chế vào Đại đội để thực hiện nhiệm vụ khác. Sau khi bàn giao lại cho Trung đoàn xe 114 được vinh dự trở thành “chiếc xe của Chính ủy” với 5 thành viên kíp xe, trong đó có đồng chí Đặng Quang Long - Chính ủy Trung đoàn. Từ đó, sau hàng chục năm tham gia huấn luyện, chiến đấu kíp xe 114 luôn luôn là một trong những xe dẫn dầu đơn vị trong tất cả các mặt công tác...

Trải qua 55 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Binh chủng Tăng - Thiết giáp ngày càng phát triển lớn mạnh, được trang bị nhiều chủng loại xe tăng hiện đại hơn, nhưng cán bộ, chiến sĩ trong Binh chủng Tăng - Thiết giáp không thể quên được hình ảnh chiếc xe tăng T34 mang số hiệu 114 in những vết xích đầu tiên trên đất nước Việt Nam và chiếc xe đó đã trở thành một trong những hiện vật tiêu biểu trong quá trình xây dựng, trưởng thành của Binh chủng Tăng - Thiết giáp./.