Từ sự phát triển nhận thức, tổng kết lý luận và thực tiễn qua các cuộc đấu tranh giành độc lập, thống nhất, bảo vệ Tổ quốc và qua hơn 30 năm thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, Đảng ta tiếp tục khẳng định chủ trương xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Theo đó, hiện nay, cùng với một số lực lượng trong Quân đội, Quân chủng Phòng không - Không quân (PK-KQ) đã được ưu tiên tập trung xây dựng tiến thẳng lên hiện đại nhằm đáp ứng vai trò là lực lượng nòng cốt trên mặt trận đối không trong chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc.

Trải qua hơn nửa thế kỷ xây dựng, chiến đấu, trưởng thành và phát triển, Quân chủng PK-KQ thường xuyên quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về chiến tranh nhân dân, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, kế thừa và phát huy bản chất cách mạng, truyền thống vẻ vang của dân tộc và Quân đội, vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ, luôn hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Những bài học kinh nghiệm quý cả về lý luận và thực tiễn trong suốt quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành và phát triển đã và đang được Quân chủng PK-KQ kế thừa và phát huy có hiệu quả trong tình hình mới.

Ngày nay, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có nhiều diễn biến phức tạp, nhanh chóng, khó lường, nhưng hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn. Khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có Đông Nam Á là nơi diễn ra cạnh tranh chiến lược quyết liệt giữa một số nước lớn với nhiều nhân tố gây bất ổn định. Tranh chấp lãnh thổ, chủ quyền biển, đảo trong khu vực và trên Biển Đông tiếp tục diễn ra gay gắt, phức tạp. Văn kiện Đại hội XII của Đảng đã chỉ rõ: “Tình hình chính trị - an ninh thế giới thay đổi nhanh chóng, diễn biến rất phức tạp, khó lường; tình trạng xâm phạm chủ quyền quốc gia, tranh chấp lãnh thổ và tài nguyên, xung đột sắc tộc, tôn giáo, can thiệp lật đổ, khủng bố, chiến tranh cục bộ, chiến tranh mạng,... tiếp tục diễn ra gay gắt ở nhiều khu vực”(1).

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới, Quân chủng PK-KQ tập trung đẩy mạnh xây dựng Quân chủng theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”, có chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu cao, đủ sức hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ. Việc kết hợp những vấn đề cơ bản về lý luận với thực tiễn trong xây dựng Quân chủng PK-KQ trong tình hình mới là vấn đề cấp bách đang đặt ra. Các thành tố cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại là một thể thống nhất biện chứng, là tiền đề, điều kiện của nhau, trong đó yếu tố tinh nhuệ, hiện đại là những nội dung rất quan trọng. Tinh nhuệ, hiện đại cũng là xu thế khách quan, là đòi hỏi tất yếu và cấp thiết trong quá trình xây dựng Quân chủng PK-KQ hiện nay.

Trong xây dựng Quân chủng PK-KQ tinh nhuệ, trước hết và quan trọng hàng đầu là xây dựng Quân chủng tinh nhuệ về chính trị. Nếu xảy ra chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, bộ đội PK-KQ là một trong những lực lượng phải đương đầu trực tiếp ngay từ đầu và trong suốt quá trình chiến tranh với địch, nên yếu tố chính trị - tinh thần, cốt lõi là ý chí, bản lĩnh chiến đấu lại càng quan trọng.

Để thực hiện tốt việc xây dựng Quân chủng PK-KQ tinh nhuệ về chính trị, cần thường xuyên quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc của Đảng; tiếp tục quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm túc các nghị quyết của Đảng, nhất là Nghị quyết Đại hội XII, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”; Chương trình hành động của Quân ủy Trung ương và của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng PK-KQ về thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng. Đồng thời, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng các mặt hoạt động của công tác đảng, công tác chính trị trong Quân chủng. Theo đó, thường xuyên đổi mới và nâng cao chất lượng học tập, giáo dục chính trị, tư tưởng, làm cho cán bộ, chiến sĩ nhận thức rõ đặc trưng của nền quốc phòng toàn dân, toàn diện, mang tính chính nghĩa, hòa bình, tự vệ của chúng ta. Đặc biệt, cần quán triệt sâu sắc chủ trương nhất quán của Đảng, Nhà nước ta là tăng cường tiềm lực, sức mạnh quốc phòng để bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, góp phần vào việc giữ vững hòa bình, ổn định trong khu vực; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế; kiên trì giải quyết mọi bất đồng, tranh chấp chủ quyền, lãnh thổ với các quốc gia bằng giải pháp hòa bình trên cơ sở Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế; ngăn ngừa, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, xung đột vũ trang, tạo môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng, phát triển đất nước; đồng thời, sẵn sàng đối phó thắng lợi với mọi tình huống, kể cả chiến tranh xâm lược bằng vũ khí công nghệ cao... Bảo đảm cho cán bộ, chiến sĩ trong toàn Quân chủng có bản lĩnh chính trị vững vàng, luôn sẵn sàng nhận và hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao.

Tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”, gắn với đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị và Chỉ thị số 87-CT/QUTW của Quân ủy Trung ương về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh bộ đội Cụ Hồ”, giữ vững và phát huy phẩm chất “Người chiến sĩ Phòng không - Không quân ưu tú”. Thực hiện tốt việc ngăn ngừa các biểu hiện tiêu cực, lệch lạc, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Tích cực đấu tranh làm thất bại chiến lược “diễn biến hòa bình”, âm mưu thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” nội bộ và “phi chính trị hóa” quân đội của các thế lực thù địch. Tiếp tục quán triệt và thực hiện tốt Nghị quyết số 51-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam”, bảo đảm giữ vững nguyên tắc về sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân chủng PK-KQ. Tập trung xây dựng Đảng bộ Quân chủng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng.

Cùng với đó, tập trung xây dựng các đơn vị thuộc Quân chủng PK-KQ tinh nhuệ về tổ chức, bảo đảm “tinh, gọn, mạnh”. Về quân số, thực hiện bố trí, sắp xếp lại, bảo đảm hợp lý, cân đối giữa các thành phần lực lượng từ khối cơ quan Quân chủng đến các đơn vị; ưu tiên quân số cho các đơn vị sẵn sàng chiến đấu, nhất là các đơn vị trực tiếp làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo, bảo vệ các mục tiêu chiến lược trọng yếu. Đẩy mạnh nghiên cứu, triển khai thực hiện các đề án về điều chỉnh, thành lập các đơn vị tên lửa, ra-đa, pháo phòng không phù hợp với tình hình mới; điều chỉnh lại tổ, phi đội bay, kíp chiến đấu... khi có quyết định của Bộ Quốc phòng, bảo đảm đúng lộ trình, chặt chẽ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Cùng với việc tập trung xây dựng lực lượng, chú trọng nghiên cứu, bố trí thế trận PK-KQ từng khu vực phòng thủ vững chắc, đặc biệt là ở các địa bàn chiến lược, trọng điểm về quốc phòng - an ninh trong thế trận liên hoàn của cả nước, đáp ứng yêu cầu quản lý, bảo vệ bầu trời Tổ quốc. Thực hiện tốt việc quản lý vùng trời, quản lý điều hành bay và sử dụng hệ thống thông báo báo động thời gian thực. Đồng thời, thực hiện tốt công tác phối hợp, hiệp đồng với các địa phương để sắp xếp quân nhân dự bị đủ 100% chỉ tiêu, bảo đảm chất lượng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ khi có tình huống.

Để bảo đảm cho Quân chủng PK-KQ tinh nhuệ về trình độ và khả năng chiến đấu, bộ đội tinh thông chuyên môn, nghiệp vụ, phải chú trọng đổi mới, nâng cao chất lượng công tác huấn luyện, giáo dục - đào tạo. Các học viện, nhà trường trực thuộc Quân chủng thực hiện tốt phương châm “Cơ bản, hệ thống, thống nhất, chuyên sâu”, trong đó chú trọng thực hiện “Chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2011 - 2020”. Đồng thời, các nhà trường tích cực nghiên cứu đổi mới nội dung, chương trình giáo dục - đào tạo phù hợp với thực tiễn, nhiệm vụ xây dựng, huấn luyện sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu của các loại hình đơn vị thuộc Quân chủng.

