Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, xây dựng nông thôn tỉnh Hải Dương

Nguyễn Trọng Thừa Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Hải Dương
20:07, ngày 06-02-2012
TCCS - Giai đoạn 2006 - 2010, kinh tế tỉnh Hải Dương đạt mức tăng trưởng hằng năm 9,3%, cao hơn mức bình quân chung của cả nước. Giá trị ở khu vực nông, lâm nghiệp, thủy sản tăng 1,9%/năm; công nghiệp - xây dựng tăng 11,5%/năm, dịch vụ tăng 10,1%/năm. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn thay đổi theo hướng tích cực, tạo ra giá trị kinh tế cao. Hiệu quả sử dụng đất đai, nguồn lao động tốt hơn. Sự chuyển dịch cơ cấu trong nội bộ ngành nông nghiệp theo hướng giảm tỷ trọng trồng trọt, tăng tỷ trọng chăn nuôi và thủy sản và phát triển mở rộng "đa ngành, đa nghề"... 

Kết quả ấy đã chứng minh thành tựu đạt được trong quá trình thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) nông nghiệp, nông thôn Hải Dương những năm gần đây. Tuy nhiên, nếu phân tích kỹ những kết quả đã đạt được nhằm phát triển bền vững thì tỉnh Hải Dương cần khắc phục những hạn chế trong nội bộ nền kinh tế, triển khai những biện pháp cơ bản có tính đột phá để xây dựng và định hình rõ rệt hơn cơ cấu kinh tế, xây dựng nông thôn theo Nghị quyết Đại hội XI  của Đảng về định hướng phát triển toàn diện và bền vững nền kinh tế. Cấp bách là, tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp tái  cấu trúc các ngành kinh tế và chuyển dịch cơ cấu hợp lý kinh tế, bảo đảm thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới với "19 tiêu chí" theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Chú trọng làm tốt công tác quy hoạch tổng thể, tạo điều kiện thuận lợi thu hút các doanh nghiệp đầu tư phát triển nông nghiệp và nông thôn.
Trước hết là vấn đề nhận thức. Thói quen của nền sản xuất nhỏ, lạc hậu, của cơ chế quan liêu, bao cấp, thiếu tự chủ, độc lập và sáng tạo trong tổ chức vận hành nền kinh tế đang nặng nề. Không ít cấp ủy, chính quyền cơ sở còn chỉ đạo, điều hành sản xuất như tổ chức một phong trào, hoặc chỉ dừng ở mức độ xây dựng mô hình... Do đó, chưa có những hành động cụ thể, thiết thực để thay đổi và biến đổi lượng/chất trong cơ cấu kinh tế nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập để tạo ra cái mới, có tính đột phá.

Muốn giải quyết vấn đề đó, cần thay đổi cách nghĩ, cách làm dựa vào cơ chế, chính sách phù hợp, xây dựng các mô hình kinh tế phù hợp với từng vùng, từng lĩnh vực và từng địa phương. Hải Dương xác định: Nông nghiệp làm nền tảng, công nghiệp và dịch vụ hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn. Cơ cấu kinh tế phải chuyển dịch mạnh theo hướng tăng năng lực cạnh tranh và có khả năng thích ứng linh hoạt với sự biến đổi mau lẹ của thị trường. Đó là yêu cầu hàng đầu, quyết định cho sự phát triển. Phải nâng cấp công nghệ thông qua việc chuyển giao, ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật mới nhất, bảo đảm sự phát triển bền vững. Chú trọng chất lượng tăng trưởng và tạo ra sự hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển văn hóa, bảo vệ, cải thiện môi trường sống với bảo đảm an sinh xã hội của các tầng lớp dân cư. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là nhằm thay đổi cơ bản cơ cấu nông nghiệp và phi nông nghiệp, tạo sức hút lao động, nhất là người lao động qua đào tạo để họ có nhiều cơ hội hơn trong tìm kiếm việc làm với mức thu nhập cao, từ đó nâng cao mức sống đại đa số người dân. Đẩy mạnh phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn cũng đồng nghĩa với việc tập trung hướng sản xuất vào việc tạo ra những nhóm sản phẩm hàng hóa theo quy mô lớn, công nghệ sạch, đạt chất lượng, hiệu quả và giá trị cao, gắn với chương trình mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Phát triển công nghiệp trong nông nghiệp, nông thôn nhanh và bền vững, nâng cao sức cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu hội nhập. Khai thác tốt tiềm năng, tạo bước đột phá trong kinhtế dịch vụ để tăng nhanh tỷ trọng trong cơ cấu tổng thể của nền kinh tế. Huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực để phát triển.

 Để thực hiện chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng bền vững, Hải Dương coi trọng sự gắn kết chặt chẽ và hiệu quả giữa sản xuất nông sản nguyên liệu và công nghiệp chế biến sâu, phát triển chăn nuôi theo hướng công nghiệp quy mô lớn và mở rộng dịch vụ nông thôn.
Các năm 2011 - 2015 được xác định là giai đoạn trọng điểm để chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và phát triển nông thôn của Hải Dương. Tỉnh đã và đang tích cực rà soát, điều chỉnh và bổ sung quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội tương thích với thực tiễn địa phương và các yêu cầu đặt ra của nền kinh tế thị trường. Tập trung lập quy hoạch tổng thể từng ngành, từng lĩnh vực trọng yếu có vị trí then chốt với vai trò là “chìa khoá” và là động lực của nền kinh tế. Phát huy lợi thế so sánh, chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế, tạo ra sản phẩm mũi nhọn, gắn với thị trường và tạo sức cạnh tranh. Thúc đẩy phát triển các tiểu vùng, trong đó ưu tiên đầu tư kết cấu hạ tầng, thu hút đầu tư phát triển tiểu vùng phía Nam tỉnh. Để thực hiện chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn  theo hướng bền vững, Hải Dương coi trọng sự gắn kết chặt chẽ và hiệu quả giữa sản xuất nông sản nguyên liệu và công nghiệp chế biến, phát triển chăn 
nuôi theo hướng công nghiệp quy mô lớn và mở rộng dịch vụ nông thôn.

