Cộng đồng kiều bào Việt Nam tại Hà Lan

Được hình thành từ năm 1976, Cộng đồng người Việt Nam tại Hà Lan tới nay có khoảng 20.600 người, chủ yếu là người dân gốc miền Nam, khoảng hơn 3.500 người miền Bắc sang định cư từ năm 1991 và khoảng 1.000 sinh viên, lưu học sinh. Cộng đồng kiều bào Việt Nam tại Hà Lan được đánh giá là chăm chỉ, hiếu học. Thế hệ người Việt Nam thứ hai và thứ ba sinh trưởng tại Hà Lan được đánh giá là hòa nhập tốt vào xã hội Hà Lan.

Người Việt Nam sinh sống rải rác trên khắp đất nước Hà Lan. Theo số liệu của Hà Lan, 65% người Việt Nam sống tập trung ở các tỉnh: Noord-Holland (19%), Noord-Brabant (18%), Zuid-Holland (16%) và Gelderland (12%). Các tỉnh khác có ít người Việt Nam hơn (10%), như Groningen, Drenthe và Zeeland (dưới 2%) (1). Trong bốn thành phố lớn ở Randstad, chỉ có La Hay và Rotterdam có số lượng thấp (2). Lượng lưu học sinh Việt Nam tập trung nhiều ở những thành phố có các trường đại học nổi tiếng, như thành phố Maastricht, Groningen, Rotterdam, Delft và Utrecht. Ở thành phố Rotterdam, lượng sinh viên Việt Nam chỉ đứng sau Trung Quốc.

Từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao với Hà Lan vào năm 1976, đến nay Việt Nam đã trở thành đối tác chiến lược của Hà Lan trong lĩnh vực nông nghiệp và an ninh lương thực, biến đổi khí hậu và quản lý nước. Tháng 7-2017, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte đã nhất trí xem xét việc nâng quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Hà Lan lên tầm “Đối tác chiến lược toàn diện” và sẽ công bố khi Thủ tướng Hà Lan thăm chính thức Việt Nam trong thời gian tới. Quan hệ chính trị - ngoại giao Việt Nam - Hà Lan phát triển tốt đẹp. Hợp tác kinh tế, giáo dục, quốc phòng, giao lưu văn hóa có nhiều khởi sắc. Cộng đồng người Việt Nam ở Hà Lan ngày càng có điều kiện hội nhập, phát huy vai trò thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai nước.

Góp phần gìn giữ nét văn hóa Việt

Người Việt Nam tại Hà Lan rất tuân thủ luật pháp và năng động trong hoạt động kinh doanh, đặc biệt là kinh doanh ẩm thực. Theo trang Tripadvisor, tính trên cả nước Hà Lan, có khoảng hơn 50 nhà hàng Việt Nam đang hoạt động, không kể các cá nhân kinh doanh quầy ăn nhỏ. Món ăn nhanh mang hương vị Việt Nam phổ biến là “Loempia” (Nem), được người Hà Lan biết đến rộng rãi. Qua những món ăn Việt Nam, người dân Hà Lan và khách quốc tế được biết đến văn hóa ẩm thực của Việt Nam.

Xuất phát từ mong muốn có thêm nhiều lựa chọn đối với các món ăn nhanh cho khách hàng Hà Lan trên cơ sở nhận thấy món ăn Việt Nam vừa ngon, vừa độc đáo, ông Nguyễn Long - một Việt kiều ở Hà Lan đã sáng lập Công ty Mr. Long, chuyên cung cấp các món ăn Việt Nam. Nhờ nỗ lực và sáng kiến trong hoạt động kinh doanh của ông Nguyễn Long, Công ty Mr. Long đã duy trì được vị trí trong ngành công nghiệp phục vụ ăn uống, có quan hệ hợp tác với nhiều nhà cung cấp thực phẩm lớn của Hà Lan, tham gia hầu hết các sự kiện ẩm thực lớn tại Hà Lan, Bỉ và vận hành các cửa hàng với thương hiệu riêng. Các cửa hàng của Công ty Mr. Long luôn gắn liền với hình ảnh cây tre Việt Nam. Các sản phẩm ăn nhanh của Công ty được ưa chuộng là các món ăn mang đặc trưng Việt Nam, như nem, bánh mì thịt,... đã được cải biến cho phù hợp với khẩu vị của thực khách Hà Lan. Những người Việt Nam âm thầm quảng bá nét tinh tuý của văn hóa Việt qua thông hoạt động kinh doanh ẩm thực còn có bà Trần Ái Quyên - chủ quán “Ngon”, bà Nguyễn Thị Mỹ Dung - chủ quán “Miss Saigon” và quán “Vivu” của ông Vũ Toàn.