Về huấn luyện chiến đấu, các đơn vị trong toàn Quân chủng PK-KQ tiếp tục quán triệt, thực hiện tốt Nghị quyết số 765-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương “Về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2013 - 2020 và những năm tiếp theo”. Thực hiện huấn luyện toàn diện, tập trung, có trọng tâm, trọng điểm; lấy huấn luyện PK-KQ làm trung tâm, tác chiến trên không làm nòng cốt; lấy mục tiêu tiêu hao, tiêu diệt địch trên không, trên biển, đánh thắng chiến tranh trên không, trên biển, trên bộ,... để huấn luyện bộ đội. Trong huấn luyện, bám sát phương châm “Cơ bản, thiết thực, vững chắc, an toàn, tiết kiệm”, bảo đảm an toàn bay, coi trọng huấn luyện đồng bộ, chuyên sâu, lấy thực hành làm chính, sát thực tiễn chiến đấu và đặc thù tổ chức, vũ khí, trang bị, yêu cầu thực hiện nhiệm vụ của từng lực lượng PK-KQ... Huấn luyện các lực lượng tinh thông về kỹ thuật, chiến thuật và nghiệp vụ chuyên ngành. Đồng thời, huấn luyện các phân đội có sức cơ động cao, triển khai chiến đấu linh hoạt trên mọi địa hình, thời tiết; giỏi ngụy trang, nghi trang, nghi binh; kịp thời phòng tránh, đánh trả tiến công hỏa lực đường không bằng vũ khí công nghệ cao của địch; phòng, chống vũ khí hủy diệt, tác chiến điện tử; giỏi tác chiến độc lập, hiệp đồng với các lực lượng PK-KQ, hải quân,...; tác chiến trong đội hình binh chủng hợp thành, khu vực phòng thủ bảo vệ chủ quyền biên giới, vùng trời, vùng biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc.

Về xây dựng Quân chủng PK-KQ hiện đại, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, cần giải quyết tốt hai nhân tố cơ bản là con người và vũ khí, trang bị, trong đó con người là yếu tố quyết định, vũ khí, trang bị là yếu tố rất quan trọng.

Hiện đại hóa Quân chủng PK-KQ không đơn thuần chỉ là hiện đại hóa vũ khí, trang bị, mà còn phải thông qua giáo dục, huấn luyện để xây dựng đội ngũ cán bộ, chiến sĩ của Quân chủng luôn đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ. Theo đó, đặc biệt coi trọng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, bởi đây là nhân tố quyết định, điều kiện tiên quyết để tiếp thu khoa học - kỹ thuật, làm chủ vũ khí, trang bị hiện đại. Nguồn nhân lực chất lượng cao được đào tạo từ hệ thống các học viện, nhà trường thuộc Quân chủng, các hình thức lựa chọn người đi học tập, đào tạo, chuyển loại ở nước ngoài và tổ chức tự học tập, chuyển loại ở trong nước... Đặc biệt, công tác đào tạo, đào tạo lại đội ngũ kỹ sư, phi công, nhân viên kỹ thuật trong sử dụng vũ khí, trang bị kỹ thuật mới phải được thực hiện chặt chẽ theo đúng quy trình, bảo đảm chất lượng.

Thực hiện chủ trương của Quân ủy Trung ương và chỉ đạo của Bộ Quốc phòng về hiện đại hóa vũ khí, trang bị kỹ thuật PK-KQ, Quân chủng PK-KQ cần tiếp tục tổ chức chặt chẽ việc từng bước thực hiện đa dạng hóa các loại vũ khí, trang bị hiện đại đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ theo Chương trình hành động của Đảng ủy Quân chủng thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI “Về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”. Theo đó, ưu tiên đầu tư vũ khí, trang bị, phương tiện cho việc thực hiện nhiệm vụ ở vùng biển, đảo, cứu hộ, cứu nạn... Thực hiện tốt việc phát huy nội lực, chủ động ứng dụng những thành tựu khoa học và công nghệ để sản xuất, nâng cấp, cải tiến, sửa chữa nâng cao tính năng kỹ, chiến thuật của một số loại vũ khí, trang bị hiện có trong biên chế, bảo đảm cho sẵn sàng chiến đấu và huấn luyện. Chú trọng tích hợp dây chuyền, năng lực công nghệ của các nhà máy, phát huy sức mạnh của nền công nghiệp Việt Nam trong phục vụ nhiệm vụ quốc phòng nói chung và nhiệm vụ của Quân chủng nói riêng, từng bước loại khỏi biên chế những trang bị kỹ thuật cũ, hỏng. Tích cực nghiên cứu khai thác vật tư, kỹ thuật từ các nguồn trong nước và nước ngoài, chú trọng các nước bạn bè truyền thống.

Bên cạnh đó, Quân chủng PK-KQ cần thực hiện tốt việc huấn luyện khai thác, làm chủ các loại vũ khí, trang bị hiện đại được bổ sung trong biên chế của Quân chủng. Tiếp tục đầu tư các nguồn lực, tập trung xây dựng, phát triển lực lượng tác chiến điện tử, tác chiến mạng thuộc Quân chủng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Đẩy mạnh công tác nghiên cứu, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn chiến đấu, phát triển cách đánh của các lực lượng PK-KQ, đặc biệt là trong tác chiến bảo vệ chủ quyền biển, đảo phù hợp với chiến tranh hiện đại./.

----------------------------------------------------------------------

(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr. 71