Trong các giải pháp đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trong giai đoạn mới, tỉnh đặt ra một cách cụ thể về sự lựa chọn việc  “nuôi con gì, trồng cây gì” cho từng vùng, từng địa phương theo tư duy mới, khoa học và cụ thể. Người dân trực tiếp tham gia xây dựng kế hoạch và quy hoạch lựa chọn các nhóm cây, con xác định ở ngay trên mảnh đất quê hương của họ. Tỉnh chú trọng làm tốt quy hoạch và thúc đẩy hình thành các vùng sản xuất hàng hóa chuyên canh; phát huy sự chủ động tổ chức sản xuất của nông hộ, trang trại nhằm đạt quy mô hàng hóa lớn, trong đó ưu tiên loại cây trồng, vật nuôi cho sản phẩm hàng hóa chiếm tỷ trọng ưu thế. Điểm đáng chú ý là chọn cây, con chủ lực (phát triển cả hai hình thức: đại điền và tiểu điền) cho các vùng chuyên canh nhằm tận dụng tối đa thế mạnh của từng vùng. Mặt khác, xác định quỹ đất để quy hoạch và phát triển các vùng cây nguyên liệu, cây công nghiệp tập trung; mở rộng diện tích nuôi cá nước ngọt và các trang trại chăn nuôi, chú trọng nghiên cứu và triển khai bộ giống mới...

Đẩy mạnh sự liên kết chặt giữa 4 nhà: nhà quản lý (Nhà nước) - nhà khoa học - nhà nông và nhà doanh nghiệp. Tỉnh chú trọng khâu định hướng hỗ trợ thông tin về thị trường, về các quy trình, quy chuẩn công nghệ sạch, thực hiện vệ sinh an toàn thực phẩm; xây dựng và dự báo khả năng liên kết giải quyết đầu ra cho sản phẩm... - những yếu tố sống còn cho phát triển bền vững của nông nghiệp. Đồng thời, chú trọng xây dựng thương hiệu nông sản trước những đòi hỏi khắt khe của thị trường. Vì lẽ, thời gian qua, những mặt hàng nông sản của Hải Dương chưa đủ sức cạnh tranh, bởi lối sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, theo thủ công vẫn là chính... Do đó, tỉnh tiếp tục đổi mới quy hoạch cả trước mắt lẫn lâu dài, cả về quy mô sản xuất lẫn chất lượng sản phẩm. Mục tiêu đặt ra là, phải tạo dựng được thương hiệu nông phẩm hàng hóa.

Trong quy hoạch phát triển công nghiệp nông thôn, Hải Dương coi trọng phát triển mạnh các làng nghề truyền thống, các ngành công ngiệp, tiểu thủ công nghiệp, như: dệt may, thêu, mây tre đan, chế biến nông, lâm, thủy sản...có thể thu hút lực lượng lao động nông thôn.
Trong quy hoạch phát triển công nghiệp nông thôn, Hải Dương coi trọng phát triển mạnh các làng nghề truyền thống, các ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, như: dệt may thêu, mây tre đan, chế biến nông, lâm, thủy sản… có thể thu hút  lực lượng lao động nông thôn. Hải Dương có tiềm lực về các cụm công nghiệp làng nghề cổ truyền, công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản nhưng chưa được tận dụng. Vì vậy, cần tiếp tục ưu tiên mở rộng các làng nghề truyền thống, tiếp thu nghề mới để tạo ra lợi thế và sức cạnh tranh. Khai thác các nguồn vốn và nâng cao hiệu quả đầu tư là một trong những nhân tố hàng đầu để chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nông thôn. Tăng tỷ lệ vốn đầu tư từ ngân sách cho nông nghiệp, nông thôn một cách phù hợp với yêu cầu phát triển. Khai thác nguồn vốn trong khu vực kinh tế tư nhân và thu hút các nguồn vốn từ bên ngoài. Nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, phát triển lao động có tay nghề trong nông nghiệp, nông thôn. Xây dựng các chính sách hỗ trợ đào tạo như đào tạo nghề cho thanh niên, khuyến học, tín dụng đào tạo. Đào tạo nâng cao trình độ cho cán bộ cơ sở thôn, xã. Tạo mọi điều kiện để thu hút nhân tài về làm việc ở nông thôn. Coi trọng đầu tư cho hoạt động nghiên cứu, chuyển giao các tiến bộ khoa học - công nghệ đến cơ sở sản xuất và hộ nông dân trong lĩnh vực nông nghiệp ở địa bàn nông thôn.

Hỗ trợ đầu tư cho các doanh nghiệp trên địa bàn triển khai các dự án khoa học - công nghệ để cải tiến và đổi mới công nghệ, tạo ra sản phẩm mới hoặc nâng cao chất lượng, hạ giá thành sản phẩm, mở rộng thị trường, nâng cao khả năng cạnh tranh; nâng cao hiệu quả sử dụng để tiết kiệm năng lượng, áp dụng năng lượng mới... phục vụ nông nghiệp, nông thôn. Xây dựng đồng bộ kết cấu hạ tầng kỹ thuật, kinh tế - xã hội nông thôn theo hướng hiện đại, bao gồm giao thông, thủy lợi, cấp nước sạch, thoát nước, điện, viễn thông, giáo dục, bệnh viện, trạm y tế ở nông thôn. Xây dựng hệ thống cửa hàng, chợ nông thôn, chợ đầu mối./.