Nguy cơ bùng nổ chiến tranh ở Sudan

Trong khi Trung Quốc kêu gọi Sudan và Nam Sudan kiềm chế thì Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki Moon đã lên án những cuộc không kích của Sudan vào Nam Sudan và yêu cầu các bên liên quan chấm dứt ngay xung đột bạo lực vũ trang ở khu vực biên giới hai nước. Theo người phát ngôn của Tổng Thư ký Liên hợp quốc, ông Ban Ki Moon đã yêu cầu Chính phủ Sudan chấm dứt ngay chiến sự. EU cũng lên án cuộc xung đột và yêu cầu cả hai bên liên quan chấm dứt bạo lực cũng như rút quân đội về lãnh thổ của mình. Liên minh châu Phi cũng đã lên tiếng yêu cầu cả hai phía thể hiện thiện chí và tuân thủ những thỏa thuận đã được ký kết.

Mối bất hòa giữa Sudan và Nam Sudan gốc rễ từ thế kỷ XIX. Thời ấy, những lái buôn nô lệ ở miền bắc bắt người dân ở miền nam Sudan làm nô lệ, gây ra hận thù giữa các cộng đồng sắc tộc và tôn giáo ở Sudan. Năm 1956, Sudan được độc lập, thoát khỏi sự đô hộ của thực dân Anh. Tuy nhiên, người dân ở Nam Sudan gần như không có đại diện trong mọi cấp chính quyền nhà nước ở Sudan. Giữa hai miền bùng nổ và kéo dài dai dẳng xung đột vũ trang, leo thang mức độ thành nội chiến cho tới tận năm 1972.

Năm 1983, nội chiến lại tái phát và lần này kéo dài tới năm 2005. Năm 2005, hai miền đạt được thỏa thuận hoà bình, trong đó có điều khoản tiến hành trưng cầu dân ý ở miền nam Sudan về trở thành quốc gia độc lập hay tiếp tục trong khuôn khổ thể chế nhà nước Sudan. Trong cuộc trưng cầu dân ý đó, đại đa số người dân ở miền nam Sudan muốn tách khỏi Sudan và Nam Sudan trở thành quốc gia độc lập từ ngày 1-7-2011. Tuy nhiên, vấn đề phân định biên giới ở một số khu vực vẫn chưa được giải quyết ổn thỏa.

Thu lợi từ dầu lửa là nguyên nhân chính của cuộc xung đột này. Sudan là quốc gia ở châu Phi có nguồn dự trữ dầu lửa lớn. Sau khi tách rẽ hai miền, Sudan chỉ còn một phần tư và Nam Sudan sơ hữu ba phần tư. Nhưng để xuất khẩu được dầu lửa sau khi khai thác thì Nam Sudan lại phụ thuộc vào tuyến đường ống dẫn dầu đi qua lãnh thổ Sudan.

Đầu tháng 4 vừa qua, quân đội Nam Sudan đã tiến vào khu vực Heglig là khu vực có dầu lửa mà hai bên tranh chấp. Năm 2009, tòa án quốc tế ở La Haay đã phán xử khu vực này thuộc Sudan. Xung đột vũ trang giữa hai bên ở khu vực này cho tới nay đã làm cho hàng ngàn binh lính ở cả hai phía bị thiệt mạng. Dưới áp lực quốc tế, quân đội Nam Sudan sau đó đã rút khỏi khu vực này nhưng Nam Sudan vẫn coi nó thuộc phạm vi lãnh thổ của Nam Sudan.

Những lợi ích kinh tế thiết thực và to lớn từ nguồn dầu lửa đã làm hai phía không những không khoan nhượng với nhau mà còn sẵn sàng leo thang căng thẳng và đối đầu vũ trang, đẩy nguy cơ bùng phát chiến tranh giữa hai nước ngày càng gia tăng./.