Hằng năm, các sự kiện ẩm thực Việt Nam do kiều bào ta tổ chức đều thu hút sự tham gia của đông đảo bạn bè quốc tế. Ngày 05-11-2017, sự kiện “Góc Việt nhỏ” lần thứ ba của gia đình Việt kiều Hoàng Lan Anh, sinh sống tại Hà Lan và những người Việt Nam, sinh viên Việt Nam tại Hà Lan đã đưa ẩm thực Việt Nam đến với 500 thực khách thành phố Utrecht. “Góc Việt nhỏ” mang tới hương vị đậm đà của rất nhiều món ăn từ ba miền Bắc, Trung, Nam Việt Nam, như nem rán, gỏi cuốn, phở, bánh mì, xôi ngô, bánh cuốn, bánh chưng, bún bò, bánh hỏi, bánh xèo, bánh phu thê, chè bảy màu... Bên cạnh không gian ẩm thực, “Góc Việt nhỏ” còn có sân khấu với sự góp mặt của những tài năng văn nghệ trẻ trong cộng đồng người Việt Nam tại Hà Lan. Với mục đích thiện nguyện, toàn bộ số tiền lãi của sự kiện đã được trao tặng cho Quỹ Trái tim Việt để giúp đỡ trẻ em nghèo hiếu học tại Việt Nam. Chị Lan Anh cho biết, nguyện vọng chung của kiều bào Việt Nam tại Hà Lan là muốn mang ẩm thực quê nhà giới thiệu rộng rãi với người bản xứ, để bạn bè Hà Lan cũng như khách quốc tế hiểu và thêm yêu thích ẩm thực, văn hóa Việt Nam; đồng thời tạo cơ hội cho các bạn trẻ, các thành viên trong cộng đồng người Việt Nam tại Hà Lan phát huy khả năng và bản sắc của mình; giúp các em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn ở quê nhà được đến trường.

Hội sinh viên Việt Nam tại Hà Lan (VSNL) cũng tham gia tổ chức các sự kiện văn hóa, ẩm thực. Sự kiện “A touch of Vietnam” (tháng 6-2016) của VSNL với chương trình biểu diễn múa dân gian và búp-phê ẩm thực Việt Nam truyền thống nhận được sự tham gia và hưởng ứng của các bạn trẻ gốc Việt cùng nhiều sinh viên quốc tế.

Vào dịp Quốc khánh 02-9 và Tết cổ truyền Việt Nam do Đại sứ quán ta chủ trì tổ chức, bạn bè thân thiết và khách quốc tế có dịp thưởng thức các món ăn mang đặc trưng hương vị Việt Nam. Kể từ khi có trụ sở mới, Đại sứ quán Việt Nam tại Hà Lan có nhiều điều kiện thuận lợi để tổ chức các sự kiện văn hóa, ẩm thực lớn, đưa văn hóa và ẩm thực Việt Nam song hành tới Hà Lan. Năm 2017, nhân dịp Quốc khánh Việt Nam lần thứ 72, 13 nghệ nhân dân gian Việt Nam đã mang hai Di sản Văn hóa phi vật thể thế giới là hát Quan họ và Hầu đồng tới trình diễn lần đầu tiên tại Hà Lan. “Miếng nước, cơi trầu Việt Nam”, tranh dân gian Đông Hồ, áo tứ thân và nón quai thao; hình tượng các vị thánh, mẫu trong tín ngưỡng thờ mẫu của người Việt Nam được thể hiện sinh động cùng làn điệu quan họ đằm thắm, các giá chầu Đức ông Trần Triều, ông Hoàng Mười, cô bé Thượng ngàn, cô Chín, chầu lục, chầu bát... cất lên ngân nga trong không gian rộng lớn, giữa tiếng vỗ tay ngưỡng mộ không ngớt của khán giả.

Tại Hà Lan, nhiều cá nhân và tổ chức nước sở tại cũng tham gia bảo tồn văn hóa Việt Nam. Tọa lạc tại số nhà 32, phố Weteringschans, thành phố Amsterdam là trụ sở Ủy ban Y tế Hà Lan - Việt Nam (MCNV). Nơi đây còn lưu giữ các tư liệu cũ, sách, ấn phẩm văn hóa, lịch sử về Việt Nam, là địa chỉ tin cậy cho những người muốn tham khảo tư liệu về Việt Nam. Năm 1968, cảm thông trước những đau thương, mất mát của người dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, ba người Hà Lan, gồm giáo sư Jaap de Haas, bác sĩ Nick Van Rhijn và bác sĩ Fred Groenink - đã sáng lập MCNV, nhằm hỗ trợ thuốc trên quy mô lớn cho những nơi bị chiến tranh tàn phá nặng nề nhất ở Việt Nam. Năm 1973, MCNV đã ủng hộ gần 4 triệu euro iúp cung cấp thuốc men và dụng cụ y tế cho Việt Nam. Sau khi chiến tranh kết thúc, việc cứu trợ khẩn cấp được triển khai thêm một vài năm nữa. Năm 1977, với sự hỗ trợ của các nhà tài trợ và của Bộ trưởng Bộ Hợp tác và Phát triển Hà Lan Jan Pronk cũng như của tất cả các trường đại học ở Hà Lan, Bệnh viện Hà Lan chính thức được khánh thành tại tỉnh Quảng Trị. Ngày nay, một phần của bệnh viện được giữ làm nhà lưu niệm của MCNV, nơi lưu giữ những thước phim, tấm ảnh, áp phích và nhiều hiện vật minh chứng cho tình đoàn kết của nhân dân Hà Lan đối với nhân dân Việt Nam. Cùng với các tổ chức phi chính phủ (NGOs) Hà Lan khác, MCNV vẫn đang triển khai nhiều hoạt động tại Việt Nam, hỗ trợ các nhóm đối tượng chịu nhiều thiệt thòi trong xã hội, chăm sóc sức khỏe, chống các dịch bệnh và biến đổi khí hậu.

Tháng 7-2017, với sự hỗ trợ của Đại sứ quán Việt Nam tại Hà Lan, 33 bộ phim tư liệu (29 phim nhựa) của nước ngoài quay tại Việt Nam những năm 1970 do Ủy ban Y tế Hà Lan lưu giữ đã được chuyển về cho Viện Phim Việt Nam. Ngày 19-10-2017, lễ giao nhận tư liệu từ Ủy ban Y tế Hà Lan cho Viện Phim Việt Nam đã diễn ra tại Hà Nội cùng với việc Viện Phim Việt Nam nhận thêm 4 bộ phim, 2.000 trang tài liệu giấy, 140 ảnh và áp phích do nhà quay phim Joris Ivens (Hà Lan) thực hiện tại Việt Nam từ năm 1965 đến 1968.

Tại Thư viện Đại học Leiden - trường đại học lâu đời nhất của Hà Lan - kho lưu trữ về Việt Nam còn lưu giữ được những tài liệu cổ quý giá, như bản đồ Việt Nam... Ông Lâm Ngô, giảng viên Đại học Leiden là người có nhiều đóng góp cho việc tìm kiếm, lưu giữ tư liệu Việt Nam của thư viện. Cùng với việc Đại học Leiden khai trương Thư viện châu Á (ngày 06-7-2017), Đại sứ quán Việt Nam tại Hà Lan đang phối hợp với Thư viện Đại học Leiden, Nhà sách Sunhasaba và Viện Phim Việt Nam cập nhật, làm phong phú thêm tài liệu của trường Đại học Leiden về Việt Nam.

Năm 2018 là năm kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hà Lan (09-4-1973 - 09-4-2018), nhiều dự định hợp tác giữa Việt Nam và Hà Lan để thúc đẩy giao lưu văn hóa Việt Nam - Hà Lan đang được trao đổi và thảo luận. Sự tương đồng về văn hóa, điều kiện địa lý giữa Việt Nam và Hà Lan cùng với sự tồn tại của cộng đồng người Việt Nam ở Hà Lan là chất kết nối tự nhiên giữa hai đất nước. Đang dần hình thành một mạng lưới của những tổ chức, cá nhân Hà Lan gắn bó với Việt Nam.

Trong hiện tại và tương lai, bằng những hoạt động thiết thực, mỗi người trong mạng lưới và cộng đồng người Việt Nam tại Hà Lan đang và tiếp tục “là một nhịp cầu góp phần quảng bá đất nước, văn hóa và con người Việt Nam, đưa hai dân tộc Việt Nam - Hà Lan ngày càng gần gũi nhau hơn”.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong chuyến thăm Hà Lan đã dành nhiều thời gian trò chuyện với cộng đồng người Việt. Trước khi chia tay, Thủ tướng nhắn nhủ “mỗi người Việt Nam trong cộng đồng gần 20.000 người tại Hà Lan cần là một nhịp cầu góp phần quảng bá đất nước, văn hóa và con người Việt Nam, đưa hai dân tộc Việt Nam - Hà Lan ngày càng gần gũi nhau hơn”./.

----------------------------------------------------

(1) Theo cuốn Sư tử và Rồng, Nxb. Boom, Hà Lan, 2008